Phúc Lai - Về cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Putler ngày 26/12/2025

 

DỰ BÁO GÌ CHO NĂM 2026? PHẦN MỘT: PHÂN TÍCH VÀ KỊCH BẢN GẦN

1. Một số tin đáng chú ý mấy ngày qua

1.1.  Nga bắt đầu suy kiệt về tài chính và kinh tế

Theo cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko, Nga đã sử dụng gần hết quỹ dự trữ quốc gia, và phải bắt đầu bán vàng vật chất từ kho bạc thay vì chỉ là dự trữ ngoại hối. Các đối tác mua vàng lớn nhất là Ấn Độ và các nước vùng Vịnh (UAE, Qatar...) Trong khi đó, giá dầu Ural của Nga rơi xuống dưới 40 USD/thùng (thấp hơn mức hòa vốn), giảm mạnh so với mức 80 USD trước đây Nga đã được hưởng.

1.2. Tình hình chiến sự tại các điểm nóng

Hướng Kupyansk. Lực lượng vũ trang Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát phần lớn thành phố và khu vực phía tây sông Oskol, chặn đứng các tuyến tiếp tế của Nga. Các báo cáo “chiếm đóng thành phố” của tướng lĩnh Nga trước đã bị bóc trần là bịp bợm, bịa đặt.

Hướng Pokrovsk. Lực lượng vũ trang Ukraine vẫn đang kháng cự mãnh liệt dù Nga tuyên bố đã ‘giải phóng’ khu vực này từ nhiều tuần trước. Chỉ riêng ngày 22/12, Nga tổn thất nặng nề với 8 xe tăng và 18 xe chiến đấu bộ binh bị tiêu diệt trong một đợt tấn công thất bại. Tôi vẫn cho rằng, Nga còn khả năng chiếm được Pokrovsk trong quý 1 năm 2026 nhưng với tốc độ rất chậm và cái giá cực kỳ đắt đỏ về nhân mạng cũng như thiết bị.

1.3. Vấn đề chỉ huy và quản trị chiến tranh của Nga

Các tướng lĩnh Nga (như Gerasimov) bị cáo buộc báo cáo kết quả ảo cho Putler trong khi tình hình thực tế tồi tệ hơn nhiều. Đáng chú ý là sự xuất hiện trở lại của Tướng Sukhrab Akhmedov tại hướng Dobropil được coi là điềm xấu cho quân Nga, khi vị tướng này tiếp tục chiến thuật ‘nướng quân’ mà không đạt được kết quả chiến lược nào.

1.4. Vụ đánh bom tại phố Yeletskaya (phía Nam Mục-tư-khoa) vào ngày 24/12/2025 làm chết 2 cảnh sát và 2 cảnh sát khác bị thương.

Bình loạn : Sau khi Nga tuyên bố chiếm đóng, lực lượng Ukraine đã thực hiện cuộc phản công chớp nhoáng. Hiện tại, phần lớn Kupyansk đã được giải phóng. Quan trọng hơn, Ukraine đã đẩy lùi quân Nga ra khỏi các vị trí chiến lược ở bờ tây sông Oskil. Việc vượt sông Oskil và thiết lập các điểm chốt chặn (như báo cáo của Lữ đoàn "Charter") đã cắt đứt các tuyến tiếp tế huyết mạch của Nga cho các cánh quân đang cố gắng tiến về phía nam.

Trái ngược với Kupyansk (nơi Ukraine phản công), Pokrovsk là một cuộc chiến tiêu hao điển hình ở thế phòng ngự. Các diễn biến trong những ngày qua cho thấy Nga đang áp dụng chiến thuật “biển thiết giáp” và “biển người”. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy Nga đang cực kỳ bế tắc. Việc Ukraine phá hủy tới 8 xe tăng và 18 xe chiến đấu bộ binh chỉ trong một ngày 22/12 cho thấy hệ thống phòng thủ bằng drone và pháo binh của Ukraine vẫn hoạt động rất hiệu quả.

Nếu cho phép tôi nhận xét cá nhân, thì ý kiến vẫn kiên trì cho rằng, Nga bế tắc trong chiến thuật. Thế mạnh của quân sự nước này là “biển xe tăng” và “biển người” – tràn ngập hệ thống phòng ngự đối phương bằng số đông của các phương tiện sức mạnh và binh lính tinh nhuệ thực sự. Với chất lượng cơ giới cũng như nhân lực hiện tại, Nga vẫn cố sử dụng chiến thuật đó nhưng theo kiểu tệ hại, là một thể hiện rõ nhất của sự bế tắc.

Chiến thuật này hiện được áp dụng tại khu vực Pokrovsk – Myrnohrad. Như trên tôi viết: Có sự bế tắc không hề nhẹ. Các chuyên gia quốc tế (như Chuck Pfarrer) nhận định rằng các bước tiến của Nga hiện chỉ mang tính chiến thuật cục bộ chứ chưa đạt được đột phá chiến lược. Tức là Nga có thể chiếm thêm vài ki-lô-mét vuông đổ nát, nhưng chưa thể phá vỡ hoàn toàn hệ thống phòng thủ để tiến xa hơn. Như vậy, trái ngược với Kupyansk (nơi Ukraine phản công), Pokrovsk là một cuộc chiến tiêu hao điển hình ở thế phòng ngự.

