Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Câu nói ấy của Tổng Bí thư Tô Lâm đặt trong ngữ cảnh đầy đủ thì như vầy:
“Đáng chú ý, Tổng Bí thư chia sẻ vừa qua, lực lượng công an điều tra, phát hiện và xử lý vấn đề tiêu cực, tham nhũng, cung cấp số liệu không chính xác tại các trạm quan trắc không khí.
"Các đối tượng ở trạm quan trắc thông đồng với nhà máy để cho các chỉ số mức độ ô nhiễm không chính xác. Chúng ăn tiền hết rồi, nếu không các nhà máy phải di dời ra chỗ khác", Tổng Bí thư nói.” (Trích Lao Động Online)
Dòng sông và sự cân bằng sinh môi dọc bờ sông
Nước từ cao chảy xuống thấp tạo thành sông.
Các quy luật về thủy động học (dòng chảy), về sức bền vật liệu (của đất, đá), về lực hấp dẫn vạn vật (ảnh hưởng tới thủy triều) ... qua hàng ngàn năm, thậm chí hàng triệu năm, dần dần định hình con sông ấy, định hình lòng sông và hai bờ sông.
Trên đường sông đi, hệ sinh vật hai bên bờ sông cũng thích nghi với dòng sông cùng con nước rong, nước ròng của sông. Thí dụ, ở nơi cao hơn mức triều cao là cây giỏi chịu hạn, có rễ sâu hút nước. Ở nơi ngập thường xuyên, giữa hai mức triều cao và triều thấp, là những cây thân mềm, có mô khí. Ở dưới mức triều thấp là các cây thủy sinh, lá mỏng, mềm, lớp vỏ cutin mỏng...
Theo suy nghĩ của tôi, giáo sư tiến sĩ Lê Huy Bá là nhà khoa học về môi trường rất thắng tính khi phản biện các dự án công trình lớn có tác động xấu.
Ông từng phản biện "Dự án lấn biển Cần Giờ nạo vét cát pha bùn và lấp bằng cát sạch" để thành bãi biển nước trong như bãi sau Vũng Tàu, bởi vì phù sa sông Soài Rạp sẽ "bùn hóa" cát sạch sau vài năm.
Trên Tuổi Trẻ, ông từng yêu cầu dừng dự án "Vệ sinh môi trường thành phố - Lưu vực Nhiêu Lộc Thị Nghè" vì không khả thi. Do lượng nước thải lớn từ đầu nguồn thải liên tục ra sông Sài Gòn như dự án này sẽ gây những tác hại hết sức nghiêm trọng, làm giảm khả năng tự làm sạch của sông Sài Gòn. Theo ông trong một thời gian ngắn, dự án này sẽ biến sông Sài Gòn thành một “Thị Vải” thứ hai.
Mình cho là thiệt hại của mấy tỉnh Khánh Hòa, Quy Nhơn, Phú Yên, Thái Nguyên cũ có một đặc điểm giống hệt nhau, đó là do công tác dự báo lũ lụt kém, nên dân bị bất ngờ. Đợt liền trước là Huế, Đà Nẵng, Hội An, thực ra lại không bất ngờ, nên đỡ hơn.
Mình quan sát thấy rằng việc dự báo bão bây giờ khá là dễ. Thậm chí có thể dùng một số app quan sát mây cũng có thể dự báo được tương đối, không nhất thiết phải dựa vào cơ quan dự báo của nhà nước. Mà nước ngoài cũng dự báo tốt về các cơn bão đổ vào Việt Nam.
Nhưng việc dự báo lụt thì khó hơn rất nhiều lần và 4 tỉnh nói trên dính nặng là do bị bất ngờ. Từ chuyên gia cá nhân lẫn nhà nước đều không thể dự báo tương đối chuẩn. Như ở Thái Nguyên, mình nhớ là lúc 7 giờ 30 tối trong bản tin VTV thì lãnh đạo Bộ Nông nghiệp còn phát biểu khá tự tin về con đê mong manh ở chân cầu Bến Tượng, Thái Nguyên. Thì tối hôm đó, nước tràn qua đê, tràn cả cầu, đỉnh lũ ở Thái Nguyên ! Tức là không thể dự báo.
Thủy điện và sau đó đã cho chúng ta thấy, trải nghiệm nhiều điều. Ngay cả khi tôi viết những dòng này, còn rất nhiều đồng bào đang co ro cầu tồn giữa mênh mông nước lũ, cũng là một thứ “sau đó”.
