Mạnh Kim - Một cuộc “đốt sách” vô tiền khoáng hậu

Chiến dịch “thanh trừng dữ liệu” đang được thực hiện với mức độ kinh khủng. Hàng núi dữ liệu trên các trang web chính phủ đã bị xóa. Việc xóa dữ liệu được thực hiện ngay sau khi Donald Trump nhậm chức.

Thông tin về vaccine, phòng ngừa HIV và sức khỏe sinh sản… trên các trang web của Cơ quan Phòng chống Dịch bệnh (CDC) đã bốc hơi. Thậm chí dữ liệu liên quan việc phát hiện lây truyền cúm gia cầm cũng bị “lỗi 404”. Kho lưu trữ dữ liệu công khai của Cơ quan Thống kê (Census Bureau) biến khỏi thế giới mạng và sau đó hiển thị trở lại nhưng một số thư mục về thông tin địa lý không còn...

Có hàng núi những từ vô hại như “Trẻ nhập cư, trẻ khuyết tật và trẻ LGBTQ+” cũng bị xóa. Ngày 26-2-2025, Bộ Quốc phòng chỉ thị xóa những câu từ mang nội dung “tập trung vào các đặc điểm không thay đổi, chẳng hạn chủng tộc, dân tộc hoặc giới tính”.

Mạnh Kim - Trump xóa sổ Bộ Giáo dục

Ngày 20-03-2025, Trump sẽ ký sắc lệnh hành pháp để thực hiện việc giải thể Bộ Giáo dục.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục Linda McMahon đã được Trump yêu cầu thực hiện "mọi bước cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đóng cửa Bộ Giáo dục và trả lại thẩm quyền giáo dục cho các tiểu bang". Đây là động thái mới nhất mà Trump thách thức nhánh lập pháp và lạm quyền hành pháp của tổng thống.

Bộ Giáo dục (DoE) từ lâu đã là mục tiêu của giới chính trị gia bảo thủ. Trong nhiều năm, các ứng cử viên tổng thống, giới nghiên cứu độc lập (think tank) và các nhà lập pháp Cộng hòa (GOP) đã kêu gọi dẹp tiệm DoE. Tháng 2-2025, nhóm nghiên cứu độc lập Institute of Education Sciences (IES) thuộc DoE đã bị đóng cửa.

Mạnh Kim - Phủ bức màn đen lên truyền thông tự do là hành động phi dân chủ tồi tệ

 

Ngày 11-10-2024, tôi dự một chương trình thảo luận về vấn đề hòa hợp-hòa giải sau 50 năm chiến tranh Việt Nam tại Viện Hòa bình Hoa Kỳ (United States Institute of Peace).

Chương trình có cả sự tham dự của đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam. Tôi gặp các đồng nghiệp VOA và RFA tại đó. Bây giờ, cả Institute of Peace lẫn VOA và RFA đều đối mặt nguy cơ bị đóng cửa.

Từng suýt làm việc trong RFA (hợp đồng làm nhân viên dài hạn cho RFA đã ký duyệt), tôi không lạ cách thức vận hành của bộ máy nghiệp vụ RFA. Tôi không thích. Có nhiều điều không ổn.

Mạnh Kim - Make America Weak Again!

 

Hàng trăm phóng viên và nhân viên Voice of America (VOA), Đài Á châu Tự do (RFA), Đài Châu Âu Tự do và một số kênh truyền thông trực thuộc đã nhận được email vào ngày 14-3-2025, thông báo họ sẽ bị cấm vào văn phòng và phải nộp lại thẻ báo chí.

Tương lai VOA cũng như RFA chưa thật sự rõ ràng nếu căn cứ vào nội dung sắc lệnh mà Trump ký ngày 14-3-2025, nhưng với một người từng nhiều lần nói rằng “báo chí là kẻ thù của nhân dân” như Trump thì việc đóng cửa VOA lẫn RFA là điều có thể xảy ra.

