Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
1. Tranh cãi về “Nỗi buồn chiến tranh” của Bảo Ninh, vẫn kiểu tranh cãi “Mưa đỏ” : Không hiểu gì về thể loại, cứ nhầm sáng tác với ký, nhầm phim truyện với phim lịch sử.
Người làm văn học nghệ thuật (VHNT) rất hiểu thể loại khi họ đặt bút, còn một số người đọc thì k biết tí gì về thể loại, nên cứ vén môi chửi, lại được những người hiểu biết về văn học nghệ thuật “trình độ” hiểu biết tương đương, phụ hoạ nên thành om xòm thôi.
Mấu chốt chính là dân trí không đồng đều.
Về vị trí của Bảo Ninh và “Nỗi buồn chiến tranh”, hôm trước tôi đã nêu quan điểm. Riêng đối với bức ánh Bảo Ninh cúi đầu, giữa hai bên là hai vị quan to, mà mấy hôm nay đã gây nên những ồn ào không hay, xin có mấy lời như sau.
Rõ ràng, bức ảnh này không đẹp, nếu không nói là làm mất hình ảnh Bảo Ninh. Người ta khi xem ảnh, nếu có cảm giác rằng Bảo Ninh “khom lưng cúi đầu” trước quyền lực, thì cũng khó mà trách được. Vì sao ? Vì chú thích dưới ảnh của Tuổi Trẻ cho phép người ta nghĩ như thế : “Phó Thủ tướng Mai Văn Chính và Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy trao vinh danh cho nhà văn Bảo Ninh (giữa)’’.
Trước những “đàm tiếu” mỗi lúc một nặng nề về Bảo Ninh quanh bức ảnh này, tác giả của nó, phóng viên Thiên Điểu – tức Facebooker Huong Hoang nửa đêm ngày 10.12 đã phải lên bài “Tôi nợ Bảo Ninh một lời xin lỗi !”
Tìm mãi cuối cùng rồi cũng lần ra tác giả bức ảnh chụp nhà văn Bảo Ninh nhận thưởng, bức ảnh đã gây chú ý suốt mấy ngày qua. Trên trang cá nhân, bạn ấy đã giải thích rất nhiều, thậm chí có lúc còn đổ lỗi cho bạn đọc.
Nhưng theo quan điểm của tôi, dù giải thích thế nào thì bạn ấy vẫn sai. Nghề báo có những nguyên tắc tối thiểu không thể bỏ qua. Đưa một tấm ảnh lên mà để bạn đọc hiểu lầm dẫn đến tranh cãi thì trước hết là lỗi của phóng viên và cao hơn là lỗi của tòa soạn, bởi đó là trách nhiệm biên tập và kiểm soát chất lượng thông tin.
Trong trường hợp này, lựa chọn đúng nghề chỉ có ba : Một là không dùng bức ảnh đó, hai là nếu buộc phải dùng thì phải chú thích thật rõ ràng để tránh hiểu lầm, và ba là chấp nhận đưa tin chậm hơn đôi chút để xin đồng nghiệp hoặc ban tổ chức một tấm hình khác chuẩn xác và phù hợp hơn. Không có con đường thứ tư.
Nhà văn Bảo Ninh chắc cũng không ngờ rằng chỉ vì bức ảnh chụp mình lúc đang ở trên sân khấu, trong buổi lễ vinh danh mới đây, mà tự dưng khiến cánh văn veo, báo chí cãi nhau như mổ bò trên Facebook.
Sau khi bức ảnh được đăng trên báo Tuổi Trẻ, nhà văn Phạm Lưu Vũ giật quả tút khiến nhiều người giật mình : "Chúc mừng bác Bảo Ninh, vì món tiền (nếu có) kèm theo sự vinh danh của BVH. Nhưng bức ảnh này, là một sự sỉ nhục, và thảm hại đối với một nhà văn lớn."
Chỉ mấy tiếng sau, tác giả bài báo, cũng là người chụp tấm ảnh kia đã phản hồi lại dòng trạng thái của Phạm Lưu Vũ, cô này cho rằng : "Không phải Bảo Ninh già yếu lụ khụ hay "thảm hại" như nhà văn Phạm Lưu Vũ vội vã quy tội. Đây là khoảnh khắc ông cúi đầu cảm tạ tràng pháo tay dưới khán phòng đang vỗ tay nhiệt tình thể hiện niềm vui của họ khi thấy Bảo Ninh lên bục vinh danh".