Vụ đánh bom ngày 24/12 là một minh chứng rõ ràng cho thấy "sương mù chiến tranh" không còn chỉ giới hạn ở tiền tuyến mà đã lan sâu vào lòng thủ đô nước Nga. Sự rạn nứt của ‘Lá chắn an ninh” tại Thủ đô Nga thực chất đã có từ rất lâu, đến nay lại được thể hiện rõ ràng thêm một lần nữa, hay nói cách khác là vết nứt lại to hơn nữa. Vụ nổ xảy ra chỉ 48 giờ sau vụ ám sát Trung tướng Fanil Sarvarov (Cục trưởng Cục huấn luyện tác chiến) ngay tại cùng một khu vực cho thấy một lỗ hổng an ninh cực lớn:

Mục-tư-khoa vốn được coi là thành phố được giám sát chặt chẽ nhất thế giới. Việc quân khủng bố hoặc lực lượng đặc nhiệm nào đó có thể thực hiện liên tiếp hai vụ tấn công nhắm vào giới tinh hoa quân sự và cảnh sát cho thấy các cơ quan phản gián đang bị quá tải hoặc bị xuyên thủng – hoặc thậm chí có thuyết âm mưu với độ nghiêm trọng cao hơn: FSB và Rosgvardia, trong lực lượng nào có nội gián?

Khi các sĩ quan cảnh sát giao thông (vốn là tầng lớp bảo vệ trật tự cơ bản) bị tấn công trực diện khi đang làm nhiệm vụ, nó tạo ra làn sóng sợ hãi trong chính đội ngũ Siloviki (bọn chóp bu nắm quyền lực quân sự - an ninh). Về tác động sâu xa hơn của nó, tôi sẽ xin quay lại trong một mục sau đây.

2. “Cơn ác mộng cua nướng” lặp lại ở Pokrovsk

2.1. Trước đây, trận nướng cua giòn giã nhất của quân đội Ukraine trước lực lượng Nga, là ở Vuhledar, khoảng vài chục xe tăng bị đốt chỉ trong một trận đánh ngắn ngủi. Bây giờ, con số tổn thất tại Pokrovsk (8 xe tăng, 18 xe chiến đấu bộ binh trong 1 ngày) không chỉ là con số thống kê, nó phản ánh một sự xuống cấp về chất lượng khí tài.

Theo nguồn tin của tôi, tại Pokrovsk vừa qua Nga đang phải đẩy các dòng T-62 và thậm chí T-55 (chỉ được tân trang cực kỳ sơ sài) ra mặt trận. Những loại này rất dễ bị phá hủy bởi các dòng drone FPV giá rẻ của Ukraine. Như vậy, các dòng T-90M và T-80BVM bị tiêu diệt quá nhiều và có một điều nghiêm trọng nữa, là dòng T-72 được coi là tốt nhất của Nga, còn đáng tin cậy hơn T-90M và T-80 hầu như không còn được thấy trên chiến trường nữa.

Theo một “bà hàng nước” người Nga, để đối phó với drone, Nga hàn các tấm thép lớn bao quanh xe tăng. Và lính xe tăng Nga than phiền, nếu có thiết bị hỗ trợ quan sát điện tử thì còn là chấp nhận được, đây chỉ hàn sắt lên xe tăng mà không có những cái đó. Vì vậy, chúng như mù dở, biến xe tăng thành một khối thép chậm chạp, dễ làm mồi cho pháo binh Ukraine ngay khi chúng bị kẹt lại bởi bãi mìn.

Đã có những tin tức đầu tiên dạng “ngoài lề” về các trận đánh đẫm máu ở Pokrovsk. Việc Nga bị đốt 18 chiếc IFV chỉ trong một đợt tấn công cho thấy Nga vẫn dùng chiến thuật “biển thiết giáp” – đổ quân cơ giới trực diện vào các “túi lửa” đã được định vị sẵn bởi drone trinh sát và bị tấn công đồng thời bởi FPV và pháo binh. Khi xe thiết giáp bị cháy, lính bộ binh bên trong gần như không có cơ hội sống sót – đó là mô tả của một người lính nào đó kể cho “bà hàng nước.”

Cá nhân tôi vẫn cho rằng câu chuyện này vẫn thể hiện sự bế tắc không thoát ra được của quân đội Nga.

2.2. Bàn tiếp về tâm lý binh lính và “Hiệu ứng Akhmedov”

Việc tên tướng này xuất hiện trở lại tại hướng Dobropil là một thảm họa cho lính Nga. Lối đánh “biển người” hay “làn sóng thịt” (meat wave) bất chấp tổn thất của hắn ta đã trở thành huyền thoại về sự yếu kém. Có một điều chắc chắn sẽ xảy ra, xuất phát từ việc binh lính nhận ra mình bị gửi vào “máy xay thịt” chỉ để đổi lấy một báo cáo thắng lợi giả tạo gửi về cho Putler, niềm tin sẽ sụp đổ từng bước đến hoàn toàn. Và điều dự báo đã đến thật, các báo cáo OSINT ghi nhận sự gia tăng đột biến của các vụ đào ngũ và đầu hàng tập thể ở khu vực “nhận được tin Akhmedov đến tiếp quản”.

