Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Nếu bạn hỏi tôi : Ai là kẻ thù của dân tộc Việt Nam ? Thì tôi sẽ trả lời : Trước hết là những kẻ mang quân xâm lược đất nước này.
Đó là Phong kiến Trung Hoa, quân Nguyên Mông, đó là quân đội Pháp, Mỹ, Nhật, Pol Pot và gần đây nhất là năm 1979 với quân đội Trung Quốc.
Vì sao tôi dùng từ "trước hết" ? Vì có những kẻ thù ở nhiều nghĩa và ẩn danh. Ví dụ như sự hận thù và ngu dốt là một kẻ thù kinh khủng.
Trước hết tôi phải xin lỗi bạn đọc bấy lâu nay quý mến thân thiện với tôi, những người bạn thân mến của trang này để nói bằng ngôn ngữ thật nhất, có thể thô ráp nhất ; với một diện là diện hay dùng từ “ba que” hoặc tín hiệu ký tự là 3 /// trên Facebook, chỉ những gì thuộc chế độ Việt Nam Cộng Hòa.
Tôi gọi bọn này là “Một que”, một que là cây gậy thọc vào bánh xe lịch sử, là nỗi xấu hổ của một chế độ đang tiến tới hòa hợp dân tộc.
Mỗi khi tôi thấy tín hiệu này là một nỗi đau dấy lên : Sao một đất nước văn minh, giàu lòng vị tha, trình độ văn hóa, ngưỡng dân trí rất trội so với khu vực lại khốn khổ thế này. Sao lại tạo ra và đóng dấu vào những cái đầu cố chấp, ngu si thiển cận thế này ?
Hôm qua, báo Văn Nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam đăng bài dưới đây của nhà thơ Phạm Tiến Duật.
Đã 18 năm nhà thơ Phạm Tiến Duật qua đời và bây giờ nếu còn sống, chắc gì ông đã chịu đăng bài thơ này. Nhưng không, người ta vẫn khai quật và công bố lại. Việc hòa giải hòa hợp dân tộc đã xa vời nay càng xa vời hơn.
VỚI KHÁNH LY
Thơ Phạm Tiến Duật
Vài hôm nay tôi đọc trên báo chính thống, xem truyền hình và đọc trên mạng xã hội, trong lòng thấy tự hào, nhưng cũng có một nỗi buồn mênh mang ùa về.
Trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang cố hàn gắn vết thương chiến tranh sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, để hơn 6 triệu người Việt Nam đang sống, làm việc ở hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ hướng về Tổ quốc tham mưu, hiến kế nhằm đóng góp chất xám cho đất nước phát triển dựa trên nền tảng 4 Nghị quyết được gọi là "Bộ tứ trụ cột" để Việt Nam vươn mình trong kỷ nguyên mới.
Sự kiện ngày đầu tháng 11 năm 2025 phái đoàn của Bộ Chiến tranh Hoa Kỳ vào thăm và làm việc với Bộ Quốc phòng Việt Nam, thăm Tổng bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một sự kiện quan trọng và đáng mừng.
Lướt qua dòng tin tức, tôi chợt dừng lại trước những hình ảnh từ Hà Nội – nơi Đại tá Hùng Cao (Thứ trưởng Hải Quân) ngồi bên cạnh Bộ trưởng Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth. Wow ! Một sự trở về ngoạn mục. Tôi đoán anh Hùng Cao chắc có nhiều cảm xúc khi đặt chân lên quê hương sau 50 năm xa xứ.
Hùng Cao là một trong nhiều cái tên gợi nhớ về một chương bi tráng trong lịch sử dân tộc. Sanh năm 1971 tại Sài Gòn, anh chỉ mới 4 tuổi khi gia đình phải rời bỏ quê hương năm 1975, trong những ngày hỗn loạn cuối cùng của cuộc chiến.
Họ là những "thuyền nhân" (boat people). Thời đó, mỗi chuyến đi là một lời vĩnh biệt. Khi bước chân lên tàu rời quê hương, ai cũng mang theo tâm trạng “Một lần đi là một lần vĩnh biệt, một lần đi là mãi mãi chia phôi”.
(Cảm nghĩ từ góc nhìn của GS Trần Văn Thọ và những phát biểu ngày 26/10 của Tổng Bí thư Tô Lâm)
“Việt Nam là ai trong quá khứ không quan trọng bằng Việt Nam là ai trong tương lai.”
