Nguyễn Ngọc Chu – Hãy làm giàu văn hóa Việt

1. CÁC NHÂN TỐ TRỤ CỘT TRONG TÊN GỌI ĐỊA PHƯƠNG

Đặt tên cho một địa phương, không đơn giản chỉ theo ý thích hay mệnh lệnh của ai đó, càng không phải việc làm cho qua chuyện. Lịch sử Đông – Tây cho thấy tên gọi một địa phương thường được xác định bởi các yếu tố sau.

• Địa lý : Liên quan đến đặc điểm tự nhiên, như sông suối, núi rừng, cảng, cửa sông, bến nước, biển đảo… Thí dụ: Sơn Đông (Shandong) - “phía đông núi Thái Sơn”; Hà Nam (Henan) - “phía nam sông Hoàng Hà”; Hiroshima (広島) - "hòn đảo rộng lớn"; Osaka (大阪) - "sườn đồi lớn"; Frankfurt am Main - “Frankfurt bên sông Main” .

Mai Quốc Ấn – Văn hóa đặt tên

Văn hóa là cội rễ của hồn cốt dân tộc, là “chủ quyền mềm” của quốc gia !

Ngay cả khi Việt Nam bị đô hộ bởi giặc phương Bắc, dòng chảy văn hóa vẫn giúp người Việt nhắc nhau ngàn năm : “Vừa bằng cái thúng/Lại thủng hai đầu/Bên ta thì có, bên Tầu thì không !” (Cái khố - Ca dao)

Có một nhà thơ cộng sản là Nguyễn Khoa Điềm viết về văn hóa địa danh ở Việt nam vô cùng cô đọng và súc tích : “Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân.” Họ, là nhân dân, là yếu tố dưỡng nuôi văn hóa kiên trì, bền bỉ và vô tư đến mức có thể hy sinh thứ quý nhất là mạng sống để “Ta thà làm quỷ nước Nam. Không thèm làm vương đất Bắc !”

Nguyễn Thành Phong – Thôi, đừng tâm tư nữa

Có việc nghĩa ở Thái Nguyên, đầu giờ chiều đánh xe từ làng đi, chạy mấy trăm cây số, qua bốn, năm tỉnh. Thế mà chập tối vẫn kịp về Kinh thành dự cuộc rượu ở quán phía mạn ngoại ô Tây Bắc, cùng mấy cao nhân. Tiệc do doanh gia, văn sĩ Trần Quốc Quân ở Ba Lan về, đã mấy lần nhắn nhe hẹn hò tiếp đãi...

Vừa nâng chén chào mâm, Nguyên gia đầu bạc râu dài gióng giả : Ở đây có ba người vui, quê vẫn còn tên tỉnh, không mất gì, xin chia buồn với hai kẻ sắp mất tên.

Là bởi mâm rượu ngũ nhân, có ba người, Phạm Xuân Nguyên quê Hà Tĩnh, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu và luật sư Ngô Quốc Kỳ cùng quê Nghệ An, thuộc vào số tỉnh được giữ nguyên không nhập đổi gì đợt này. Hai kẻ, là Trần Quốc Quân quê gốc Hà Nam sắp nhập vào tỉnh mới Ninh Bình, và mình, quê Thái Bình thì nhập vào tỉnh mới Hưng Yên. Cả hai đều bay tên cũ, thủ phủ cũ sắp chuyển sang nơi mới.

Dương Quốc Chính - Đặt tên phường và duy trì tên quận huyện

 

Mấy hôm rồi mình nói chuyện đặt tên địa danh ở tít đâu đâu, như TPHCM, nhưng xem lại thấy quê hương mình là Thái Nguyên cũng có chuyện đặt tên. Không nhắc tới thì thành mất gốc! Dù thời gian mình ở Hà Nội đã dài hơn, nhưng vẫn là dân Thái Nguyên, không tẩy hết phèn được đâu!

Có lẽ mình là người đầu tiên nhắc tới việc nên đặt tên phường theo tên huyện, có thể đánh số ở đuôi, kèm với các tên khác có ý nghĩa lịch sử. Sau này Bộ Nội vụ mới định hướng chính thức.

Thế nhưng vừa xem thì thấy chính thành phố Thái Nguyên lại không có phường Thái Nguyên, dù các huyện hay thành phố khác thuộc tỉnh Thái Nguyên thì vẫn có. Có lẽ họ sợ trùng tên tỉnh chăng? Theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ thì không cấm đặt tên phường trùng tên tỉnh. Thế là dân thành phố Thái Nguyên như mình mất tên gốc?