3. Một mâu thuẫn – nhiều cái nhìn, nhận xét và đánh giá

Có thể nói, có sự đối lập giữa “Hai thế giới” tại Nga, hay lại nói cách khác, có một sự mâu thuẫn sâu sắc giữa thực tế chiến trường/nội đô và thông điệp từ Điện Kẩm-linh. Trong cuộc họp báo cuối năm 2025, Putler vẫn khẳng định “nền kinh tế trụ vững” và “Nga đang giữ quyền chủ động chiến lược”. Tất nhiên, ai đánh thuế thằng nói phét, nhưng thực tế không đồng ý với hắn mà cho hắn thấy ngay những cú hỗn loạn. Những vụ đánh bom, cùng với việc giá dầu Urals rớt dưới 40 USD và việc phải bán vàng kho bạc để bù đắp ngân sách (7,3 % GDP cho quốc phòng), cho thấy nền kinh tế Nga đang hoạt động trong trạng thái “kiệt quệ có kiểm soát” chứ không phải “chủ động chiến lược” nào cả.

Theo nghe ngóng từ những quen tại chính thủ đô Mục-tư-khoa, mặc dù các kênh thông tin “chính thống” của Nga vẫn tô hồng, thực ra là sự cố gắng trấn an ngày càng ít hiệu quả. Các vụ nổ ngay tại khu dân cư như Yeletskaya và cả vụ “xử lý” tay trung tướng Sarvarov trước đó vài hôm, đã khiến người dân thủ đô Nga cảm nhận rõ rệt cái giá của cuộc chiến mà bấy lâu nay họ tưởng như chỉ ở xa.

Quay lại quá khứ xa hơn chút nữa, danh sách các tướng Nga được tống tiễn “về nơi xa lắm” chỉ trong năm 2025 cũng rất… ấn tượng.

- Trung tướng Yaroslav Moskalik, Phó Cục trưởng Cục Tác chiến, Bộ Tổng tham mưu, bị ám sát bằng bom xe tại Balashikha, ngoại ô Mục-tư-khoa ngày 25/04/2025.

- Thiếu tướng Mikhail Gudkov, Phó Tư lệnh Hải quân Nga, được ghi nhận là “hy sinh trong khi làm nhiệm vụ” (tử trận) trong vụ tấn công vào sở chỉ huy tại Korenevo, vùng Kursk ngày 02/07/2025.

- Trung tướng Fanil Sarvarov, Cục trưởng Cục huấn luyện tác chiến, Bộ Tổng tham mưu, bị ám sát bằng bom xe – một chiếc Kia Sorento không rõ có phải do Trường Hải lắp ráp không, nổ tung tại phía Nam Mục-tư-khoa, ngày 22/12/2025.

Như vậy, ngoài việc đánh nhau ngoài chiến trường, Nga đang đối mặt với mặt trận nội địa, nó cho phép chúng ta dự đoán rằng các nhóm như “Quân đoàn Tự do Nga” (FRL) hoặc các mạng lưới tình báo Ukraine (SBU/GUR) dường như đã xây dựng được các “nhân tố nằm vùng” ngay tại Mục-tư-khoa. Chiến thuật này cho thấy, thay vì trước đây Ukraine tìm và diệt các tướng Nga khi chúng phải xông xáo gần mặt trận, nay do chúng không còn dám như vậy nữa, không vì thế chiến thuật “Cắt đứt đầu não” bị ngừng trệ. Việc nhắm vào các tướng lĩnh như Sarvarov hay Moskalik cho thấy một chiến lược có tính toán kỹ lưỡng nhằm gây rối loạn hệ thống chỉ huy của Bộ Tổng tham mưu Nga ngay tại hậu phương.

Có một điểm rất đáng chú ý, là “tính liên tục” của các vụ tấn công. Vụ đánh bom chết hai sĩ quan cảnh sát Nga ở Mục-tư-khoa, xảy ra chỉ 48 giờ sau cái chết của tướng Sarvarov và tại cùng một khu vực. Điều này cho thấy các nhóm đặc nhiệm/phá hoại có khả năng hoạt động liên tục tại một khu vực/địa điểm dù an ninh đã được siết chặt. Việc nghi phạm kích nổ bom ngay khi bị cảnh sát tiếp cận cho thấy mức độ quyết liệt và sẵn sàng hy sinh của các đối tượng tấn công. Điều này tạo ra áp lực tâm lý khủng khiếp lên lực lượng an ninh Nga – những người có nhiệm vụ chính là bảo vệ chế độ, thẳng thắn ra là bảo vệ giới tinh hoa.

Đã có các chỉ dấu cho thấy bên trong lực lượng thực thi pháp luật Nga có sự hoảng loạn không hề nhẹ. Đó là về mặt an ninh. Về quân sự, việc các tướng lĩnh cấp cao liên tục bị “xóa sổ” tạo ra những hệ lụy dây chuyền trong quân đội, chẳng hạn sự đứt gãy trong điều hành tác chiến. Khi những người nắm giữ các vị trí then chốt như Cục Tác chiến (Moskalik) hay Huấn luyện (Sarvarov) đột ngột “bốc hơi”, các kế hoạch tác chiến trung hạn và dài hạn sẽ bị đình trệ.