Câu nói của Tổng Bí thư Tô Lâm trong buổi gặp gỡ hơn 40 học giả Việt Nam học sáng 26/10 tại Hà Nội được Giáo sư Trần Văn Thọ – người có mặt trong buổi gặp – gọi là “một trong những câu hay nhất của một nhà lãnh đạo Việt Nam trong nhiều năm qua.”
Ông Thọ, giáo sư Đại học Waseda (Tokyo), người từng tham dự hầu hết các cuộc gặp giữa Tổng Bí thư Việt Nam với giới học giả quốc tế trong hơn hai thập niên, nhận xét rằng chưa có ai “cởi mở, cầu thị và hướng về tương lai” như Tô Lâm.
Các cụ lão thành trong nhóm đạp xe mấy hôm nay thường dành thời gian bàn tán về chuyến thăm của lãnh đạo Việt Nam đến Triều Tiên. Các cụ thấy tôi cứ vừa vẩy tay vừa mỉm cười bèn lên tiếng:
- Ông đừng nhạo mấy lão già, nhưng chả nhẽ ông không thấy lạ à. Các con cháu tôi đều làm ăn ở Hàn Quốc, chúng nó sợ chính phủ Hàn đuổi về nước vì mình quay ra thân với Triều Tiên.
Tôi đáp:
- Chuyện lành thôi các cụ ạ, không có việc ấy đâu. Con cháu các cụ có khi còn được chính quyền Hàn quý hơn là khác.
Các thông tin – có thật và không có thật – về “địa ngục trần gian” Côn Đảo (tên trước 5.1975 là “Trung tâm cải huấn Côn Sơn”), có nhắc lại đến hàng ngàn lần cũng không thừa.
Bởi vì từ nhiều năm qua, chúng được các cơ quan truyền thông – nhiều nhất là báo chí - lặp đi lặp lại cũng hàng ngàn lần như thế, trong đó, không ít thông tin mâu thuẫn nhau và mâu thuẫn với thực tại đã được nhiều chứng nhân tận mắt chứng kiến.
Trong buổi nói chuyện tay tư vừa diễn ra và đang được giới thiệu với khán giả trên kênh Dương Quốc Chính TV, bạn Dương Quốc Chính có hỏi chúng tôi về chuyện lính Việt Nam Cộng Hòa có tham gia đàn áp tù chính trị chống đối hay không, vì theo bạn, hiện nay tại Côn Đảo, có nhiều mô hình đã tái hiện cảnh này.
Chống cuốc trên nền đất cũ
Đào đâu cũng thấy xương ngà
Rót xuống vài ly rượu nhạt
Hỏi rằng xương địch hay ta ?
Bom đạn nghìn ngày đã tắt
Núi xuơng
Đồi thịt
Ngưng rồi
Không chỉ Bảo Ninh, Chu Lai, Anh Đức, Hồ Anh Thái, mà có khá nhiều nhà văn "hiện thực xã hội chủ nghĩa" khác ở ta đã mô tả hình ảnh người lính Việt Nam Cộng Hòa như cầm thú.
Nếu các bạn chịu khó đọc, sẽ phát hiện được nhiều hơn.
Như nhà văn "phản tỉnh" Dương Thu Hương chẳng hạn. Trong "Tiểu thuyết vô đề" của bà, bà mô tả sự tàn ác của lính thám báo cộng hòa (lại là thám báo) bằng cách cho họ hiếp, rồi xẻo vú và xẻo cửa mình của 6 cô gái thanh niên xung phong miền bắc trước khi giết họ.
Việc diễn viên, MC Trấn Thành viết status tiễn đưa nghệ sĩ đàn bầu Phạm Đức Thành bị cộng đồng bắt hai lỗi: Viết đầy đủ tên người, tên chương trình mà tên nước thì viết tắt; đăng ngay dịp đại lễ mừng Quốc khánh.