Có không ít bài viết bảo vệ thủy điện. Và hài hước thay, những người viết bảo vệ thủy điện thậm chí còn muốn chúng ta mang ơn vì nhờ thủy điện mới có điện. Và điện ấy chúng ta không được mặc cả về giá còn giá điện thì năm nào cũng tăng.
Cũng có những bài viết nói về lụt năm Thìn để chứng minh trước khi có thủy điện thì vẫn có lũ lụt và ngập. Do nước mình nghèo và lạc hậu nên không có dữ liệu về lượng nước mưa, tốc độ lũ, mức ngập lụt được ghi chép lại trong lịch sử để so sánh. Vậy là chúng ta phải mang ơn thủy điện ư ?
Đất không còn yên lặng “trầm mặc như đại địa” vốn có. Đất đã “chảy” nhiều năm nay và ngày càng “chảy” mạnh hơn.
Vì rừng nguyên sinh cơ bản đã mất !
Xin nhắc lại, là rừng nguyên sinh ! Chỉ còn 0,25 % mà thôi…
Muốn đất vững, phải là vô số tầng rễ, tầng lá của những khu rừng đầu nguồn đa tầng tán và lâu năm. Rễ cắm sâu và thảm thực vật dày vốn không tồn tại bởi những quần thể “giả rừng” chỉ để phục vụ cho những vòng lặp khai thác.
Khi bão, lũ, lụt hoành hành khắp miền Nam - Trung - Bắc, một khu vực gần đây thường xuyên được nhắc đến như nơi trú ẩn của tương lai: Cao nguyên Trung phần tức Cao nguyên Nam Trung bộ.
Hay gọi cho đơn giản thì đó chính là Tây Nguyên - nơi giáo tui đang ngày ngày trồng thêm từng cái cây, cố sức gìn giữ từng chút màu xanh còn sót lại.
Trước cuộc đại sáp nhập tỉnh thành thì Tây Nguyên gồm 5 tỉnh: Đắk Nông - Đắk Lắk - Lâm Đồng - Gia Lai - Kon Tum, nơi khí hậu luôn ôn hòa, mát mẻ. Nơi còn được rừng già che phủ; nơi cây cối tốt tươi và đặc biệt là một không gian văn hóa cồng chiêng, nền văn hóa buôn làng của các dân tộc Thượng.
Trong ca khúc “Bạn tôi” của anh Võ Thiện Thanh có đoạn “Miền Tây nước lớn, đứng ngồi không yên. Miền Trung lũ lụt, suốt đêm không ngủ”. Cho nên sau khi viết về miền Trung, Tây Nguyên, gã cùng mấy anh chị em làm một chuyến về Sóc Trăng để xem mùa nước nổi đang như thế nào.
Sự thực là, gã chưa bao giờ đồng ý với cái mô hình dựng đê bao khắp chốn ở tứ giác Long Xuyên, trên khắp miền Tây Nam bộ. Có điều, chuyện đó thì phải vài chục cuộc tranh luận tới nái mới tạm coi là đủ, nên thôi bỏ qua đi.
Cái chính là hiện giờ thì miền Tây có thể coi như đã mất mùa nước nổi - cái mùa của cá tôm, mùa của phù sa bồi đắp cho ruộng đồng. Đổi lại là tình cảnh nhiễm mặn ngày càng gay gắt mà mấy cái cống ngăn mặn dường như chẳng giúp ích gì được mấy.
Giữa Quốc hội nghiêm trang, bà Đại biểu có cái tên rất ngôn tình: Châu Quỳnh Dao vang vang cảnh báo về sự nguy hại của… tổng tài đối với thế hệ trẻ ngày nay!
Miệng của bà, não cũng của bà. Bà muốn phát gì thì phát. Chỉ thiển nghĩ: Liếc sơ thôi cũng thấy dân ta đang trăm ngàn bề bộn.
Bạo lực học đường ngày càng ghê. Đám nhỏ xiên nhau như xiên cá. Đứa cặm cụi học thì mang nỗi lo việc làm sau tốt nghiệp.
Cảnh báo về thủy điện đập cao mà tôi từng đọc là từ giữa những năm 1990s. Trong đó bao gồm cảnh báo về thủy điện đập cao của Trung Quốc sẽ xây trên đất của họ và các nước láng giềng của họ và Việt Nam. Ví dụ như Lào.