Những người thay thế thường thiếu kinh nghiệm hoặc cần thời gian để nắm bắt tình hình, tạo ra những “khoảng trống” về nghiệp vụ mà từ đó người Ukraine có thể khai thác. Khi các tướng lĩnh nhận ra họ có thể bị nổ tung ngay trên đường đi làm, sự tập trung cho chiến trường bị thay thế bằng nỗi lo sợ cho tính mạng. Từ đó, chúng sẽ ít dám xuất hiện ngoài chiến trường, tìm cớ thoái thác, đùn đẩy cho người khác hoặc cấp dưới. Ngoài ra, có thể dẫn tới sự cứng nhắc trong chỉ huy, tướng tá Nga sẽ không còn dám đưa ra các quyết định táo bạo vì sợ bị cấp trên (hoặc FSB) nghi ngờ về lòng trung thành…

4 Nhận xét chung cho những tuần cuối năm 2025

Tình hình nội bộ Nga cuối năm 2025 đang rơi vào trạng thái “hỗn loạn có hệ thống” khi phải đối đầu với ba mặt trận cùng lúc: Sự tiêu hao khốc liệt bởi vũ khí NATO và UAV Ukraine tại tiền tuyến, sự cạn kiệt ngân sách cùng đà bán tháo vàng khi giá dầu rớt dưới 40 USD trên mặt trận kinh tế, và sự bất ổn do các tế bào nằm vùng gây ra ngay tại thủ đô Mục-tư-khoa.

Trong bối cảnh “sương mù chiến tranh” và chiến tranh thông tin dày đặc các tin giả, việc đối chiếu dữ liệu thực địa OSINT và bản đồ vệ tinh cho thấy một thực tế trái ngược hoàn toàn với những tuyên bố “chiếm đóng” một chiều của điện Kẩm-linh, vốn thường chỉ là những thắng lợi tâm lý tại các “vùng xám” không có giá trị phòng thủ. Sự đứt gãy thông tin giữa chiến trường và trung tâm quyền lực khiến Putler tiếp tục tin vào các báo cáo “chiến thắng ảo” của Gerasimov, dẫn đến những quyết định sai lầm khi nướng quân vào các vị trí đã bị Ukraine “khóa mục tiêu” sẵn, điển hình là trận đánh tiêu diệt ngày 22/12 tại Pokrovsk.

Hiện nay, quân đội Nga không còn là một khối thống nhất mà chỉ là sự chắp vá giữa lính đánh thuê và lính nghĩa vụ thiếu kinh nghiệm, tạo nên một chiếc “nồi áp suất” với những vết rạn nứt dày đặc giữa FSB và Bộ Quốc phòng, nơi các cuộc “thanh lọc” nội bộ có thể đang diễn ra dưới vỏ bọc các vụ ám sát của đối phương. Những vụ ám sát tướng lĩnh sĩ quan cấp cao Nga diễn ra trong năm, không đủ thuyết phục tôi từ góc độ “kế hoạch của Ukraine” mà tôi cho rằng khả năng xử lý nội bộ còn cao hơn.

Hiện nay trên chiến trường, Nga vẫn đang đánh nhau bằng cơ bắp và do đó, cực kỳ lãng phí tài nguyên. Trái ngược với việc Nga tiêu tốn “cơ bắp” và lãng phí tài nguyên một cách tuyệt vọng, Ukraine đang vận hành chiến thuật bằng đầu óc và công nghệ dần dần vượt trội để bảo toàn lực lượng tinh nhuệ ngay cả khi phải thu hẹp một phần lãnh thổ.

Tuy vậy, khả năng chiếm được Pokrovsk trong quý 1/2026 của Nga vẫn còn, nhưng có điều kiện. Kết quả này chỉ là dự báo (khá rủi ro) nếu nguồn lực tài chính và khí tài tiếp tục bị bào mòn như hiện tại thì thậm chí nó ít có khả năng xảy ra. Điều thú vị là chỉ một điểm nhỏ trên chiến trường như Pokrovsk, có khi lại thể hiện tình thế chiến lược.

Nếu Ukraine duy trì được áp lực lên đội các con “tàu bóng tối” chở dầu Nga đi bán lậu, không cho Nga sửa nhà máy lọc dầu và ống dẫn dầu và giữ vững tỷ lệ tiêu hao hiện tại trên chiến trường, Nga sẽ sớm đạt tới “điểm gãy” chiến lược, bởi cuộc chiến này sẽ kết thúc không phải bằng việc ai chiếm được nhiều đất hơn, mà là ai sẽ là người cuối cùng còn đủ tiền và các thứ khác: máy bay, xe tăng, tên lửa… để duy trì guồng máy quân sự.

5. Dự báo cho năm 2026

5.1. Tại sao từ cuối năm 2024 và cả năm 2025, kịch bản lật đổ đã không diễn ra?

Theo lý thuyết của tôi, đáng nhẽ ra đảo chính lật đổ Putler phải diễn ra vào cuối năm 2024 sau khi chiến dịch Kursk của người Ukraine diễn ra khoảng 1, 2 tháng. Nó đã không diễn ra vì chính quyền Biden đã không cung cấp vũ khí tầm xa (cụ thể là ATACMS) với số lượng cần thiết và cũng không cho phép số lượng nhận được ít ỏi được sử dụng tấn công vào lãnh thổ Nga. Điều này làm cho Ukraine không có khả năng tấn công làm suy giảm nghiêm trọng sức mạnh của quân đội Nga trên chiến trường, và cơ hội đánh đòn phản công không xuất hiện. Nếu những điều đó xảy ra, Putler có thể bị lật đổ trước thời điểm ông Trump quay lại Nhà Trắng tháng 1/2025.