Thì tên người mất hẳn phải ghi rõ, hình ảnh “người đàn ông tóc dài ngồi khẩy đờn bầu” lại gắn chặt với tên chương trình ấy thì hẳn tên chương trình cũng cần ghi rõ. Tên nước chỉ có Một, nếu ghi ra thì đảm bảo tính hoàn chỉnh của văn bản nhưng sự viết tắt này - như một thói quen khá làm biếng - tôi nghĩ không hề, chẳng phải để “đối lập” hay “thách thức” trong ý nghĩ cho rằng thiếu tôn trọng so với hai tên người - chương trình kia.
Rồi thời điểm đăng status chia buồn và dòng thông tin khơi lại tiểu sử nhân vật người đã khuất. Thật lòng, nếu những ai, nhất là người phương Nam trong mấy chục năm qua, có… ghé mắt qua coi băng Thúy Nga thì hình ảnh người đàn ông tóc dài, mặc áo dài, ngồi đánh đờn bầu ngay giữa sân khấu là một dấu ấn đậm nét.
"Kẻ nhân nhượng là người cho cá sấu ăn với hy vọng nó sẽ ăn thịt mình sau cùng. "- Churchill
Nghe này, nước Mỹ. Tôi đang chuẩn bị làm điều mà những “thiên tài” ở Brussels, Washington và Kyiv đã thất bại suốt ba năm qua: Kết thúc chiến tranh ở Ukraine. Không qua Zoom, không qua hội nghị an ninh với buffet 12 món ở Munich. Sự kiện lịch sử này không ở đâu khác ngoài Alaska. Không ai ngoài tôi làm nổi điều đó.
Truyền thông la oai oái: “Không mời Zelenskyj à! Tai tiếng!” Xin lỗi, nhưng tôi không chơi trò hội thảo “ba người tám ý” mà Biden thích. Đây là đàm phán thật sự. Putin cũng bảo “chỉ gặp Zelenskyj ở phút cuối”. Ổn thôi. Tôi bắt đầu với người đang giữ súng. Khi bạn muốn dập lửa, bạn nói với thằng đang cầm bật lửa, không nói với ông hàng xóm đang la làng.
Người bạn trong ngành báo chí ở Pháp thường thảo luận với tôi, hôm trước đặt câu hỏi: “Vì sao tổng thống Trump đưa ra mức thuế điên cuồng, phi lý như vậy với toàn thể thế giới?”
Hề hề, trả lời câu hỏi vì sao thì khó, nhìn về tương lai có lẽ dễ đoán hơn. Suy nghĩ của tui thường hướng về Việt Nam. Trong lúc Việt Nam còn yếu nhớt, tập trung lo cho mình là thượng sách. Ngó người cũng chỉ để ngẫm về ta!
Tui nghĩ Việt Nam đạt được mức thuế nhập vào Mỹ 20 % vậy cũng khá rồi, cứ dựa trên đó mà phát triển chiến lược cạnh tranh. Đừng quên mức thuế cho Việt Nam và cho các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam có thể thay đổi một sáng một chiều.
Là nói khái quát về cuốn "Thuyền" của Nguyễn Đức Tùng (Canada).
Năm nay, ngày của nghề, tôi chẳng nhận lời tiệc tùng, chúc tụng hay tụ họp đâu cả. Vì đâu có ai ...mời. Thay vào đó, đang trong ca trực cũng phải chạy qua làm talkshow về cuốn sách của Nguyễn Đức Tùng.
Cuốn sách đầy ám ảnh. Một tiểu thuyết phản tư phi tuyến tính dòng văn học di dân viết bằng những câu thơ phận người đau đớn...
Được tác giả gửi bản digital cho từ trước khi ra mắt sách, và muốn mình phát biểu đôi lời trong dịp ấy. Nhưng “số đen” hoặc “vô duyên” không nói được câu nào, vì ở Hà Nội thì không “tranh” được với số người bản địa muốn phát rất đông mà thời gian thì kéo dài mãi chưa hết người giơ tay.
Đến hôm nay, buổi ra mắt ở Saigon thì… mình lại kẹt ở Hà Nội không zô được (mà nếu có zô thì cũng chưa chắc “tranh” nổi với dân miền Nam, vốn hầu như nhà nào cũng có “thuyền nhân”).
Nên thôi thì “phát biểu trên mạng” vậy !
