Lê Học Lãnh Vân – Cổ vũ cho hư cấu vu khống : Cái được riêng và cái mất chung (2)

 

3) Mưa Đỏ, ngọn lửa hư cấu thiêu cháy những giá trị cốt lõi kết nối đồng bào

Sau này đọc ông Chu Lai. Ông cũng thản nhiên tả lính Việt Nam Cộng Hòa tưới xăng lên chiến sĩ Bắc Việt và đốt sống trong cuộc chiến tám mươi mốt ngày đẫm máu giữa Quảng Trị ! Người ta hỏi về tính chân thực của đoạn tả đó, ông trả lời : Lịch sử sẽ nghiên cứu và trả lời !

Trời đất, ông viết về một đối tượng có thật, ảnh hưởng ghê gớm tới uy tín về nhân cách của người ta, mà khi được hỏi ông vòng vo né tránh ! Tôi nghĩ rằng, nếu không tận mắt nhìn cảnh ấy, ông không nên viết ra. Nhiều người lính ở cả hai bên từng tham chiến trận đó đã lên tiếng rằng điều ông tả là không thực, ông còn chờ lịch sử nào trả lời nữa đây ?

Phạm Tường Vân – Hòa giải không phải là một lệnh trên máy tính

Tôi đánh giá cao bài phát biểu mạnh mẽ, thể hiện quyết tâm hòa hợp hòa giải dân tộc của tổng bí thư Tô Lâm, để khép lại quá khứ, hướng đến một tương lai thịnh vượng, hùng cường. Kể cũng hơi muộn. Nhưng thà muộn còn hơn không bao giờ.

Tôi sinh ra lớn lên ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa, nhưng tôi khác bạn bè và gia đình mình rất nhiều bởi 30 năm sống giữa lòng Sài Gòn. Công việc và khát khao giải mã những điều chưa biết đã cho tôi cơ may được xúc chạm với phần tinh hoa nhất của thành phố này.

Tôi nhớ ngày đầu đặt chân tới đây, đó là mùa hè năm 1994. Trên đường từ ga xe lửa về tới nhà người họ hàng, người chở tôi dừng lại để ghé vào một cửa hàng sách cũ. Tôi vô cùng choáng ngợp khi tìm thấy những bộ hiếm hoi về văn chương, triết học phương tây đã được dịch sang tiếng Việt từ thập niên 60-70, những tác gia mà giới được xem là sành sỏi nhất thủ đô thời đó có khi còn chưa nghe tới tên gọi. Những cuốn sách, những lời đề tựa nắn nót của người mua dành cho chủ nhân cuốn sách khiến tôi hình dung ra một Sài Gòn cực kỳ hoa lệ trên phương diện tinh thần.

Phạm Tường Vân - Dương Tường, người chưa mãn hạn

 

Năm 2002, tôi từng hỏi: "Thời kỳ ông tự cật vấn nhất là bao giờ?". Đáp: "Những năm 60, sau vụ Nhân Văn, Xét Lại." "Câu trả lời chung là gì?". "Phải có một thế giới khác. Thế giới này đang hỏng. Thế giới này phải làm lại."

Cách "làm lại" thế giới đang hỏng hóc ấy của ông Dương Tường bề ngoài trông thật yếu mềm và buồn tẻ. Không có sự kịch tính trong hành động hay lập ngôn gây sốc như nhiều người mong đợi ở những trí thức phản tỉnh. Câu hỏi cuối tôi dành cho ông: "Khi cực kỳ phẫn uất hay khinh bỉ, ông làm gì?" Ông trả lời: "Im lặng."

Ông chọn sự im lặng, quay vào bên trong, miệt mài đắm đuối với chữ. Không đủ sức chống lại cái xấu thì làm ra cái đẹp và bảo vệ cái đẹp, bảo vệ đến hơi thở cuối cùng. Hơn 70 năm làm việc không ngừng nghỉ, ông đã để lại gần 60 đầu sách dịch bao gồm các tác giả tác phẩm nổi tiếng thế giới, 6 cuốn thơ, tiểu luận, cùng hàng chục chương trình do ông thiết kế để đưa văn hóa Việt lại gần với thế giới. Ông cũng là “nhà phát hành bí mật” của những tác phẩm văn chương phi chính thống chấn động một thời.