Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Tôi đề nghị các nhà ngôn ngữ học lên tiếng chỉ rõ đúng sai, phân tích thuyết phục cho chúng tôi tâm phục khẩu phục về kiểu diễn đạt, đặt câu như thế này.
Báo Tin tức (TTXVN) thứ ba 25.03 đăng bài "Chuyến thăm của Tổng thống Brazil tới Việt Nam mở ra giai đoạn hợp tác song phương mạnh mẽ".
Tôi hỏi các nhà ngôn ngữ học:
Đọc “Đơn kêu cứu khẩn cấp” đề ngày 25/03/2025 của tập thể phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên của Đài Truyền hình Cần Thơ, mà thấy xao xác.
Suốt 20 tháng qua, họ chỉ được nhận lương cơ bản, và bị cơ quan nợ nhuận bút lẫn công tác phí. Trước xu hướng tinh gọn và sáp nhập, họ chẳng đặng đừng phải lên tiếng, vì kéo dài đến khi mọi thứ an bài thì không biết tìm ai để đòi lại quyền lợi chính đáng của họ.
Bối cảnh báo chí hiện nay, không ít đơn vị tự chủ tài chính có nguy cơ đóng cửa vì đã “hoàn thành nhiệm vụ” như trường hợp VTC, còn những đơn vị dặt dẹo qua ngày thì tiếp tục thoi thóp. Sẽ có thêm bao nhiêu “Đơn kêu cứu khẩn cấp” nữa? Chưa biết, nhưng trước hết cần xác định, quan niệm báo chí giữa miền Bắc và miền Nam có đôi chút khác biệt.
Tôi khẽ chạm tay vào cuốn lịch, nơi những đề tài của tháng trước và những dự định sắp tới vẫn còn nguyên vẹn như một thói quen khó bỏ. Tôi nhẹ nhàng xếp nó vào thùng đồ, khép lại một chương của cuộc đời.
Bàn bên kia, tiếng gõ phím lách cách của anh bạn đồng nghiệp đang hoàn thành nốt phần việc còn lại. Tôi chào từ biệt rồi ôm thùng các-tông chứa đựng kỷ niệm rời khỏi văn phòng.
Vị sếp già đứng đó, đôi tay ông đặt lên vai tôi, như muốn giữ lại giúp tôi những giọt nước mắt đang chực trào: "Cảm ơn bạn vì những đóng góp tuyệt vời. Chúng ta sẽ trở lại, nhất định sẽ trở lại. Chúng tôi sẽ đấu tranh để đưa các bạn trở lại!"
Các ký giả của đài VOA vừa kiện chính quyền Donald Trump đã vi phạm “quyền tự do ngôn luận của nhân viên chiếu theo Tu Chính Án Thứ Nhất của Hiến Pháp”.
Như zậy là mệt rồi và rắc rối to nữa. Vì còn đài Á Châu Tự Do, đài Âu Châu Tự Do nữa. Và bao nhiêu cơ quan khác xúm lại kiện hội đồng.
Riêng về đài VOA thì được biết họ kiện ở New York được coi là cấp tiến thứ dzữ. Nếu Tòa Phúc Thẩm cũng cấp tiến đứng phía sau nữa thì thôi rồi. Vụ án này sẽ chạy tuốt lên Tối Cao Pháp Viện, hoặc lịnh đóng cửa đài VOA của Tổng Thống sẽ bị vô hiệu hóa. Đó là chưa kể Thẩm Phán vùng có thể ra lịnh không được đóng cửa đài trong thời gian chờ đợi xét xử.
Nói gì thì nói, cuộc xâm lược Ukraine và những tội ác trời không dung, đất không tha mà Nga gây ra ở Ukraine đã khiến bộ máy ngoại giao của Nga và Putin lúng túng trước dư luận quốc tế.
Putin bị Tòa án Hình sự Quốc tế ra lệnh bắt, phần lớn các nước văn minh đều lên án và tẩy chay ông ta.
Thế rồi đùng một cái, từ khi Trump lên ngôi, mọi thứ thay đổi chóng mặt. Những gì Trump làm đều hóa thành món quà khổng lồ cứu Putin trên trường quốc tế. Hoa Kỳ vốn là siêu cường số một thế giới, khi Hoa Kỳ của Trump “quay xe”, thì mọi chuyện tất nhiên cũng phải lộn tùng phèo.