Khi nhìn bức ảnh toàn cảnh, nhà văn Phạm Lưu Vũ viết : “Chúc mừng bác Bảo Ninh, vì món tiền (nếu có) kèm theo sự vinh danh của BVH. Nhưng bức ảnh này, là một sự sỉ nhục, và thảm hại đối với một nhà văn lớn.”
Trước lời phán quá thẳng thừng quyết liệt này của nhà văn Phạm Lưu Vũ nữ phóng viên Hoàng Hương trả lời ngay và luôn : Tôi nợ Bảo Ninh một lời xin lỗi !
Nửa đêm tôi phải lên Facebook, để có một lời cho bức ảnh chụp nhà văn Bảo Ninh lên nhận vinh danh cho tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh tuyệt vời của ông ! Hai ngày nay tôi nhìn thấy bức ảnh tôi chụp Bảo Ninh lên nhận vinh danh đã đăng trên báo Tuổi Trẻ được phủ khắp Facebook mà hoàn toàn không ai trích nguồn. Đáng buồn nữa là bức ảnh ấy lại xuất hiện trên Facebook gắn với những bài viết tiêu cực.
Thi bá Lưu Quang Vũ đã tâm sự vậy. Nhưng đó là chuyện của ngày xưa, chứ nếu bác Vũ còn sống tới bây giờ, không hiểu bác sẽ viết tiếp thế nào.
Tờ báo hàng đầu hiện nay, vốn rất chuẩn mực về ngôn ngữ - tiếng Việt, tiếng mẹ đẻ, đã dịch từ tiếng Anh và rút tít (cũng như biên trong bài) thế này: "Ông Trump tuyên bố tạm dừng vĩnh viễn nhập cư từ các nước thế giới thứ ba". Choáng.
Báo chí thời nay rất đổ đốn, coi thường coi khinh người đọc. Người làm báo (biên tập viên, phóng viên, cả người lãnh đạo báo nữa) có thể giỏi điều nọ điều kia, giỏi ngoại ngữ, giỏi công nghệ, giỏi kiếm tiền, nhưng trình độ, kiến thức về tiếng Việt, tôi nói thật, không bằng đứa trẻ trâu. Mà họ lại làm báo tiếng Việt, cho người Việt đọc. Thế mới khổ, mới bi kịch.
Những gì mà chúng tôi điều tra và phân tích hồi đó đã dẫn đến một kết luận đáng buồn: Bộ trưởng Y tế, dù là người nào, cũng không điều khiển được Cơ quan quản lý dược với những quy định đã đóng đinh vào hệ thống.
Mà ngược lại, hoặc là bị cơ quan này điều khiển, hoặc là phải rời khỏi nhiệm sở để bảo toàn danh tiết.
Những cảnh báo đó vẫn chưa hết tính thời sự. Sau đại dịch Covid-19, một loạt cán bộ cao cấp của Bộ Y tế, trong đó có cả bộ trưởng, một số thứ trưởng và cựu thứ trưởng, bị phạt tù, chủ yếu liên quan đến những sai phạm trong quản lý dược phẩm.
- Điều thứ nhất, các đại biểu quốc hội trước khi phát biểu hoặc ý kiến về điều gì đó hãy tự nhéo người một cái để biết nếu đau là còn tỉnh táo, biết rằng mình đang nói ở nghị trường chứ không phải ngoài vỉa hè hay ngoài chợ.
- Nghe tôi bảo có thứ đại biểu vớ vẩn là tại dân bầu, lỗi ở dân, thì ông hàng xóm vặc lại dân nào bầu, đừng đổ cho dân.
- Hễ cứ mở miệng ra là tiền tiền tiền... hầu hết là vậy.
Hoàn toàn ủng hộ sáng kiến xứng đáng 1/2 giải Nobel nầy và xin góp ý thêm, cần phân loại độ to của báo mà định giá cho mỗi lần nhấp chuột vào xem. Cụ thể:
- Báo Nhân Dân là báo của Trung ương Đảng nên to nhất, 10 triệu đồng/ 1 lần xem
- Báo Công An Nhân Dân bây giờ là to thứ hai, 8 triệu /1 lần xem
Theo dõi các phát biểu của đại biểu Quốc hội tại kỳ họp này cũng như tại các kỳ họp trước đây thấy có một số vị có trí tuệ thật khác người.
