Nguyễn Thông - Thủ phạm phá tiếng Việt

Nhiều “tờ” báo quốc doanh (gọi tờ theo thói quen, chứ bây giờ chủ yếu báo điện tử, báo mạng) hôm qua 07.03 đồng loạt đưa tin “Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ thăm cấp Nhà nước tới Indonesia, thăm chính thức Ban Thư ký ASEAN và Singapore”.

Thăm ai, đi đâu, thăm thế nào là chuyện của giới lãnh đạo. Ở đây, tôi chỉ nêu vấn đề người Việt dùng tiếng Việt, cụ thể trong cái tít dở ngô dở ngọng kia.

Không chỉ lần này họ diễn đạt kiểu như trên với trường hợp chuyến công du của ông Tô Lâm. Đã rất nhiều lần tiếng Việt bị phá như thế rồi, nhất là thời ông Nguyễn Phú Trọng. Tôi từng nghe kể chính ông Trọng đã chỉ đạo phải viết như vậy.

Nguyễn Thông - Thời sự hơi nóng (2)

Đôi lời : TM (mỗi ngày đều phải đọc nhiều tờ báo để điểm) nhân đây xin phép bổ sung. Thực ra báo chí phương Tây, cụ thể là Pháp vẫn hay dùng chữ « conflit » (xung đột) để chỉ cuộc chiến ở Ukraina và một số nơi khác, xen kẽ với chữ « guerre » (chiến tranh) hay « war » trong báo chí tiếng Anh.

Cuộc chiến tranh ở Ukraine đang thu hút sự chú ý của toàn thế giới. Từ tổng thống Mỹ Trump tới ông hàng nước vỉa hè Hà Nội, cứ rảnh mồm là bàn chuyện Ukraine - Nga. Chia phe đàng hoàng, thiếu điều nện tẩn vào mặt nhau, như thói của đám côn đồ giờ đây ta thường thấy trên đường.

Hôm 17.02, các báo xứ này trịnh trọng đăng tuyên bố của ông Bùi Thanh Sơn - Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao. Ông nói rằng "Việt Nam sẵn sàng tham gia các nỗ lực làm trung gian hòa giải cuộc xung đột Nga - Ukraine".

Mai Bá Kiếm - Metro như một loài hoa : Chỉ chạy một mùa thôi, chỉ nở một lần thôi !

 

Đọc bài "Mưa trái mùa nhưng metro Bến Thành-Suối Tiên vẫn chạy" trên VnExpress, tôi ngỡ metro giống như một loài hoa.

Hoa nở theo mùa, metro cũng chạy theo mùa, riêng metro Bến Thành-Suối Tiên chạy theo mùa mưa thuận (cuối tháng Tư hoặc đầu tháng Năm đến hết tháng Mười). Nhớ lại, cây thanh long ra hoa từ tháng Tư đến tháng Chín là nhờ quang kỳ, ngày dài hơn 12 tiếng, tạo quang hợp cao. Các tháng còn lại ngày ngắn đêm dài, người trồng phải thắp đèn ban đêm tăng độ quang hợp cho thanh long ra hoa trái mùa, đúng công nghệ sinh học.

Nhưng, VnExpress nói metro vẫn chạy được khi mưa trái mùa mà không cho biết metro đã dùng công cụ hỗ trợ gì, thí dụ như phun nước vào metro ban đêm chẳng hạn.

Mai Bá Kiếm - Slot là quyền hạ cánh tại một phi trường

Cách đây mấy năm, tôi đã viết bài lạm bàn về việc báo Việt Nam hay dùng thuật ngữ hàng không là slot, mà không chú thích slot nghĩa là gì? Như tựa “Sân bay quốc tế San Francisco (SFO) đã cấp slot cho Bamboo Airways để khai thác các chuyến bay thẳng từ Việt Nam đến Hoa Kỳ” và rất nhiều tựa khác.

Tôi đã so sánh hình tượng rằng: Cụm cảng hàng không giống như Bến xe, và Hãng hàng không giống Hãng xe khách. Cụm cảng hàng không cấp slot cho hãng hàng không giống như Bến xe cấp tài cho hãng xe khách.

Thí dụ, Bến xe Miền Đông cấp tài cho hãng Phương Trang được vào bến và xuất bến vào các khung giờ nào trong ngày, Cụm Cảng hàng không Tân Sơn Nhất cấp slot cho Vietnam Airlines được hạ cánh và cất cánh vào các khung giờ nào trong ngày. Nói ngắn gọn "Tài là Xe được phép vào bến" (vì vô bến thì phải xuất bến), "Slot là Máy bay được phép hạ cánh" (được hạ cánh thì được cất cánh).