Sắp tới sáp nhập tỉnh thành còn một nửa số như hiện nay ; thì ít nhất 30 đài phát thanh truyền hình, báo tỉnh sẽ không còn. Có nơi nếu nhập ba thành một thì dôi dư, mất việc và thừa người, trang thiết bị, trụ sở còn nhiều hơn nữa.
Rất thông cảm với đội ngũ báo chí địa phương mà không ít người sẽ lao đao một thời gian. Nhưng tôi nghĩ 30 đài, báo vẫn còn quá đông, nên giảm tối đa!
Tỉnh còn nhập, huyện còn bỏ, bộ ngành còn gọn được thì chuyện này cũng đừng nên ngoại lệ và sẽ được dân chúng ủng hộ.
Nhà cháu chỉ mong mục "Báo dốt" lâu lâu mới tòi ra một lần, chứ cứ vài ba hôm lại "báo dốt" thế này thì mệt lắm, tội nghiệp tiếng Việt lắm.
Chả là hôm nay 18.3.25, báo VNN đăng bài với tít "Công an tìm tung tích người đàn ông tử vong trong tư thế treo cổ gần chùa". Tôi thường đọc báo này (nghe nói giờ bộ chủ quản nó do ông Đào Ngọc Dung cầm đầu) nên hay gặp sạn, chứ thực ra chả thù hằn gì nó.
Trên rất nhiều báo (thời nay báo chí đa dạng, có cả báo in, báo điện tử nên không gọi là tờ báo nữa), trong nhiều phát ngôn của nhà đài phát thanh, truyền hình, ta thường đọc, thường nghe họ viết/nói mấy từ “tung tích”, “tông tích”, nhất là khi thông tin nội dung pháp luật, ai đó liên quan tới vụ án.
Sự việc thuần túy vốn dĩ như sau:
Một mụ phụ nữ 41 tuổi nhậu xỉn quắc cần câu, với nồng độ cồn vượt mức tối đa, leo lên xe sang Mercedes lái sang phần đường xe hai bánh đang dừng đèn đỏ. Sau đó húc tung 10 xe máy khiến nhiều người bị trọng thương. Một phụ nữ 28 tuổi đã thiệt mạng.
Bao gia đình lâm vào cảnh bi thương, đau buồn, thậm chí hệ lụy nặng nề kéo theo. Nhưng báo Tuổi Trẻ đã tuyển phóng viên ngôn tình, chuyên mục tình cảm tâm lý xã hội câu like, câu view nên viết bản tin như sau:
Ngày 11-10-2024, tôi dự một chương trình thảo luận về vấn đề hòa hợp-hòa giải sau 50 năm chiến tranh Việt Nam tại Viện Hòa bình Hoa Kỳ (United States Institute of Peace).
Chương trình có cả sự tham dự của đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam. Tôi gặp các đồng nghiệp VOA và RFA tại đó. Bây giờ, cả Institute of Peace lẫn VOA và RFA đều đối mặt nguy cơ bị đóng cửa.
Từng suýt làm việc trong RFA (hợp đồng làm nhân viên dài hạn cho RFA đã ký duyệt), tôi không lạ cách thức vận hành của bộ máy nghiệp vụ RFA. Tôi không thích. Có nhiều điều không ổn.
Hàng trăm phóng viên và nhân viên Voice of America (VOA), Đài Á châu Tự do (RFA), Đài Châu Âu Tự do và một số kênh truyền thông trực thuộc đã nhận được email vào ngày 14-3-2025, thông báo họ sẽ bị cấm vào văn phòng và phải nộp lại thẻ báo chí.
Tương lai VOA cũng như RFA chưa thật sự rõ ràng nếu căn cứ vào nội dung sắc lệnh mà Trump ký ngày 14-3-2025, nhưng với một người từng nhiều lần nói rằng “báo chí là kẻ thù của nhân dân” như Trump thì việc đóng cửa VOA lẫn RFA là điều có thể xảy ra.
Các chế độ độc tài như Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Nga… đang đón nhận tin này với sự phấn khích khôn tả. Điều mỉa mai nhất là các tổ chức truyền thông vốn quảng bá quyền lực mềm Mỹ như VOA/RFA không chỉ là cái gai của các chế độ độc tài, mà cũng là cái gai trong mắt một tổng thống Mỹ!
(AFP 15/03/2025) Chính quyền tổng thống Donald Trump ngày thứ Bảy 15/03 đã cho các nhà báo của đài Tiếng nói Hoa Kỳ và các đài phát thanh khác do Hoa Kỳ tài trợ nghỉ việc, đột ngột cho ngưng hoạt động các phương tiện truyền thông từ lâu vẫn là chủ chốt để chống lại các cuộc tấn công thông tin của Nga và Trung Quốc.