Các chế độ độc tài như Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Nga… đang đón nhận tin này với sự phấn khích khôn tả. Điều mỉa mai nhất là các tổ chức truyền thông vốn quảng bá quyền lực mềm Mỹ như VOA/RFA không chỉ là cái gai của các chế độ độc tài, mà cũng là cái gai trong mắt một tổng thống Mỹ!

Mạnh Kim - Musk đang ngấm đòn thấu xương

Cảnh sân cỏ Nhà Trắng biến thành showroom Tesla chắc chắn là “sự kiện lịch sử” đánh dấu 100 ngày đầu tiên của Trump 2.0.

Tờ The New York Times hôm nay (13-03-2025) viết rằng vụ việc khiến không khỏi không liên tưởng đến cảnh tương tự khi Elon Musk quảng bá Tesla trước một trụ sở chính phủ vào năm 2019, (tất nhiên) không phải ở Nhà Trắng, mà ở Trung Nam Hải - đầu não của đảng cộng sản Trung Quốc.

Tháng 1-2019, đích thân Thủ tướng Lý Khắc Cường đã tiếp Elon Musk tại Trung Nam Hải. Một bức ảnh hiện còn lưu trên trang web chính phủ Trung Quốc cho thấy Thủ tướng Lý đang ngắm nghía một chiếc Tesla với sự hiện diện của Musk. Trong cuộc gặp, Lý Thủ tướng nói rằng ông hy vọng Musk có thể thúc đẩy “sự ổn định trong quan hệ Trung-Mỹ” và sau đó đề xuất cấp thường trú nhân Trung Quốc (thẻ xanh) cho Musk.

Mạnh Kim - Khi Trump “chơi chiêu”

Người ta hay nói về “sự khó đoán” của Donald Trump, rằng ông có nhiều “chiêu”, không ai hiểu nổi cả, vì Trump luôn bất ngờ, như một kẻ điên. Chính Trump cũng tự nhận mình là điên. 

Năm 2018, khi đề cập các cuộc đàm phán với Bình Nhưỡng, ông gọi mình là “kẻ điên” (“madman”). Trong chiến dịch tranh cử 2024, khi được hỏi về cách sẽ phản ứng với lệnh phong tỏa Đài Loan của Trung Quốc, Trump trả lời, “Tôi không cần phải phản ứng gì cả, vì [Tập Cận Bình] tôn trọng tôi và ông ấy biết tôi cực kỳ điên” (“I won’t have to, because [Xi Jinping] respects me and he knows I’m fucking crazy”).

THẾ GIỚI ĐIÊN LOẠN CỦA TRUMP

Thử nhìn lại những gì xảy ra chỉ nội vấn đề thuế trong hơn một tháng qua. Ngày 01-02, Trump loan bố mức thuế 25 % với Canada và Mexico, có hiệu lực ngày 04-02. Ngày 03-02, Trump công bố tạm dừng một tháng.

Mạnh Kim - Khi ghế tổng thống Mỹ “đổi màu”

Sau diễn văn ngày 04-03-2025 trước Quốc hội của Trump, nhiều tờ báo lớn đã phối kiểm sự thật (fact-check) và chỉ ra hàng loạt dối trá. Việc Trump “nói vống” hoặc nói sai sự thật đã trở thành một trong những đặc điểm của Trump.

Sau khi Trump hết nhiệm kỳ một, một tờ báo đã thống kê, trong bốn năm tổng thống, Trump đã nói láo tổng cộng 30.573 lần (“Trump’s false or misleading claims total 30,573 over 4 years”, The Washington Post, January 24, 2021).

Nhiều người hẳn còn nhớ trong buổi tranh luận với Kamala Harris ngày 10-09-2024, Trump đã khiến thế giới không thể nhịn cười khi nói về người nhập cư Haiti tại một thành phố nhỏ ở tiểu bang Ohio: "In Springfield, they are eating the dogs. The people that came in, they are eating the cats. They’re eating – they are eating the pets of the people that live there."