Sáng nay, 21/06/2025 Nhà xuất bản (NXB) Phụ Nữ đã tổ chức buổi ra mắt tiểu thuyết Thuyền của Nguyễn Đức Tùng tại Saigon. Khá đông người tham dự, sau dư âm tốt đẹp của những lần ra mắt trước tại Hà Nội và Huế. Cũng đã có rất nhiều bài viết về tác phẩm này. NXB cũng đã dự định sẽ cho tái bản với số lượng bản in gấp đôi, 4.000 bản.
Trong tinh thần bạn bè với Nguyễn Đức Tùng, sức hot của quyển sách, đề tài nhạy cảm… tôi kỳ vọng buổi ra mắt sách sẽ sôi nổi hào hứng. Nhưng tôi đã thất vọng.
Nguyễn Đức Tùng đã nói quá nhiều, quá dài và thiếu trọng tâm. Nhiều diễn giả khác cũng rơi vào tình trạng này, khiến người dẫn chương trình phải giành lại micro, không chỉ một lần.
Nhân ngày kết thúc Chiến tranh Thế giới, lại nghĩ về hòa giải để tái thiết đất nước.
Những cuộc xung đột lớn trong thế kỷ XX đã để lại nhiều quốc gia chia rẽ sâu sắc, cả về chính trị lẫn xã hội. Khả năng một quốc gia tái thiết và hòa giải sau chiến tranh phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Loại hình xung đột, vai trò lãnh đạo chính trị, cấu trúc thể chế và cách thức quản lý ký ức tập thể.
Tôi sinh ra ở Hà Nội, học hành dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, từng du học ở Liên Xô, rồi ở Pháp… Cho đến nay, nửa đời đầu tôi sống, học, làm việc ở Việt Nam; nửa đời sau là ở Pháp. Tôi luôn liên hệ những sự kiện, thành công và thất bại của cả hai nước, mong tìm ra một lời giải nào đó cho Việt Nam – của tôi và của các bạn.
Tôi ngồi đó, bên tai vọng lên tha thiết bài “Người ở lại Charlie” của Trần Thiện Thanh.
Ngày 12/04/1972, Trung tá Nguyễn Đình Bảo, chỉ huy tiểu đoàn nhảy dù 11 Quân lực Việt Nam Cộng Hòa trấn giữ Charlie, tử trận.
Về phía tấn công, là trung đoàn bộ binh 64 do Trung tá Khuất Duy Tiến (sau này lên trung tướng) chỉ huy.
Chuyện cộng đồng người Việt tị nạn cộng sản hay biểu tình trước các tòa đại sứ của cộng sản Việt Nam là chuyện bình thường và hợp pháp.
Tại các nước phương Tây, cộng đồng phải xin phép trước và phải bảo đảm an ninh trật tự đối với chính quyền sở tại. Không hề có chuyện biểu tình “tự phát”, kéo nhau ra cầm cờ hô khẩu hiệu.
Tất cả các nước tự do và dân chủ, biểu tình là quyền trong hiến pháp. Người Việt tị nạn cộng sản, khi biểu tình lên án chế độ cộng sản thì họ cầm cờ vàng ba sọc đỏ, biểu tượng của Tự do, là “căn cước” của sự sống và là niềm hy vọng của cộng đồng.
Không hiểu sao, ngày hôm nay hai ông bạn văn của tôi cách nhau nửa vòng trái đất, hầu như cùng lúc tung lên Facebook hai bài về hòa giải. Ông Nguyễn Danh Lam bên Mỹ viết : "Hòa giải : Trái bóng trong chân ai". Và Tạ Duy Anh, ở Hà Nội viết : "Khó như hòa giải".
Tôi đọc xong, chia sẻ về trang nhà để tối đọc lại. Hai ông văn nhân này, mỗi người một góc, nhưng đã viết đầy đủ, sâu sắc về cái sự hòa giải của người Việt với nhau. Tôi thấy quá đầy đủ, chẳng cần viết thêm gì nữa.
Có điều tối nay, sau khi đọc xong lần nữa bài của hai ông, tôi ngồi ngẫm ngợi. Và chợt nhớ đến nhà thơ Tô Thùy Yên và bài thơ bất hủ : Ta về của ông. Đây là bài thơ ông làm khi được tha về nhà từ trại cải tạo, mười năm tù đày đằng đẵng dành cho một nhà thơ, sĩ quan tâm lý chiến Việt Nam Cộng Hòa, sau 1975.