Việc chính quyền Biden duy trì các “lằn ranh đỏ” và hạn chế sử dụng vũ khí tầm xa (ATACMS) thực sự đã tạo ra một chiếc phao cứu sinh cho Putler vào thời điểm đó, giúp quân đội Nga có thời gian chấn chỉnh sau cú sốc Kursk. Như vậy, cuối năm 2024 là thời điểm có thể gọi là “bị bỏ lỡ cơ hội về quân sự”, nhưng thực sự lật đổ khó diễn ra vì còn có những điều kiện khác giúp Putler nữa, nhất là trong năm 2025, ta có thể liệt kê:

- Sự suy kiệt kinh tế thực chất đã không diễn ra. Vào năm 2024, Nga vẫn còn quỹ dự trữ dồi dào và giá dầu thế giới ổn định.

- Những nỗ lực không biết mệt mỏi của Trump đã giúp Putler rất nhiều, do vậy bọn chóp bu Nga (oligarch và siloviki) đã chùn tay, tạm lùi lại cho Putler một thời gian hoãn binh. Có thể, tất cả bọn chúng ở các mức độ khác nhau, hi vọng rằng Trump có thể cứu được Putler.

- Putler đã dành 25 năm để thiết kế một hệ thống “chống đảo chính” (coup-proofing). FSB, lực lượng thân cận và lâu đời nhất, dày dặn kinh nghiệm. Gần đây, hắn cho thành lập Rosgvardia (Vệ binh quốc gia Nga) được trang bị vũ khí hạng nặng và lòng trung thành của họ được nuôi dưỡng bằng đặc quyền. Để một cuộc lật đổ diễn ra, cần có một sự sụp đổ dây chuyền trên mặt trận quân sự (như việc mất hoàn toàn vùng Donbas hoặc Crimea) để làm cái cớ cho các phe phái hành động.

NẾU – dù không bao giờ có chuyện cái NẾU diễn ra – Biden ủng hộ “kế hoạch hòa bình” do Zelenskyy đề xuất ngay sau khi mở chiến dịch Kursk, như trên đây tôi đã giả thuyết, khả năng thành công của Ukraine vào thời điểm cuối 2024 đó là hạn chế. Chẳng hạn một cú đánh thông ra biển Azov trên hướng Tokmak, làm đứt hành lang trên bộ nối Donbas với Crimea (“hành lang Tokmak”).

Khi đó thì kịch bản dễ xảy ra nhất là một cuộc đảo chính cung đình nhưng giải pháp cho nó có thể êm thấm hơn, tức là thay thế Putler một cách nhẹ nhàng, hắn ta được bảo toàn tính mạng, một nhóm vài cá nhân khác sẽ đảm nhiệm nắm quyền lực.

Theo tôi, năm 2026 với những yếu tố tương quan hai bên hiện nay, kịch bản lật đổ lại có thể xuất hiện.

5.2. Vậy năm 2026 sẽ là một mốc thời gian cực kỳ quan trọng…

Nếu 2024 là “cơ hội bị bỏ lỡ” do sự do dự của ông Biden, thì 2026 là thời điểm mà các mâu thuẫn nội tại của Nga (kinh tế cạn kiệt, tướng lĩnh bị ám sát, thất bại quân sự) sẽ đưa nước này đạt đến “điểm gãy”. Sự kiện “khoản vay 90 tỉ euro” mà châu Âu vừa lo liệu được cho Ukraine – mà trước đó tất cả cùng chứng kiến sự điên loạn của Putler: Dọa Oreshnik, gọi các lãnh đạo châu Âu là “lũ lợn con”, cho thấy điểm cuồng loạn như Hitler cuối 1944, hắn cũng đã đạt được luôn.

Coi như dấu chấm hết cho Putler đã được điểm. Ukraine sẽ có đủ tiền để kham cuộc chiến đến hết 2027 mà “không phải nghĩ”. Hơn thế nữa, chắc chắn nhiều khoản trong gói vay này sẽ được trả để sản xuất những loại vũ khí “thay đổi cuộc chơi” gây sụp đổ cho quân đội Nga.

Vì vậy, lý thuyết lật đổ của tôi lại quay trở lại và lần này, tôi có niềm tin mãnh liệt với nó.

- Đến cuối năm 2025, theo lời cựu Tổng thống Poroshenko ta đã dẫn, Nga đã phải bán vàng vật chất và giá dầu rớt xuống dưới mức hòa vốn ($40). Một chế độ độc tài có thể sống sót khi bị cấm vận, nhưng khó có thể trụ vững khi không còn tiền mặt để trả cho lực lượng an ninh và quân đội. Đây là chỉ dấu thứ nhất.

- Các vụ ám sát tướng lĩnh ngay tại Mục-tư-khoa (Sarvarov, Moskalik) và vụ đánh bom hôm rồi tại phố Yeletskaya cho thấy Putler không còn khả năng bảo vệ “vòng tròn bên trong” của mình. Khi giới tướng lĩnh cảm thấy họ bị đưa vào máy xay thịt ở Pokrovsk hoặc bị nổ tung ngay tại thủ đô, lòng trung thành sẽ chuyển thành bản năng sinh tồn. Đó là chỉ dấu thứ hai.

Trump sẽ không cứu được Putler như năm 2024 (dù kết quả là số không) nữa… Không những thế, những nỗ lực của Trump đã tạo ra một thứ gọi là “hiệu ứng nén” lên toàn phương Tây. Khoản vay cho Ukraine và cả những quyết sách của EU, của từng nước châu Âu quan trọng, thậm chí cả Nhật Bản… và cuối cùng là đạo luật NDAA 2026 của Mỹ  đã tạo ra một hành lang cứng để bảo vệ chính sách ủng hộ Ukraine của nước Mỹ không bị quá ảnh hưởng… Đó là chỉ dấu thứ ba.

