Dương Quốc Chính - Những mảnh đời hậu chiến

 

Cuốn sách này của Phan Thúy Hà khá là độc lạ về mặt nội dung. Mình nói với Hà là anh lười đọc truyện lắm, mà Hà bảo: "Đây toàn là những câu chuyện có thật, không phải kiểu truyện ngắn đâu."

Mà đúng thế thật, có lẽ xếp nó vào dạng bút ký, khá là gần với cách mà mình đang làm YouTube, khi đi nói chuyện với các nhân chứng sống. Ở đây tác giả cũng làm vậy, mà bằng văn viết.

Các câu chuyện này mình coi là độc lạ ở chỗ nó được trình bày rất trung thực. Đó là các câu chuyện mà tác giả đi lang thang ở miền Nam, hỏi chuyện người dân. Đa số là những thân phận rất bình thường, rất phổ biến trong xã hội miền Nam (dưới vĩ tuyến 17).

Hầu hết các câu chuyện là những mối quan hệ rất tréo ngoe, khi một gia đình mà có cả ở hai bên. Hay bản thân một con người mà mỗi giai đoạn của cuộc đời lại có cả ở bên này rồi bên kia, hầu hết do xã hội xô đẩy.

Như trường hợp một người lính Việt Nam Cộng Hòa có huân chương kháng chiến chống Mỹ! Có một người lính biệt kích, lẽ thường là bị xử rất nặng, tù cải tạo mọt gông, nhưng lại bị tù khá ngắn, mà chính bản thân anh ta không biết tại sao, nên để lại mối nghi kỵ lớn lao cho đồng đội cũ, cho cả lãnh sự quán Mỹ khi xét diện HO với câu hỏi: "Anh có quan hệ thân thiết gì với bên cộng sản không?"

Câu trả lời ngẫu nhiên mà "nạn nhân" biết được là do anh ta "may mắn" (hay chẳng may) được một cán bộ lãnh đạo địa phương "bao che" âm thầm, do có một thời gian anh tham gia tích cực vào phong trào Phật giáo thời học sinh, được ông kia cho là có công với cách mạng!

Rồi một câu chuyện khác, đau lòng hơn, là một bà mẹ tình cờ thấy bốn ông Việt Cộng nấp dưới ao, nên đi trình báo. Thế là hôm sau bị Việt Cộng xử tử. Bài học kinh nghiệm, cũng do người dân rút ra, là sống ở vùng xôi đậu thì phải biết điều, thấy cũng phải giả vờ không thấy, mới tồn tại được.

Tới câu chuyện người em đi lính cộng hòa được người anh hỏi về cái nhà lao mà em đến sửa chữa. Ai ngờ anh dựa vào đó vẽ sơ đồ chuyển cho Việt Cộng. Việt Cộng tấn công nhà lao, người em lại là lính tham chiến phía Việt Nam Cộng Hòa, may mà không chết. Không là anh góp phần giết em rồi.

Cả cuốn sách là rất nhiều những câu chuyện kiểu như vậy, nhưng lần đầu mình đọc trên sách chính thống là giặc bắn pháo tấn công Việt Minh, đốt nhà dân, nhưng báo trước cho dân để dân di tản.

Qua cuốn sách này, người trẻ, đặc biệt là người Bắc, sẽ thấy rõ ràng hơn sự tàn khốc của chiến tranh với những thông tin khá là cân bằng. Tức là sự tàn khốc là đến cả từ hai phía.

Đó là lý do khiến cuốn sách khá là gian truân để được cấp phép và tác giả chủ yếu bán trực tiếp.

DƯƠNG QUỐC CHÍNH 20.12.2025