Trần Trung Đạo - Cách dùng chữ trong ba văn bản ngoại giao

Đó là : Thông Cáo Chung Thượng Hải giữa Nixon và Chu Ân Lai 1972, Thông Cáo Chung giữa Jimmy Carter và Đặng Tiểu Bình 1979, và Công Hàm đơn phương của Phạm Văn Đồng gởi Chu Ân Lai 1958

Trong tiểu luận quan trọng “Á Châu Sau Việt Nam” (Asia After Vietnam) đăng trên tạp chí Foreign Affairs tháng 10, 1967, Richard Nixon biện hộ cho chính sách đối ngoại sắp tới của ông ; rằng song song với việc giải quyết chiến tranh, phát triển kinh tế trong khu vực cũng quan trọng không kém.

Theo Richard Nixon, nói đến Á Châu không thể bỏ qua vai trò của bốn quốc gia ảnh hưởng gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và Hoa Kỳ (cường quốc Thái Bình Dương). Tất cả nên được bắt đầu bằng việc thiết lập quan hệ với Trung Cộng. (Foreign Affairs, Vol. 46, No. 1, Oct., 1967).

Mai Quốc Ấn - « Phố Vải », một sự cưỡng bức ngôn ngữ

“Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bà Trương Minh Kiều - chủ tịch UBND quận 5 - cho biết trên địa bàn quận đã có các tuyến phố chuyên doanh như phố Đông y, phố lồng đèn...

Tương tự các phố chuyên doanh hiện hữu, từ "phố" trong "phố vải Soái Kình Lâm" không có nghĩa là một con đường mà là ô phố, bao gồm nhiều con đường trong một khu vực. Các tuyến đường gần nhau và kinh doanh cùng một mặt hàng.

Bà Kiều nhấn mạnh không thể gọi "phố vải Soái Kình Lâm" là chợ, vì chợ phải có ban quản lý, bán trong nhà lồng.

Nguyễn Chương - Sao lại tự tiện đổi chữ « Đường » thuần Việt thành « Phố » ?

Đang gọi "ĐƯỜNG" (Nam âm) đâu ra đó, mắc gì sửa thành "PHỐ" (không thuộc Nam âm), trục xuất tiếng thuần Việt!

1/ Nói ngay, "đường" ở đây là "con đường", có nhiều thứ "đường" lắm. Bên tiếng Anh gọi street, road, boulevard. "Đường" (con đường), xin chú ý, là tiếng thuần Việt (Nam âm)!

Có con đường hai bên là nhà ở, có con đường buôn bán lủ khủ tiệm này kia..., nhưng hết thảy đều gọi " Đường ". Vì sao? Vì chúng ta là người Việt, thành thử cần phải nói theo tiếng Việt!

Hoàng Tuấn Công - Nước đổ lá khoai

Chương trình Vua Tiếng Việt (03/01/2025), cố vấn, nhà thơ Hữu Việt giải thích câu “Nước đổ lá khoai” như sau:

 “…Bây giờ không biết các bậc cha mẹ mà gặp con cái bướng bỉnh, nhắc hay quên, không nghe lời thì có dùng câu này không, nhưng bà nhà tôi ngày xưa “Nói với mày cứ như nước đổ lá khoai ấy”.

Vâng, vào là nó trôi nhanh lắm. Và tôi còn nhớ đến một câu thơ của Nguyễn Bính trong bài “Hai lòng”: “Lòng anh như mảng bè trôi/ Chỉ về một bến chỉ xuôi một dòng”, nhưng mà lại: “Lòng em như chiếc lá khoai/ Đổ bao nhiêu nước ra ngoài bấy nhiêu”.

Võ Xuân Sơn - Phố

Bản thân tôi là người sinh ra và lớn lên ở miền Bắc, nói giọng Bắc. Nên tôi không có cảm giác lạ lẫm khi nghe từ “phố” với những “phố” lần đầu có mặt tại Sài Gòn.

Khi con đường Sư Vạn Hạnh khúc nối dài được trương tấm bảng “Phố Sức khỏe”, tôi không thấy nó phù hợp với ngôn ngữ Sài Gòn, nhưng không đến nỗi quá chướng.