Ukraine vào năm 2026 không còn là một quốc gia “chờ viện trợ” mà đã trở thành một quốc gia tự sản xuất vũ khí, nhất là vũ khí tầm xa. Hơn thế nữa, dần dần Ukraine còn là “pháo đài tình báo” với các vệ tinh SAR và máy bay AWACS riêng. Vì vậy trên chiến trường, dù là duy trì chiến thuật phòng ngự – bào mòn; hay trên mặt trận không kích sâu và chống không kích, dần dần Ukraine đều sẽ vượt trội. Năm 2025 đã là năm thất bại về quân sự của Putler, thì năm 2026 sẽ còn thất bại hơn. Đó là chỉ dấu thứ tư.

Vì vậy khả năng cực kỳ cao, là năm 2026 sẽ diễn ra lật đổ trong nội bộ nước Nga.

5.3. Kịch bản lật đổ vào năm 2026: Nó sẽ diễn ra thế nào?

5.3.1. Kịch bản lật đổ năm 2026 có thể không đến từ một cuộc biểu tình đường phố (tôi đánh giá khả năng này rất thấp) mà là một cuộc đảo chính cung đình (“Palace Coup”). Chẳng hạn, những kẻ trực tiếp chịu áp lực từ các “vị tướng huyền thoại” như Akhmedov “người nướng quân” cũng huyền thoại – khi mà tổn thất tại các mặt trận như Pokrovsk chạm ngưỡng không thể bù đắp, các sĩ quan cấp cao có thể chọn cách loại bỏ Putler để cứu lấy quân đội.

Giới tài phiệt và một bộ phận thực tế trong FSB có thể nhận ra rằng, cách duy nhất để dỡ bỏ lệnh trừng phạt và đưa giá dầu trở lại là loại bỏ nhân tố gây ra cuộc chiến, là loại bỏ Putler. Đó là tư duy xuyên suốt dẫn tôi tới lý thuyết lật đổ. Tuy nhiên như trên đây tôi đã viết, hệ thống coup-proofing tức chống đảo chính của Putler vẫn còn rất tốt, hệ thống này chỉ có thể phản bội khi chúng không được trả lương nữa – vì vậy sẽ còn cần rất nhiều điều kiện khác nữa.

Nhưng ta bàn về kịch bản trước đã. Trên đây chúng ta đã nói về kịch bản “êm thấm”, tức cho phép Putler rút khỏi vị trí hiện tại và duy trì một sự bảo vệ nhất định khỏi sự truy tố “tội phạm chiến tranh”. Tuy nhiên, kịch bản này thường đi kèm với một số lựa chọn, chẳng hạn người thay thế Putler, giả định Patrushev, sẽ cùng với một Hội đồng An ninh mở rộng, nơi Patrushev và có thể là thêm Naryshkin, cùng chia sẻ quyền lực để cân bằng các phe phái. Ưu tiên hàng đầu sẽ là đưa giá dầu bán ra trở lại mức hòa vốn và có lãi, kết nối lại với hệ thống tài chính toàn cầu – tức là phải được bỏ cấm vận.

Kịch bản về một sự “thay thế nhẹ nhàng” là hợp lý nhất cho giới tinh hoa Nga. Chúng sẽ không rút quân vì lòng tốt, mà vì ví tiền. Dễ hình dung, kịch bản này sẽ kéo theo ngừng bắn nhưng không chắc chắn, chưa chắc đã dẫn tới hòa bình lâu dài cho Ukraine mà hiện tại, rất nhiều khía cạnh của câu chuyện đã nằm ngoài khả năng khống chế/thao túng/điều khiển của chóp bu Nga (“Everything is not under control”).

Mà đáng tiếc cho bọn chúng, người Ukraine đã mạnh hơn nhiều so với trước, bất chấp báo chí Nam Quảng Tây có bôi đen bóp méo như thế nào chăng nữa. Quyền chủ động chiến lược nằm trong tay Ukraine chứ không phải Nga. Cái gọi là “quyền chủ động chiến lược” như Putler vẫn khoác lác, thực chất là “tình thế bắt buộc phải tấn công” mà chúng ta đã phân tích quá nhiều lần.

Vì vậy, kịch bản “thay thế êm thấm” rất khó xảy ra. Nó còn có một số lý do nữa cũng quan trọng không kém. Chẳng hạn, thái độ ngoan cố của Putler là một lý do. Lý do này có nguyên nhân là thành công của tình báo Nga đối với tài sản “điệp viên Krasnov”. Lại “đáng tiếc”, Kranov quá ngu ngốc, và cho đến nay, ông ta (Trump) đã giúp Putler phá tan NATO cũng như khối thống nhất châu Âu đứng trước nguy cơ tan rã. “Sự ngu dốt về địa chính trị có thể nguy hiểm hơn cả sự thù địch.” Nhưng với câu chuyện chiến tranh Nga – Ukraine, những gì đang được thể hiện đã cho thấy Trump đang cố cứu Putler bằng sự ngu dốt, còn Putler thì “nát” đến mức không thể cứu.