Nguyễn Ngọc Chính - Ý kiến… bỏ túi

 

“Tin như sét đánh đoàng đoàng !

Xưa là hòn ngọc nay sang cục phường”

(Đỗ Trung Quân)

Chiều ngày 14/04/2025 người dân khu tôi sinh sống (phường 7, quận Phú Nhuận) nhận được bản “góp ý” để đọc và ký tên về việc sáp nhập 34 tỉnh, thành phố (gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương) đã được “Ban chấp hành Trung ương thống nhất cao”.

“Phiếu lấy ý kiến cử tri” khá đơn giản: Chỉ có 2 ô trống đã in sẵn, đại diện chủ hộ chỉ việc đánh dấu vào 1 trong 2 ô: “Đồng ý” hoặc “Không đồng ý” và ký tên! Đến ngày 15/04/2025 thành phố sẽ “chốt” các ý kiến và đến 01/07/2025 việc sáp nhập sẽ được chính thức thực hiện.

Nguyễn Ngọc Chu – Mô hình địa phương hai cấp và số phận các thành phố

Thời gian gần đây, nhiều người lo lắng đến số phận của 85 thành phố trực thuộc tỉnh trên toàn quốc. Trong số đó, nhiều thành phố có lịch sử lâu đời hàng trăm năm, nhiều thành phố được biết đến rộng rãi trên trường quốc tế.

Sự lo lắng nằm ở chỗ, với chính quyền địa phương hai cấp đang dự kiến thực thi, dường như có ý định chia nhỏ các thành phố thành các phường cơ sở trực thuộc tỉnh. Thành phố sẽ biến mất.

Từ thời tổng bí thư Trường Chinh đã đề cao khẩu hiệu “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Về chính quyền địa phương hai cấp, sự tham gia của dân theo khẩu hiệu trên chưa rõ mức độ, nhưng được dân lo lắng, là phúc đức cho quốc gia.

Hà Phan – Ký ức giữ mãi những địa danh thân thương

Đồn không lầm, nhưng phải chờ Thông tấn xã chớ thông tấn huyện bỏ rồi, lao nhao dễ ăn 7 củ lắm !

Vậy là Khánh Hòa rộn ràng bãi cát Nha Trang sẽ có biển Phan Rang, có tên Ninh Chữ, có thêm Tháp Chàm.

Lên Gia Lai tắm biển Quy Nhơn, ra Quảng Ngãi đắm mình trong Măng Đen mát lành, về Đắc Lắk thăm mũi Nghinh Phong dạo biển Tuy Hòa. Bạn tôi dân TPHCM nhà ở Long Hải, bồ cũ Vĩnh Long quê Ba Tri, bồ mới xuống An Giang giỗ ngoại ngoài Phú Quốc, em gái mưa vừa đi Long An leo núi Bà Đen...

Lưu Nhi Dũ - Đất quê ta mênh mông, Bình Định thành Gia Lai

1. Hồi hôm có bạn nhắn cho tui, có tin mới kìa anh ! Tui biết, đã có Nghị quyết lần thứ 11 của Ban chấp hành Trung ương, trong đó “cơ bản thống nhất các nội dung đề xuất của Bộ Chính trị về đề án sáp nhập”… kèm theo phụ lục “danh sách dự kiến tên gọi các tỉnh thành… sau sáp nhập”.

Trong đó có tỉnh Bình Định nhập với Gia Lai, với tên gọi là Gia Lai.

2. Vậy thì cho chi mới ? Cách đây cả tháng trên mạng xã hội cũng có thông tin này rồi nhưng đó là “tin đồn”. Tui cơ bản không tin tin đồn, nhưng những vụ kỷ luật cán bộ cấp rất cao, nhân sự cấp rất cao này nọ trước kia lưu truyền trên mạng nó chính xác vô cùng. Từ đó tui bán tín bán nghi với tin đồn. Biết vậy nhưng hổng dám đăng lên Facebook, nhiều người bị phạt vì chuyện này rồi đó !

Ngọc Vinh – Lỗi xuyên tạc

Thầy hỏi trò :

- Em có biết tại sao nhập hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình nhưng lấy tên Hưng Yên?

Trò : Vì Hưng Yên là quê tổng bí thư.

- Tại sao tỉnh Nghệ An được giữ nguyên ?

Lê Đức Dục – Ước mơ sắp thành hiện thực

"Chúc mừng mơ ước của anh sắp thành hiện thực nghe ?"