Mạnh Kim - On the streets, again

Dân Mỹ dễ nổi khùng. Xuống đường là thói quen sinh hoạt chính trị của họ. Gần như nguyên năm 2024, nước Mỹ đã chứng kiến loạt cuộc biểu tình kinh khủng chống chính sách Israel của Tổng thống Joe Biden. Không khí các trường đại học thậm chí hỗn loạn cực độ.

Ngay đêm bầu cử 05-11-2024, khi đến Lafayette Square sát Nhà Trắng để theo dõi kết quả, tôi vẫn còn thấy một nhóm người Mỹ ủng hộ Palestine la ó chửi rủa Biden và Kamala Harris. Quanh khu vực, tại nhiều bức tường và cột điện, họ dán những mảnh giấy ghi “Kamala giết trẻ em”…

Từ ngày Trump vào Nhà Trắng lần hai, nhiều cuộc biểu tình anti-Trump đã nổ ra khắp nước Mỹ. Hai cuộc biểu tình toàn quốc lớn nhất xảy ra vào ngày 05-02-2025 và ngày 17-02-2025 (President’s Day). Chiến dịch biểu tình #buildtheresistance và #50501 (50 cuộc biểu tình, 50 tiểu bang và trong một ngày) nổ ra gần như trên mọi tiểu bang, kể cả tại những cứ địa mà Trump từng giành chiến thắng áp đảo chẳng hạn Philadelphia. Đó là chưa kể những cuộc xuống đường lẻ tẻ ở các thành phố.

Mạnh Kim - Canada không phải là con se sẻ

Trong tất cả những phát biểu ngổ ngáo về việc thu tóm chỗ này chỗ kia trên thế giới của Donald Trump, việc tuyên bố Canada trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ là phát biểu ngạo mạn nhất. Trump ép Canada phải quỳ gối dâng đất nước của họ cho Mỹ bằng chính sách áp thuế khắc nghiệt (bắt đầu áp dụng vào ngày 04-03-2025).

TÊN CÔN ĐỒ MAR-A-LAGO

Trong cuộc tuần hành “Canada First” tại Ottawa ngày 15-02-2025, lãnh đạo đảng Bảo thủ Canada Pierre Poilievre, người có khả năng ngồi ghế thủ tướng thay Justin Trudeau vào tháng 3-2025, nói rằng ý tưởng thôn tính Canada thành tiểu bang thứ 51 sẽ chẳng bao giờ có thể thành hiện thực, và rằng người dân Canada sẵn sàng bảo vệ đất nước bằng mọi giá.

Mạnh Kim - Lương thiện là phẩm chất mà nhân loại luôn tìm đến

Việc chọn đứng ở đâu trong thời buổi nhiễu nhương chia rẽ này không có gì quá khó khăn.

Vấn đề chính sách và chọn lựa chính sách của Washington không hẳn là yếu tố quan trọng hàng đầu. Vấn đề là người ta có hổ thẹn với chính mình, và đặc biệt với con cái, khi quyết định thể hiện rõ chính kiến hay không.

Tôi không thể dạy con tôi rằng, hãy cứ nói dối, vì thời đại này nói dối không phải là giá trị cần thiết để đánh giá nhân phẩm. Tôi không thể nói với con của tôi, con cứ việc sống xu nịnh nếu cần, vì điều đó mang lại lợi ích cho cuộc đời của con bây giờ và sau này. Tôi không thể dạy con tôi rằng, hãy tôn sùng sự ác độc và lưu manh vì đó là “hình mẫu” đang được số đông ngưỡng mộ.

Mạnh Kim - Tất cả hỗn loạn này rồi sẽ đến đâu ?

 

Chỉ trong một tháng, người Mỹ chứng kiến sự lạm quyền của Trump; sự bất lực của Dân chủ; sự bại xụi của Quốc hội… 72 sắc lệnh hành pháp của Trump và sự thao túng quyền lực một cách tuyệt đối của “Tổng thống” Elon Musk khiến bật lên câu hỏi quan trọng: Tất cả chuyện này còn đi xa đến đâu?