Nhưng cái logic này nguy hiểm ở chỗ Putler muốn tin rằng, không phải là tay ngu ngốc Donald Trump “buôn đất”, mà là Tổng thống Hoa Kỳ đang ở bên cạnh và giúp đỡ hắn. Lý do đó làm cho hắn ngoan cố hơn bao giờ hết, vì vậy hắn sẽ không chấp nhận bất cứ sự thỏa hiệp và lùi bước nào. Điều này dẫn tới (1) Tình thế bế tắc, vô dụng hơn nữa của Trump trong năm 2026 và (2) Tình thế đâm lao phải theo lao và “chuột chạy cùng sào” Putler sẽ chạy tiếp đến điểm chết, chết cứng không thể đi đâu được nữa.

Vậy là, sẽ không có “thay thế nhẹ nhàng”, tình thế sẽ bắt buộc bọn tài phiệt/Siloviki chọn biện pháp mạnh mẽ, quyết liệt hơn. Vì vậy, sẽ có kịch bản khác xảy ra, tôi gọi là “Sự sụp đổ mang tính vật lý.” Theo phân tích trên đây, nếu muốn “thay thế nhẹ nhàng” diễn ra, nó phải được diễn ra ngay bây giờ hoặc trong thời gian ngắn sắp tới, để bảo toàn lực lượng cho quân đội Nga và từ đó, Patrushev hoặc bất cứ thằng cha nào đó thay thế Putler, tìm cách đàm phán hai bên “giữ nguyên hiện trạng”.

Nếu đảo chính cung đình không diễn ra sớm, một logic dễ thấy là quá trình tiếp tục bị bào mòn sức mạnh của quân đội Nga vẫn tiếp tục và sẽ có những đổ vỡ lớn hơn, tôi cho rằng người Ukraine đang chờ đợi điều đó – họ đang có chiến lược chiến tranh rất rõ ràng và có chủ đích. Đến khi đó thì cách tiếp cận thứ hai sẽ diễn ra, với kịch bản, một đổ vỡ làm quân đội phải rút ở một số khu vực, giống kịch bản Kherson mùa thu năm 2022 nhưng quy mô lớn hơn và độ thảm khốc dữ dội hơn. Khi đó thì “có muốn không đảo chính cũng không được” và chưa đoán trước được số phận của Putler sẽ ra sao. 

5.3.2. Kịch bản, hay cách tiếp cận thứ hai: Sự sụp đổ do “Quá ngưỡng chịu đựng”

Nếu một cuộc đảo chính cung đình không diễn ra sớm (do các phe phái còn e dè hoặc Putler vẫn tạm thời kiểm soát được vòi bạch tuộc an ninh), chiến lược bào mòn của Ukraine sẽ đẩy Nga đến một “điểm gãy” không thể đảo ngược. Thực tế chúng ta đang chứng kiến một chiến lược của người Ukraine rất rõ ràng và có chủ đích, và bản thân họ không vội vã. Chiến lược của Ukraine hiện nay không phải là giữ và sau đó đánh chiếm lại từng mét vuông đất bằng mọi giá, mà là hủy diệt năng lực duy trì chiến tranh của đối phương.

Khi Nga mất đi các hệ thống phòng không S-400, các kho đạn tại Crimea và các tàu hậu cần, quân đội Nga sẽ rơi vào trạng thái “chân đất sét” trên chiến trường. “Sụp đổ dây chuyền” sẽ là kịch bản Kherson 2022 trên quy mô toàn mặt trận. Khi một mắt xích (như Crimea hoặc “hành lang Tokmak”) bị đứt gãy do thiếu tiếp tế, toàn bộ hệ thống phòng thủ phía Nam sẽ sụp đổ. Lúc này, việc rút quân không còn là một lựa chọn chính trị trên bàn đàm phán, mà là một cuộc tháo chạy để sống sót.

Trong binh pháp, “vây tam khuyết nhất” (vây ba phía, chừa một đường – “圍三缺一”) là chiến thuật kinh điển, không chỉ là một hành động quân sự đơn thuần mà còn là một đòn tâm lý sâu sắc.

Vô hiệu hóa nhưng không phá hủy hoàn toàn: Việc Ukraine chỉ đánh hỏng năng lực vận tải quân sự (tàu hỏa) của cầu Kerch nhưng để lại đường bộ cho xe dân sự và lính rút lui là một đòn tâm lý chiến cực mạnh. Hiện tại, các nguồn tình báo mở thỉnh thoảng lại báo tin về tình hình quân Nga ở Crimea, rệu rão từng phần đang diễn ra và sẽ đi đến rệu rão toàn phần. Khi binh lính Nga ở Crimea nhận ra họ không còn đạn để bắn nhưng vẫn còn một con đường duy nhất để về nhà, bản năng sinh tồn sẽ lấn át mệnh lệnh chiến đấu. Ukraine đang cho họ một lối thoát để tránh một trận chiến tử thủ đẫm máu mà Ukraine cũng sẽ phải chịu tổn thất lớn.

Đến đây quý vị đã hiểu cách hình dung của tôi: Chiến lược của Ukraine là chiếm lại toàn bộ các vùng đất hiện do Nga đang đóng giữ bất hợp pháp, chứ không tổ chức chiến dịch tấn công đơn lẻ chiếm một khu vực cụ thể nào đó. Vì vậy, họ hướng tới một thế trận chiến lược là bào mòn sức mạnh tổng hợp của Nga đến kiệt quệ hơn nữa. Hiện nay, nếu như bọn tài phiệt/Sikoviki đang thỏa hiệp với Putler trước sự ngoan cố của hắn ta, thì chắc chắn sẽ dẫn tới sự sụp đổ trên chiến trường. Nếu cái giá để giữ Donbas hoặc Crimea là sự sụp đổ của toàn bộ chế độ và sự an toàn của gia đình bọn Oligarch/Silovikia, chúng sẽ buộc phải chọn cách… thỏa hiệp với thực tiễn và quay lưng lại với Putler.