Đó không phải chỉ là kiểm soát nguồn tài nguyên nước mà còn kiểm soát năng lượng, phù sa và nước cho nông nghiệp, nước ngọt cho dân,… và cả những ảnh hưởng chính trị “theo ai”.
Trung Quốc quá mạnh, nhưng Việt Nam hoàn toàn tránh được nhiều nguy cơ không đáng có từ hệ lụy thủy điện đập cao trong nước, nếu các lãnh đạo đời trước lắng nghe cảnh báo chuyên gia.
Có những quyết định, nếu được viết lại bằng một câu, sẽ trở thành dòng đầu tiên mở ra một chương mới trong lịch sử một đô thị.
Và với P.HCM hôm nay, câu ấy là : “Dừng dự án khu phức hợp Nhà Rồng – Khánh Hội để làm công viên và không gian văn hóa Hồ Chí Minh.”
Giữa trung tâm thành phố – nơi từng được quy hoạch hàng nghìn căn hộ cao tầng, trung tâm thương mại và bến du thuyền – mảnh đất vàng gần 32 héc-ta ấy bỗng được trả lại cho dân, cho cây, cho gió, cho ký ức.
Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) vừa chính thức tuyên bố Chim choắt mỏ cong (Numenius tenuirostris) đã tuyệt chủng, đánh dấu loài chim di cư đầu tiên hoàn toàn biến mất trên trái đất.
Lần xác nhận cuối cùng về sự tồn tại của loài này được ghi nhận tại Merja Zerga, Ma-rốc, cách đây hơn 30 năm – vào ngày 25 tháng 2 năm 1995.
Thông báo này đã chấm dứt mọi hy vọng về sự tồn tại của loài, sau nhiều năm tìm kiếm kỹ lưỡng mà không phát hiện thêm cá thể nào.
Do định mệnh về địa lý, hai hệ thống sông tạo ra hai đồng bằng lớn là Bắc kỳ và Nam kỳ của Việt Nam đều khởi nguồn từ Trung Quốc.
Người láng giềng to lớn này lại không tốt bụng, họ chỉ điều tiết dòng chảy theo hướng có lợi nhất cho mình, bất chấp hậu quả ở hạ lưu.
Và Việt Nam hứng chịu thiên tai cả Bắc và Nam, dù hình thái khác nhau.
Sông thì gồm có bờ, bãi và dòng nước. Mùa khô và lúc triều xuống, nước sông thu lại vào dòng nước ở giữa, để khô bờ bãi. Nhưng đến mùa mưa lũ hoặc lúc triều lên thì nước ngập bãi và có khi ngập cả lên bờ.
Con sông tự nhiên rất đẹp nhờ bờ bãi mọc đầy lau sậy và cỏ cây hoang dã hai bên. Đồng thời bãi sông là nơi chứa nước khi triều lên hay khi mưa lũ, nhờ vậy đỡ gây úng ngập trên ruộng đồng và khu nhà dân.
Nay mấy đại gia cạp đất như Sun, FPT và nhiều đại gia khác tui chưa biết tên lợi dụng chuyện mù mờ về bờ bãi đã toa rập và lũng đoạn cơ quan chức năng cho san lấp xây kè hết phần bãi sông, biến sông Cổ Cò, sông Cái, sông Cẩm Lệ, sông Hàn thành những con kênh nhỏ bé kẹp cứng giữa hai bờ bê tông tàn bạo.
"Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước"*
Sáng nào cũng như sáng nào, bất kể mưa nắng, cứ đúng vào giờ ấy, tôi lại thấy một người đàn ông, cỡ tuổi tôi, khuôn mặt phong sương, đỗ chiếc xe máy cà tàng ngay chỗ tôi đứng tập.
Ông gạt chân chống cẩn thận, rồi đi nhanh vào khoảng sân sau của một quán cà phê, lấy ra tấm bạt bao tải dứa cũ kỹ, đã được gấp gọn lại bằng cỡ quyển tạp chí, nhét vào bên sườn giá đèo hàng. Trước khi lên xe, còn kiểm tra xem mình gài đã chắc chắn chưa.
Cái nghĩa trang nhỏ ở phía Nam Paris này là nơi đi dạo ưa thích của tôi. Bởi nó cho tôi nhiều suy ngẫm, đặc biệt về cách một thành phố ứng xử với cư dân của nó, với thiên nhiên, với quá khứ và tương lai.