CUỘC KHỦNG HOẢNG HIẾN PHÁP

Brendan Nyhan, nhà khoa học chính trị tại Đại học Dartmouth, nói: “Tổng thống đang công khai vi phạm luật pháp và Hiến pháp từng ngày”. Bộ trưởng tư pháp tiểu bang Arizona, Kristin Kay Mayes, nói “Những gì chúng ta chứng kiến hôm nay là một cuộc đảo chính chống lại nền dân chủ Hoa Kỳ”, rằng đất nước này “đang bên bờ vực của một chế độ độc tài” và nước Mỹ “chưa bao giờ ở trong một vị thế nguy hiểm hơn”.

Quốc hội, với phe đa số thuộc về Cộng hòa (GOP), đang nhũn như con chi chi. Không ông nghị GOP nào đủ dũng khí để chống lại Trump và ngăn cản Elon Musk – theo cách như Thượng nghị sĩ John McCain từng làm thời Trump 1.0.

Mạnh Kim - Giáo phái MAGA

Một trong những thành tựu vĩ đại nhất sự nghiệp Donald Trump là xây dựng được giáo phái MAGA với ông là giáo chủ. Yêu thích hay thù ghét Trump cỡ nào cũng phải thừa nhận sự thật này.

Hiện tượng tôn sùng Trump và Trump lợi dụng sự sùng bái mình cho mục đích chính trị đã chẳng còn lạ chuyện lạ. Điều này không chỉ mang lại nhiều ảnh hưởng đối với các cuộc bầu cử mà còn cho xã hội Mỹ về lâu dài.

TRUMP LÀ CHÚA!

Ngay sau khi Trump bị ám sát hụt (ngày 13-07-2024), những người ủng hộ ông lập tức nói rằng chính Chúa chứ không ai khác đã cứu Trump. Dân biểu Cộng hòa Lauren Boebert đặt Trump ngang hàng với Jesus, trên cơ sở rằng cả hai đều bị “chối bỏ” và sự hy sinh cá nhân của họ “vì nhân dân” là giống hệt nhau. Lauren Boebert không là chính trị gia duy nhất so sánh Trump với Chúa.

Mạnh Kim – Câu chuyện dài về sức mạnh Mỹ

Sức mạnh Mỹ là câu chuyện không có hồi kết. Vô số bài báo đã đề cập điều này suốt từ thời Chiến tranh Lạnh, và mỗi câu chuyện đều có những điều thú vị rút ra.

Trong chuyên đề về kinh tế Mỹ gồm bảy bài với tổng cộng hơn 10.700 từ, tờ The Economist (ngày 19-10-2024) viết rằng sức mạnh kinh tế Mỹ khiến cả thế giới phải ganh tị, và kinh tế Mỹ đang khiến tất cả các nước giàu khác phải “ngửi khói”.

Từ đầu thập niên 1990 đến nay, Mỹ luôn tăng trưởng nhanh hơn các quốc gia giàu khác và luôn phục hồi mạnh mẽ hơn sau những cú sốc, từ khủng hoảng tài chính đến dịch bệnh Covid-19. Năm 1990, Mỹ chiếm khoảng 2/5 tổng GDP nhóm G7; ngày nay, con số này lên tới khoảng một nửa.

Mạnh Kim - “Tôi không thể”

Nửa đời người sống ở Việt Nam, cái gốc của tôi vẫn ở đó, dù tôi đang ở đâu. Tôi không có cảm giác nước Mỹ là “quê hương” mình. Những gì tôi viết về Mỹ là những quan sát và ghi chép. Không như tôi, nhiều bạn bè của tôi đã ở Mỹ từ thập niên 1980. Họ xem nước Mỹ thật sự là quê hương thứ hai.