6. Kết luận

Thực tế, những nhận xét và phân tích trên đây của tôi vẫn còn có nhiều điểm yếu. Chẳng hạn, tôi trích dẫn cựu Tổng thống Ukraine Poroshenko về việc Nga “sử dụng gần hết quỹ dự trữ” và “phải bán vàng vật chất”. Đây là một tin rất xấu đối với Nga, cần được kiểm chứng chéo bằng dữ liệu kinh tế vĩ mô từ các tổ chức trung lập (IMF, WB) hoặc các báo cáo giao dịch thực tế. Mặc dù thông tin này có thể bị cường điệu hóa để phục vụ mục đích tuyên truyền, nhưng những biểu hiện trong đó là CÓ, nhưng chưa chắc chắn.

Một yếu tố nữa, là giá dầu Urals. Tôi đã nhờ chuyên gia – bác Nguyen Thanh Trung tìm thông tin và phân tích, đưa ra một số kết luận cho rằng dự báo giá dầu sẽ xuống dưới 40 là có cơ sở. Mặc dù giá có thể giảm do bị giới hạn giá (price cap) và chi phí vận chuyển cao, nhưng cần phải xem xét tổng thể ngân sách Nga, bao gồm việc tăng thu từ thuế nội địa và các khoản vay. Nga đã từng chứng minh khả năng duy trì hoạt động kinh tế quy mô lớn bất chấp các lệnh trừng phạt, vì vậy họ sẽ còn nỗ lực hơn nữa trong năm 2026 này.

Tuy nhiên ý kiến phản biện này quên một yếu tố cực kỳ quan trọng: Khả năng tấn công các tàu chở dầu Nga đi bán lậu của người Ukraine, và các lệnh trừng phạt áp lên chính các đội tàu đó. “Người Ukraine đã bắt đầu chiến dịch, không có lý do gì để họ giảm hoặc dừng lại” – câu này tôi đã viết với câu chuyện đánh nhà máy lọc dầu Nga, thì sẽ được áp dụng với tàu chở dầu MA.

Khả năng tấn công liên tục vào cơ sở hạ tầng vận tải dầu mỏ trên biển (các tàu bóng tối) là một biến số quan trọng, đảm bảo rằng áp lực tài chính đối với Nga sẽ không giảm bớt. Điều này làm cho việc “Nga phải bán vàng vật chất để bù đắp ngân sách” trở nên hợp lý hơn, vì dòng tiền thực tế (đã trừ chi phí vận chuyển rủi ro) từ dầu mỏ đang bị xói mòn nghiêm trọng.

Câu chuyện tổn thất “8 xe tăng và 18 xe chiến đấu bộ binh bị phá hủy trong một ngày (22/12) tại Pokrovsk” là một tổn thất cục bộ, nếu đem nó để suy ra một cái chung lớn hơn, sẽ sai lầm về tư duy logic. Tuy nhiên, nếu đặt nó vào một câu chuyện có đầu, có cuối và liền mạch hơn, từ “ra lệnh cho Gerasimov chiếm Pokrovsk trước 15/11, rồi gia hạn (có thông tin là 1 tháng) rồi lại gia hạn đến trước năm mới 2026 phải chiếm được” thì nó lại cho kết luận rất khác. Putler đang phải bấu víu vào một khu vực duy nhất không có vai trò chiến lược, để chứng minh quân đội của mình đang thắng lợi và trả một cái giá rất đắt.

Việc Putler liên tục ra lệnh và gia hạn thời hạn chiếm Pokrovsk cho thấy đây là một mục tiêu mang tính chính trị/tâm lý hơn là chiến lược quân sự. Hắn cần một “chiến thắng vật chất” để củng cố quyền lực, trấn an dư luận nội bộ (Oligarch/Siloviki, dân chúng) và bác bỏ những thông tin tiêu cực về chiến tranh. Pokrovsk, dù không có vai trò quyết định, lại là nơi có thể dễ dàng bịa ra các báo cáo tiến quân – đây là một điểm rất quan trọng ít nhà phân tích chỉ rõ.

Ngược lại, người Ukraine đã dùng Pokrovsk làm “Máy xay thịt”, nhận ra rằng việc Putler bấu víu vào Pokrovsk là điểm yếu chết người. Thay vì rút lui hay phản công chớp nhoáng, Ukraine đã biến Pokrovsk thành một trận chiến tiêu hao điển hình ở thế phòng ngự. Ukraine tạo ra một hệ thống phòng thủ kiên cố (drone trinh sát, pháo binh, FPV) và liên tục đẩy chi phí để đạt được mục tiêu của Nga lên mức không thể chấp nhận được, và nó nằm trong cái tổng thể lớn hơn là những yếu tố đã được điểm qua hết: khả năng tấn công sâu vào nội địa Nga, và khả năng tấn công xa vào các tàu chở dầu…

… đều dẫn tới một sụp đổ không thể tránh khỏi. Và kịch bản lật đổ cũng đã có. Những tiếp diễn của nó sẽ như thế nào, xin gặp lại quý vị vào ngày mai. Ngày mai, thứ Bảy, 27/12/2025 ngay và luôn, cho nó nóng.

(Hết phần một)

PHÚC LAI 26.12.2025