Có thể dẫn ra vô số các phát biểu của một số vị đại biểu Quốc hội trước đây mà người bình thường không thể nghĩ ra được như việc thu thuế như vặt lông vịt, phải thu thuế thật nặng người bán hàng nước và người bán vé số vì doanh thu của họ rất cao....
Trong kỳ họp Quốc hội kỳ này cũng có một số phát biểu tương tự như thế. Điển hình là một vị đại biểu Quốc hội khi thảo luận về dự thảo Luật Báo chí sửa đổi đã đề xuất phải thu phí người đọc báo chí.
Quốc hội hôm nay 24.11.25 bàn bạc việc sửa đổi Luật Báo chí.
Tôi muốn nói với các ông bà rằng, còn độc quyền thông tin thì có sửa vào mắt.
Không có tự do báo chí thực sự, báo chí bị đồng nhất với tuyên giáo mà cũng mất thời gian họp hành về nó, quả là rỗi việc.
Cần sửa gốc chứ không phải sửa ngọn.
Báo Tuổi Trẻ đăng loạt ảnh với tựa đề: “Cảnh tan hoang sau khi thủy điện Đa Nhim xả lũ giữa đêm”. Sau khi đăng chưa được một giờ đã xóa.
Một gia đình hai vợ chồng đã chết sau hai ngày nước ngập. Cái rét, cái đói, sự vô vọng đợi chờ cứu hộ, đã khiến hai vợ chồng chết trong chính căn nhà của mình. Tôi tin rằng trong các đợt lũ lụt, trường hợp như hai vợ chồng này không phải là trường hợp cá biệt.
Hàng loạt báo chí hoặc là im lặng hoặc là đăng lên, để rồi sau đó bị ai đó bắt gỡ như báo Tuổi Trẻ.
Trong báo chí, tít bài không chỉ là cửa ngõ dẫn độc giả vào nội dung, mà còn là cam kết về sự trung thực và khách quan. Đặc biệt với tin quốc tế, nơi diễn biến mỗi ngày đều chứa nhiều tầng thông tin trái ngược, tít cần phải giữ đúng nguyên tắc cân bằng và tránh mọi biểu hiện thiên lệch.
Thế nhưng, cái tít “Nga tiếp tục truy quét tàn quân Ukraine ở Pokrovsk” lại phơi bày một sự cẩu thả đáng lo ngại trong nghiệp vụ.
Cụm từ “truy quét tàn quân Ukraine” là một dạng diễn ngôn mang màu sắc của một bên tham chiến. Trong tiêu chuẩn báo chí, những cách gọi như vậy không thể xuất hiện nếu không phải là trích dẫn trực tiếp. Tít bài lại không hề có dấu ngoặc, không ghi nguồn, không thể hiện rằng đây chỉ là cách mô tả của phía Nga. Khi thiếu toàn bộ những yếu tố này, câu chữ lập tức biến thành đánh giá chủ quan của tòa soạn.
Không ít người chọn im lặng trước cuộc xâm lược nhơ bẩn và gây nguy hiểm mà Putin tiến hành ở Ukraina. Có thể họ quá mệt mỏi với chuyện sinh nhai, không còn tâm trí để quan tâm việc bên ngoài. Cũng có thể họ tù mù về vấn đề lịch sử, về chủ quyền, về luật pháp quốc tế hoặc không muốn bận tâm, gây rắc rối.
Nhưng khi lực lượng quân đội của quốc gia bị xâm lược đang quyết tử bảo vệ tổ quốc, lại bị gọi là tàn quân (Cuối năm 1946, trong các điện báo gửi về chính quốc, bọn tướng Pháp ngu muội đều cao ngạo gọi những cảm tử quân bảo vệ Hà Nội là tàn quân, là lũ chuột...đang bị truy quét ! Kết quả thế nào thì cả thế giới đã biết.
Năm 1979, tướng Trung Quốc cũng gọi lực lượng quân đội Việt Nam là tàn quân. Chỉ cần bức ảnh nữ du kích Cao Bằng áp giải cả một lũ đầu trọc, đủ để lịch sử của Trung Quốc hoen ố vĩnh viễn), thì họ ngửi ngay ra mùi đang có một bọn khốn kiếp nào đó tìm cách ngã giá lãnh thổ !
“Tàn quân Ukraine” tháo chạy ?