Vì đó giờ ở Sài Gòn có chợ thuốc Tây, có con đường phòng khám, hay đường phòng mạch, chứ chưa bao giờ có đường sức khỏe, hay chợ sức khỏe cả. Tương tự vậy, khi người ta gọi Phố đi bộ Nguyễn Huệ, ít người phản ứng, có lẽ là do lần đầu tiên ở Sài Gòn có “phố” đi bộ.

Thái Vũ - Hãy để yên cho Saigon với đường, hẻm và bùng binh!

 

Cứ ngỡ chỉ có "phố vải" ai dè nhiều thứ phố quá!

Saigon bao dung và quảng đại, nhân ái. Saigon dung nạp (tolerate) và cưu mang được hết mọi thứ con người. Y như Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Saigon có phong cách rất riêng, hoàn toàn khác Hà Nội. Du đãng, ma cô, bụi đời, móc túi, đĩ điếm, ăn xin Saigon cũng khác.

Thái Vũ - "Chợ vải Soái Kình Lâm"

 

Saigon không có phố phiếc gì cả.

Ngôn ngữ vùng miền là cái nét văn hóa rất đặc sắc. Người ta trân trọng, cố giữ và tìm mọi cách tránh làm cho nó phai lạt đi.

Tôi nhớ có lần vào một siêu thị hỏi "Sodas ở quầy nào ?" - "We do not carry Sodas here, We only have Pops and you forgot to say "please"" (Chúng tôi không bán nước ngọt có gas ở đây chúng tôi chỉ có nước giải khát có gas, và ông quên không nói "làm ơn"").

Tiểu Vũ - Trạng Trình không ăn "giá đỗ"

 

Nhiều người cứ khăng khăng cho rằng chữ "giá đỗ" là cách người miền Bắc gọi tên rau giá.

Xin thưa, chữ "giá đỗ" là do ai đó "phát minh ra" sau này thôi, chứ người Bắc cũng gọi là giá thôi. Bằng chứng là dưới đây cho thấy điều đó:

"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.

Mai Bá Kiếm - Máy bay siêu thanh hay máy bay siêu âm ?

Trong bài báo "Chế độ ăn đặc biệt của phi công máy bay chiến đấu Việt Nam" có một câu chú thích ảnh :

"Theo quy định của Bộ Quốc phòng, đối với phi công lái máy bay siêu âm, định lượng khẩu phần ăn mỗi ngày là 4.860 calo, còn đối với phi công lái máy bay dưới siêu âm là 4.630 calo".

Không biết Bộ Quốc phòng dùng từ sai hay do phóng viên viết sai? Vì chỉ có máy bay siêu thanh (Supersonic aircraft) chứ không có máy bay siêu âm (Ultrasound aircraft).

Nguyễn Thông - Ăn theo phu chữ Hoàng Tuấn Công (3)

 

Cái chế độ này kể cũng mắc cười, bỏ bao nhiêu tiền nuôi đám trí thức trùm chăn nhưng lại nhất quyết không chiêu hiền đãi sĩ, trọng vọng, sử dụng người tài.

Giá như anh Công khuyến nông tỉnh Thanh kia mà sống vào cái thời "Tấm lòng cứu nước vẫn đăm đăm muốn tiến về đông/cỗ xe cầu hiền còn chăm chắm dành về phía tả" thì nước ta sẽ dày phúc phận, xã hội khá lên biết bao nhiêu.

Nói đâu xa, những Đào Duy Anh, Thiều Chửu đều tự một mình soạn ra "Từ điển Hán Việt" đồ sộ tới giờ vẫn chưa ai qua mặt. Trần Trọng Kim một mình biên chép bộ "Việt Nam sử lược" sách gối đầu giường cho người mê sử, Dương Quảng Hàm với công trình "Việt Nam văn học sử yếu" truyền thụ kiến thức cho bao nhiêu đời...

Nguyễn Thông - Ăn theo phu chữ Hoàng Tuấn Công (2)

 

Trên phây búc, "tay kỹ sư khuyến nông" xứ Thanh Hoàng Tuấn Công kể lại những điều diễn ra trong trò (game) "Vua tiếng Việt" được VTV phát hôm 18.10.2024.

Ở xứ này bây giờ, người ta xem tivi/truyền hình chủ yếu để vui, giải trí, giết thời gian. Chứ nói rằng phải đạt được này nọ như chỉ thị của đảng, của ban tuyên giáo, của nhà cầm quyền chỉ là không tưởng, ảo tưởng. Ngay cả chương trình thời sự phát giờ vàng cũng chẳng mấy ai quan tâm.