Viết về Mỹ từ thời Bill Clinton, dù có một chút kiến thức về chính trị Mỹ và đọc nhiều như thế nào, tôi không thể “hiểu hết” về nước Mỹ như những người sống hàng chục năm ở đây. Không sống ở Mỹ hoặc ở Mỹ không đủ lâu thì chỉ là “ếch ngồi đáy giếng” khi so với họ nếu xét về những nhận thức và đánh giá các giá trị đời sống chính trị Mỹ mà họ có được từ hồi còn học tiểu học ở đất nước này.

Tôi không có, và có thể không bao giờ, có được cảm xúc như họ, không thể cảm nhận đầy đủ và sâu sắc như họ về sự mất mát và sụp đổ những giá trị Mỹ mà họ từng rất quen thuộc và tự hào.

Mạnh Kim - Sự "rung lắc" của Trump ảnh hưởng gì đến Việt Nam?

 

Những động thái dữ dội của Donald Trump khiến hàng triệu “cử tri” trung thành của ông ở… Việt Nam phấn khích.

Người ta tin Việt Nam không thể tách ra khỏi “dòng chảy thời đại” mang lại từ sự “rung lắc” của Trump. Rằng chỉ có Trump mới có thể đào huyệt chôn cộng sản Trung Quốc lẫn Việt Nam. Rằng Trump sẽ giúp mang lại ánh sáng dân chủ và từ đó kỷ nguyên mới cho Việt Nam vén màn.

Làm thế nào mà Việt Nam có thể “vĩ đại trở lại” nhờ Trump? 

Mạnh Kim - Pax Trumpiana

Xem đoạn video cảnh sát Paris hộ tống đoàn xe của JD Vance đến Elysée Palace gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 11-02-2025, thấy nhốn nháo và ồn ào đúng kiểu Mỹ.

Những gì Phó Tổng thống Vance phát biểu sau đó còn vang động hơn nhiều so với tiếng còi hụ của đoàn xe cảnh sát Paris. Vance “mở đường” đến châu Âu với nghị trình ngoại giao mới: Xóa sổ mô hình lâu đời “Pax Americana” (Hòa bình kiểu Mỹ) để thay bằng “Pax Trumpiana”.

PUTIN: BẤT CHIẾN TỰ NHIÊN THÀNH

Kể từ khi Nga xâm chiếm Ukraine gần ba năm trước, Washington đã làm việc theo hai nguyên tắc: Tương lai Ukraine sẽ không được quyết định nếu không có sự tham gia của Kyiv; Mỹ và đồng minh phương Tây cần phải vai kề vai khi đối mặt Vladimir Putin.

Mạnh Kim - Trần Huỳnh Duy Thức

MK : Dưới đây là bài viết ngắn ngày 12-9-2018 của tôi về ông Trần Huỳnh Duy Thức. Nhân dịp ông Thức trở về với tự do, xin đăng lại.

Câu chuyện ông Trần Huỳnh Duy Thức không chỉ cho thấy vấn đề tù nhân lương tâm, tình trạng vi phạm nhân quyền hoặc thân phận trí thức dưới chế độ cộng sản, mà còn cho thấy một vấn đề lớn hơn và có tính xã hội rộng hơn: vai trò và sự chọn lựa chỗ đứng của người trí thức.

Nói đến (hầu hết) trí thức ngày nay, phải nén lại để không phải hắt ra một tiếng thở dài! Trong một bài báo, nhà thơ Trần Tiến Dũng viết:

“Hàng giờ chỉ cần chạm vào smartphone, mở web, vào mạng xã hội thì hẳn rằng các trí thức, nghệ sĩ có lương tâm không thể trốn chạy trước khối lượng thông tin về các vấn nạn thời cuộc chính trị-xã hội đang diễn ra khắp đất nước. 

Mạnh Kim - Câu chuyện quốc gia, nhìn từ Thế vận hội

Chiến thắng đấu trường Olympic là kết quả từ quá trình khổ luyện của một tinh thần thép, luôn khát khao, trước hết, là vượt qua chính bản thân. Ý nghĩa của nó, dù vậy, không giới hạn ở phạm vi thể thao.