Dưới là bài trả lời phỏng vấn mới nhất của Đại sứ Ukraine tại Mỹ về tình hình miền đông Ukraine.
Câu hỏi : Tình hình mới nhất ở miền đông Ukraine ra sao ?
Bà Stefanishyna, Đại sứ Ukraine tại Mỹ : Nga đang tăng ngân sách quân sự và các cuộc tấn công drone vào ban đêm. Pokrovsk được Nga sử dụng để tạo ra một câu chuyện “chiến thắng”, nhưng Ukraine coi đó là nỗi đau đớn của Nga.
Khi nhà báo lão thành Phạm Huy Hoàn sáng lập tờ báo cho Hội Khuyến học, đã chọn tên “Dân Trí” để đặt cho báo.
Dân trí là tinh thần khai phóng của nhà cách mạnh vĩ đại Phan Châu Trinh. Chắc nhà báo Phạm Huy Hoàn, một người từng học trường Tây và sinh ra trong một gia đình canh tân kinh tế của Hà Nội, quá thấm nhuần tinh thần khai phóng đó.
Khi truyền ngôi cho con trai mình, không rõ nhà báo lão thành Phạm Huy Hoàn có bàn giao Làn ranh đỏ : Cái lõi của Dân Trí là năng lực tri thức nhận biết đâu là cái thiện, cái ác, kẻ ăn cướp và người bị cướp và lòng dũng cảm đứng về cái lẽ phải chống lại cái gian trá ác độc hay không ?
Mình có nhiều bạn bè anh em làm ở Dân Trí.
Nhưng giật tít như thế này chỉ có thể dùng một từ : Khốn nạn !
Trên hết, Ukraine là một quốc gia có chủ quyền !
Tôi đề nghị công an, nhất là Cục An ninh mạng (A05), điều tra và khởi tố báo Dân Trí, tổng biên tập báo và phóng viên Tuấn Sơn (trên báo ghi là N. Tuấn Sơn) về tội vô đạo đức, phỉ báng dân tộc, con người và đất nước Việt Nam.
Vì lý do gì thì các vị cứ đọc báo Dân Trí là rõ.
Cần cảnh cáo những người có trách nhiệm của Bộ Thông tin truyền thông (nay thuộc Bộ Khoa học-Công nghệ), Ban Tuyên giáo, Hội Nhà báo Việt Nam và cơ quan chủ quản báo Dân Trí về sự vô trách nhiệm gây tổn hại cho phẩm chất của người Việt Nam.
Chiều, nhà cháu đưa lên đầu bản tin tin nhắn của một bạn ở Phú Thọ, về việc làm tượng cụ Hồ ở Đền Hùng, rằng nhiều người đang hiểu chưa đúng, chưa hết về công trình này. Nó là thế này thế này... kia.
Bác Lưu Trọng Văn và một số bạn comment vào tus ấy cho bức ảnh chụp một đoạn trên báo Phú Thọ trước đó. Đọc xong, toát mồ hôi hột. Ôi giời, nhẽ thế lực thù địch giờ... đông thế.
Và nghĩ, nếu nhà cháu là báo Phú Thọ, hoặc thư ký của bác bí thư tỉnh ấy, rất đơn giản, làm một cái thông cáo báo chí, giải thích rõ ràng ngọn ngành, từ chuyện nguyện vọng của nhân dân Phú Thọ và cả nước, thì bao nhiêu người được hỏi, bao nhiêu phần trăm đồng ý, bao nhiêu phản đối...
“Cái còn lại trong đời của một nhà báo có lẽ là một cái tên”. Đó là câu nói của Hữu Phú ngày nào trả lời tôi trong "Đối thoại với nhà báo" giờ đây vang lên như một lời nhắn gửi từ cõi xa xăm. Trong khoảnh khắc tiễn biệt, tôi mới thấm thía hết sự giản dị mà sâu sắc của câu chữ ấy.
Một đời làm báo, một đời sống hết mình với bạn bè, đồng nghiệp, với những trang viết và những buổi đàn ca, cuối cùng đọng lại trong ký ức người ở lại chính là cái tên Hữu Phú, một cái tên không phai mờ.
Ngày 05/11/2025, Phú ra đi thanh thản tại căn hộ nhỏ ở Thủ Đức sau hơn bảy tháng chống chọi với căn bệnh ung thư. Hôm sau, tôi cùng Lê Dũng và Duy Thông đến viếng, lòng nặng trĩu.