"Mơ ước chi hè ?"

"Tui đọc Facebook thấy 10 năm ni anh viết 1008 cái status đay đi đay lại là " tỉnh lỵ duy nhất trên quốc lộ 1A không có đường tránh"

Nguyễn Thông - Rỉ tai Quốc hội sắp họp

Chuyện đang nóng sốt hạng nhất ở xứ này bi giờ không phải là thuế, là ông bà nào bị kỷ luật, ông bà nào sắp vào trung ương (dĩ nhiên là đảng, chứ trung ương hội nuôi ong chẳng hạn thì kể làm gì), thằng DJ đánh vợ... mà là sáp nhập tỉnh/xã.

Bỏ cấp huyện, thôi không bàn, bởi ông Tô Lâm đã quyết rồi, bàn thêm lại mang tiếng chống đối.

Trước hết nói về xã. Cuối năm 2024, xã Thụy Hương quê tôi ở huyện Kiến Thụy (thành phố Hải Phòng) bị sáp nhập với hai xã khác (Đại Hà, Ngũ Đoan), đặt tên mới Kiến Hưng. Nghe cũng tạm. Quốc hội thông qua nghị quyết đàng hoàng. Dân ba xã cũ chưa kịp quen với tên mới, nay nghe đâu lại chuẩn bị tách ra để nhập với mấy xã khác cho hợp xu thế thời đại, còn sẽ mang tên mới gì thì quả thật dân xã đếch biết.

Nguyễn Thông - Thời sự: Sáp nhập tỉnh (1)

 

Hôm nay 30.03.2025 trên báo Tuổi Trẻ có bài về chuyện này, “Vì sao giữ nguyên 11 tỉnh thành khi sáp nhập?”

Cứ như lời một ông “nguyên” (giờ có còn làm gì nữa không thì chả rõ, bởi những từ “nguyên”, “cựu”, “đương” lâu nay bị nhập nhèm) là Bùi Tất Thắng - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Phát triển (Bộ Kế hoạch - Đầu tư) thì:

Thành phố Huế không cần sáp nhập với tỉnh nào, bởi nó mới được (trung ương và quốc hội) công nhận là thành phố trực thuộc trung ương. Giời ạ, lý do lý trấu, rất vớ vẩn.

Ngọc Vinh - Vì sao Trung Quốc giàu còn Việt Nam nghèo ?

Tối qua ngồi với Đỗ Trung Quân, nghe lão kể chuyện mà tôi cười muốn sặc bia.

Đây là câu chuyện của lão, tôi cam đoan không thêm bớt chữ nào.

« Mấy ông có biết tại sao Trung Quốc giàu còn mình nghèo hay không ? Dù cùng chung một thể chế, nhưng không phải do tài nghệ cầm quyền của Đặng Tiểu Bình hay Tập Cận Bình đâu nha.

Cù Mai Công – Tên phường xã mới ở TPHCM : Nối cho đúng sau đứt đoạn

 

(Sao không hỏi ý kiến những vị vốn yêu Sài Gòn - Gia Định đến tận cùng với vốn hiểu biết lớn !)

Có lẽ lúc này người Sài Gòn - Gia Định cũ rất vui khi nghe đề xuất của các quận huyện ở TPHCM về tên các phường xã sáp nhập: Đa số lấy tên làng xã cũ, nhiều tên có trước thời Pháp thuộc.

Một vùng đất hơn 300 năm thì những cái tên 200, 300 năm ngỡ đâu chỉ còn trong sử sách, tài liệu, bài viết nghiên cứu Sài Gòn - Gia Định giờ đã trở lại sống động.

Tôi không nói những cái tên ấy hồi sinh vì thực tế dù có thay đổi địa danh, bao năm qua nó vẫn sống - trong truyền miệng, trong lời ăn tiếng nói của người dân, nhất là những người lớn tuổi. Điều đó cho thấy văn hóa, truyền thống không dễ một sớm một chiều mai một.

Hà Phan - Địa danh và con số

 

Tên tỉnh sắp sáp nhập thì mới nghe đồn chưa dám bàn, vì loạng quạng ăn phạt 7,5 củ oan ức lắm.

Nhưng tên phường dự kiến ở Thủ Đức thân thương hào sảng nghĩa tình nhà tui ở đó, báo đã đăng mà đặt kiểu Thủ Đức 1 đến 9 nghe hổng lọt tai chút nào!