Mỗi quốc gia, từng thời khắc, đều để lại một câu chuyện. Nhìn từ Thế vận hội, mỗi nước cũng có một câu chuyện, giúp cho thấy sức mạnh và tương lai đất nước được xây dựng trên những nền tảng nào.

Với Mỹ, câu chuyện nổi bật của họ là thành quả của nền giáo dục thể thao học đường. Với tấm huy chương giành được ngày 30-07-2024 ngay sau khi vừa đến Paris, Mỹ đã chạm được cột mốc 3.000 huy chương các loại trong lịch sử tham dự Thế vận hội (Hè lẫn Đông). Chưa đối thủ nào có thể địch lại thành tích ấn tượng này của Mỹ. Điều đáng chú ý của Team USA so với hầu hết các đội còn lại trên thế giới là trình độ kiến thức của các vận động viên. Ở họ, luôn toát lên sức bật tuổi trẻ với phong thái trí thức điển hình.

Mạnh Kim - 70 năm sự kiện di cư 1954

Bảy mươi năm đã trôi qua kể từ cuộc thiên di vĩ đại nhất Việt Nam đương đại. Gia đình ông nội tôi là một trong những gia đình có mặt trong cuộc di cư lịch sử. Khi mẹ mang bầu tôi thì ông nội tôi mất. Bố tôi mất sớm nên tôi cũng không có cơ hội hỏi ông về những gì xảy ra vào năm 1954.

Tôi chỉ biết rằng, khi vào Nam, một trong những nơi đầu tiên mà ông nội tôi lập nghiệp, cùng bà vợ trẻ và đàn con nheo nhóc gần 10 người, là Tây Ninh. Sau đó ông đưa cả nhà về Phú Nhuận. Đến khi tôi trưởng thành, căn nhà gỗ một tầng mà ông dựng lên vẫn còn và đó vẫn là nơi mà con cháu luôn tề tựu mỗi năm vài lần, vào dịp Tết nhất và dịp giỗ ông.

Lúc còn sống, bà nội kể với tôi, khi ông bà dọn về đây – trước 1975 gọi là đường Nguyễn Huệ và sau 1975 đổi thành Thích Quảng Đức – khu vực này vẫn còn hoang vắng. Chung quanh đều là rừng. Cỏ lau ngập đầu người. Thú hoang vẫn còn đầy khắp. Tối ngủ có khi còn nghe cọp rống. Lưa thưa mới có vài căn nhà. Hầu hết là dân Bắc di cư 54 cả. Nhắc đến bà, tôi nhớ như in hình ảnh một bà nông dân Bắc Bộ truyền thống. Răng nhuộm đen, nhai trầu bỏm bẻm, chít khăn mỏ quạ, thỉnh thoảng “nhạt mồm” hát ư ử vài câu Quan họ.

Mạnh Kim - Ông Trọng

Di sản lịch sử của ông Nguyễn Phú Trọng là cuộc chiến đốt lò. Tính đến giữa năm 2024, toàn bộ 1/3 trong 18 quan chức đảng từng là ủy viên Bộ Chính trị vào thời điểm diễn ra Đại hội Đảng 2021 đã bị thanh trừng.

Trong đó có hai chủ tịch nước, một phó thủ tướng, một chủ tịch Quốc hội và một thành viên thường trực Quốc hội. Một số nhân vật từng hét ra lửa trong Ban Bí thư cũng bị cách chức khỏi Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Tuy nhiên, di sản khổng lồ và đầy tính lịch sử này là một di sản hai mặt. Thành công để lại dấu ấn lớn nhất của nó là triệt hạ đế chế Nguyễn Tấn Dũng. Dù vậy, di sản này có nhiều thất bại và thất bại lớn nhất là ông Trọng đã không tạo ra được sự kế thừa để cuộc chiến chống tham nhũng không bị hổng chân một khi ông buông tay. Còn nữa, thất bại cay đắng nhất là ông Trọng không đánh từ gốc.