Nghĩa trang được thành lập năm 1871, vậy những cây tiêu huyền này đã 150 tuổi ? Có hôm tôi gặp một người đàn ông ngồi bên một ngôi mộ, điện thoại mở loa ngoài, đang phát một bài ca Pháp. Hôm thì có một bà cụ đang lấy nước vào một trong những bình tưới vòi sen mà ban quản lý để ngay ngắn thành hàng ở gần cổng. Nhưng thường thì chả có ai, chỉ có mấy con mèo đen nằm bất động trên mộ đá, dõi theo hành vi của tôi, hoặc lặng lẽ qua đường.
Anh lính trẻ Millet Francois ngã xuống khi mới 19 tuổi (Ảnh 2). Cậu đã chết như thế nào ? Đạn pháo đã nổ trong chiến hào nhầy nhụa bùn đất của cậu ? Hay một viên đạn đã xuyên qua cậu khi cậu đang chạy trên một cánh đồng ? Mẹ của cậu đã sống tiếp ra sao ?
Quốc gia vừa qua một cuộc đại sáp nhập với tinh gọn, bao nhiêu là việc cần phải bàn, phải làm. Mọi thứ vẫn mông lung hệt trăng lưỡi liềm đầu tháng, chứ chưa vằng vặc đêm rằm.
Với nữa, dân mấy năm nay thật sự kiếm miếng ăn rất nhọc nhằn. Đừng nói là có tích luỹ, nội chuyện không thiếu nợ đã là may mắn lắm rồi.
Ở vùng trung tâm Tây Nguyên, có cô gái vay nợ vài triệu đã phải tự sát vì bấn loạn.
Ở Việt Nam, mỗi khi lũ đi qua, điều còn lại không chỉ là những ngôi nhà ngập nước, ruộng vườn bị phá hủy, mà là một cảnh tượng quen thuộc lặp đi lặp lại : Bùn đất phủ dày đặc, thân cây gỗ mục chất đống, và rác rưởi trôi dạt khắp nơi.
Hiện trường ấy không chỉ là một hệ quả tự nhiên, mà còn là một dấu hiệu đáng báo động của sự suy thoái sinh thái kéo dài nhiều thập niên. Trái với tưởng tượng của nhiều người, mưa lũ tự nhiên không phải lúc nào cũng để lại bùn đất. Ở những quốc gia còn giữ được rừng nguyên sinh và có chiến lược bảo vệ rừng bài bản – như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sĩ, Na Uy... sau lũ thường chỉ còn nước, hiếm khi có cảnh tượng đất đá, gỗ mục, rác thải bủa vây như ở ta.
Vì sao lại có sự khác biệt ấy ?
“Sau khi di chuyển khoảng 1 tiếng, cả hai bé đều có dấu hiệu bất thường. Bé H. biểu hiện co giật, mắt trợn, tay chân co cứng và mất ý thức ; trong khi bé P. cũng xuất hiện biểu hiện lơ mơ, mắt trợn ngược, co cứng tay. Bố mẹ của hai bé cũng có biểu hiện tương tự, choáng váng, đau đầu nhẹ…
Tại khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản Nhi Ninh Bình, hai bệnh nhi được chẩn đoán, theo dõi viêm phổi hít/Ngộ độc khí thải ô tô và xử trí: thở oxy, truyền dịch, kháng sinh, theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn.”
Đây là thông tin tràn ngập các mặt báo trong những ngày gần đây làm dư luận xôn xao và không ít người hoang mang khi đang sử dụng xe ô tô chạy xăng ! Vậy thực sự ngồi trong ô tô chạy xăng có còn an toàn hay không ?
(Đề xuất chính phủ tài trợ 100 % vốn chuyển đổi phương tiện giao thông công cộng)
« Trên chuyến xe lam đông người chiều nao
Xui mình không quen mà ngồi bên nhau
Trời mang nhiều trớ trêu chi
Người chưa hề biết quen gì
Sao ngồi gần như tình nhân si »
(Vinh Sử)
Hồi đó tôi còn là thằng nhỏ chút ét, mê đi Sài Gòn xem chớp bóng lắm. Phương tiện từ Lái Thiêu lên Sài Gòn chỉ có xe đò xe lam, ba tôi chọn xe lam vì nó xuất bến nhanh. Tôi còn nhớ như in, chuyến xe lam Lái Thiêu-Bà Chiểu, bến cuối của nó nằm trên đường Huỳnh Đình Hai, Bình Thạnh.