Vì sao, vì nó là thông tin có định hướng, một chiều, bị can thiệp nên thiếu sự khách quan. Và quan trọng nhất, những thông tin về đời sống trong nước cũng như trên thế giới, đủ mọi điều, đã có trên mạng xã hội từng phút từng giờ, nóng bỏng, hầu hết chân thực, thì cần gì tới tivi mậu dịch quốc doanh nữa.

Hoàng Tuấn Công - "Liệu cơm gắp mắm": Vua Tiếng Việt lại sai!

 

Trong chương trình Vua Tiếng Việt (01/11/2024), cố vấn chương trình, nhà thơ Hữu Việt giảng:

“Người ta nói là liệu cơm gắp mắm, ngoài cái việc tức là nếu mình mà gắp nhiều quá thì nó mặn, thì nó đem nó mất ngon đi, nhưng mà nó còn ý nghĩa sâu sắc hơn, tức là chúng ta phải liệu cái chừng mực trong cái công việc, hay trong hành xử làm sao cho nó hợp lý…”

Cách giảng trên đây là một kiểu “Dĩ hư truyền hư”, làm hỏng cả di sản tục ngữ của cha ông (*).

Trần Nhã Thụy - Nghĩ vụn

 

Mình không xem “Vua tiếng Việt” trên tivi, nhưng qua những bài viết của Hoàng Tuấn Công thì thấy chương trình có nhiều sai sót. Đặc biệt là “trình độ tiếng Việt” của các “cố vấn” hơi bị kém.

Dù đây chỉ là một game show, nhưng muốn cầm trịch cuộc chơi, phải là những người rất giỏi tiếng Việt. Hay nói khác hơn, phải có kiến văn sâu rộng, đồng thời giỏi ứng đối.

Ví như buôn chuyến, phải trường vốn, lanh lợi, dày dạn… Còn đằng này, vốn liếng có chút éc, mà “buôn vua” thì bể bạc là phải rồi.

Nguyễn Thông - Ăn theo phu chữ Hoàng Tuấn Công (1)

 

"Ăn theo" là từ thuần Việt dễ hiểu, nhưng giờ đây thiên hạ sính ngoại ngữ, khoái dùng từ tiếng tây tiếng u.

Bọn trẻ, và cả những người tóc muối hoặc muối tiêu nữa, hay xài từ tiếng Anh "trend" (xu hướng, xu thế, trào lưu). Thay vì nói "ăn theo" thì họ nửa tây nửa ta thành "đu trend". Thôi thì đã hội nhập và phát triển, phải chịu vậy, biết làm sao.

Theo ai, chứ theo được anh phu chữ Hoàng Tuấn Công cũng đủ mệt. Sao xứ Thanh nảy nòi lắm nhân tài.

Nguyễn Thông - Bộ Nội vụ vô trách nhiệm

 

Việc quốc hội sáng nay 30.11 chấp thuận nâng cấp tỉnh Thừa Thiên-Huế lên thành thành phố Huế trực thuộc trung ương (ngang hàng với các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ) cũng là chuyện thường. Khi đã thỏa mãn được những điều kiện về "tầm vóc" đô thị thì lên thôi.

Nhưng điều tôi ủng hộ quyết định ấy lại ở chuyện khác.

Bao lâu nay, cái tên tỉnh Thừa Thiên-Huế (địa danh, danh từ riêng) bị viết rất lộn xộn, đủ kiểu, không ra làm sao. 

Nguyễn Chương - Tại sao trước 1975, ở Sài Gòn không tâng bốc ca sĩ là "diva"?

 

1/ Trong từ điển Oxford, chữ “diva” được mượn từ tiếng Ý, ban đầu nghĩa là “nữ thần" để gọi những những nữ danh ca opera, đặc biệt cho giọng hát soprano. Còn nam danh ca opera giọng tenor thì được gọi là “divo”.

Nhưng về sau "diva" đã trở thành một danh từ dùng để dè bĩu đối với loại phụ nữ ngạo mạn, "thượng đội hạ đạp" - ("diva is a woman regarded as temperamental or haughty” (một người đàn bà bị xem là có tính nết cáu kỉnh hay ngạo mạn, khinh rẻ nhân gian).

Chưa hết, tiếng lóng ở các đô thị nói tiếng Anh còn dùng chữ “diva” với một nghĩa rất ư kinh khủng. Urban Dictionary định nghĩa “diva” là “female version of a hustler,” nghĩa là… gái điếm!