Ví dụ như Thủ Đức 1 định gom  An Khánh, An Lợi Đông, An Phú, Thảo Điền và Thủ Thiêm vô chung, không còn cái tên Thảo Điền sang chảnh. Ít ra cũng đặt Thủ Thiêm đã đi vào ký ức Sài Gòn bao đời nay. Nói cái ai cũng biết mà dễ nhớ, dễ thương nữa ha bà con!

Lưu Trọng Văn – Gọi tên thế nào thích hợp cho các đơn vị cơ sở ?

1. Các xã gộp lại nên gọi là “tổng” thay vì gọi là xã.

2. Các thành phố, thị xã, cụm phường sắp xếp mới có thể gọi là “đô thị” hay “quận” thay vì “phường.”

Rõ ràng cái áo xã, phường đã quá chật so với cơ cấu địa lý, dân cư mà nó mang.

Cách gọi không nên gò khuôn quá chật. Tùy từng không gian văn hóa, kinh tế mà linh hoạt gọi, để đơn vị cơ sở vẫn phát huy được cái hồn, cái truyền thống của mình.

Lưu Nhi Dũ - Bộ Nội vụ có gì đó sai sai ?

Một công văn của Bộ Nội vụ mà khiến nhiều người hiểu sai, kể cả những bloger nổi tiếng, thì quả là bất ổn. Đến nỗi nhiều tờ báo phải lên tiếng giải thích rằng: “Vẫn làm đề án sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, sắp xếp xã theo kết luận 127 của Bộ Chính trị”.

Thực ra đọc kỹ, rất kỹ công văn 168/BNV-CQĐP của Bộ Nội vụ do thứ trưởng Trương Hải Long ký ngày 23/03/2025, mới hiểu là bộ này đề nghị các địa phương tạm dừng trình đề án sáp nhập, thành lập đơn vị cấp huyện, xã theo các nghị quyết năm 1211/2016 (sửa đổi, bổ sung tại nghị quyết 27/2022) và nghị quyết 35/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bộ này cũng đề nghị tạm dừng phân loại đơn vị hành chính các cấp…

Song Phan – Sao lại phải xóa tên các tỉnh cũ khi muốn tinh giản bộ máy hành chánh ?

Thấy bà con bàn về nhiều vấn đề rắc rối. Trong đó có vụ xóa tên, đặt tên, thay đổi địa chỉ ... và nhiều hệ lụy khác có thể có, khi thực hiện chủ trương ghép tỉnh để quản lý hành chính, kinh tế.

Ở đây mục đích chính dĩ nhiên là muốn quản lý một cách hiệu quả, tiết kiệm hơn ; chớ không phải để gây xáo trộn, rắc rối không cần thiết. Do đó, sao không nghĩ thoáng ra.

Cứ coi xã, huyện/quận, tỉnh cũ chỉ là những cấp địa lý hay bưu chính thuần túy, thay vì các cấp quản lý hành chánh. Hãy thử để mọi thứ yên như cũ về tên gọi. Muốn gom hai, ba tỉnh lại làm một thì cứ đặt cho đơn vị hành chính mới này một cái tên chẳng hạn như khu [hành chính] thay vì tỉnh.

Ngọc Vinh – Tên tỉnh mới và quê quán của quan lớn

Người dân đang đồn rùm lên rằng, tỉnh nào có người đang làm lớn ở bê cê tê thì được giữ nguyên tên khi sáp nhập, chẳng hạn Hưng Yên và Hà Tĩnh.

Hưng Yên nhập với Thái Bình, lấy tên là Hưng Yên. Thái Bình bị mất tên. Trong khi đó, Hà Tĩnh lúc đầu định nhập với Quảng Bình, cuối cùng lại được giữ nguyên con.

Hưng Yên thì các bạn biết quê ai rồi, còn Hà Tĩnh là quê của ông đương kim thường trực Bộ Chính trị.

Dương Quốc Chính – Lập pháp và hành pháp

Hôm qua thấy có công văn đề nghị tạm dừng đề án sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện xã...

Nội dung trên khiến nhiều người hoang mang, chắc nghĩ là tạm dừng việc đang làm là nhập tỉnh, bỏ huyện, nhập xã/phường? Đại khái là nhiều người nháo nhác.

Thực ra là do họ lười đọc kỹ hoặc hiểu không kỹ mấy câu của công văn. Đó chỉ là dừng lại các kế hoạch cũ đã và đang triển khai. Ví dụ như việc thành lập thành phố Phú Mỹ đã lọt lưới, thành trò cười, vì vừa khai sinh xong là khai tử luôn.