Hàng trăm nhà báo và các nhân viên khác của đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA), Châu Á Tự do (RFA), Châu Âu Tự do (RFE) và các đài khác đã nhận được email vào cuối tuần, thông báo cấm họ vào văn phòng, và phải giao nộp thẻ nhà báo, điện thoại được cấp cũng như các thiết bị khác.
Trump, vốn đã làm rỗng ruột cơ quan viện trợ Mỹ và bộ Giáo dục, hôm thứ Sáu công bố một sắc lệnh xếp Cơ quan Truyền thông Toàn cầu Hoa Kỳ (USAGM) vào danh sách « các thành phần của một bộ máy liên bang quan liêu mà tổng thống đánh giá là không cần thiết ».
Báo VnExpress đăng bài: “Đề xuất cấm ngân hàng mua bán thông tin tín dụng của khách”.
Tựa bài là câu cụt, câu què, thiếu chủ ngữ (ai đề xuất) và vị ngữ (mua bán với ai) rất tối nghĩa, khiến người đọc tưởng rằng “ngân hàng có quyền mua bán thông tin tín dụng của khách hàng”.
Đọc hết bài, tôi mới hiểu Điều 27 của “dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân” do Bộ Công an soạn thảo cấm các tổ chức tài chính, ngân hàng và tín dụng không được phép gửi hoặc truyền dữ liệu về tài chính, tín dụng của khách hàng giữa các tổ chức này mà không có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu.
Tôi ít khi chê bai người khác, nếu có nói/viết gì cũng chỉ cốt vạch ra cái dở của họ mà thôi. Nhưng trường hợp này thì phải nói thẳng là dốt. Người đọc thời nay quay lưng với báo, nhất là báo quốc doanh, bởi họ khó chịu với thứ dốt như vậy.
Cụ thể, báo Vietnamnet (VNN) trong bản tin đăng ngày thứ hai 10.03.2025 lúc 20 giờ 27 viết (cả trên tít lẫn trong bài): “Indonesia bắn 21 loạt đại bác chào đón Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân”.
Đứa viết và đứa duyệt đăng đều không chỉ dốt tiếng Việt, mà còn không có kiến thức về nghi lễ này.
Nhiều “tờ” báo quốc doanh (gọi tờ theo thói quen, chứ bây giờ chủ yếu báo điện tử, báo mạng) hôm qua 07.03 đồng loạt đưa tin “Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ thăm cấp Nhà nước tới Indonesia, thăm chính thức Ban Thư ký ASEAN và Singapore”.
Thăm ai, đi đâu, thăm thế nào là chuyện của giới lãnh đạo. Ở đây, tôi chỉ nêu vấn đề người Việt dùng tiếng Việt, cụ thể trong cái tít dở ngô dở ngọng kia.
Không chỉ lần này họ diễn đạt kiểu như trên với trường hợp chuyến công du của ông Tô Lâm. Đã rất nhiều lần tiếng Việt bị phá như thế rồi, nhất là thời ông Nguyễn Phú Trọng. Tôi từng nghe kể chính ông Trọng đã chỉ đạo phải viết như vậy.
Nhiều năm trở lại đây ở nước này, thông tin thời sự không còn là độc quyền của báo chí truyền thông quốc doanh (báo, tivi, đài, hệ thống tuyên giáo) nữa, mà được thay bằng internet, mạng xã hội.
Đã hết thời “nghe đài đọc báo của ta/đừng nghe đài địch bàn ra tán vào/tin đài tin báo của ta/đừng nghe tin địch ba hoa nói xằng”.
Công nghệ số, nhất là mạng xã hội, đang thống lĩnh đời sống tin tức, thu hút mọi người. Đó không phải “địch” như cái thói nhìn đâu cũng thấy kẻ thù, mà là hệ thống thông tin đại chúng. Tất nhiên nó có cái hay cái dở, thứ đúng thứ sai, mặt này mặt nọ, nhưng dẫu sao cũng còn hơn kiểu thông tin một chiều có định hướng, có chỉ đạo của báo đài quốc doanh, của tuyên giáo, của đảng.
Hôm nay, tin bất ngờ là anh Dương Xuân Nam (nhà thơ Dương Kỳ Anh) mất khá đột ngột, ở cái tuổi chưa thật cao.
Nói đột ngột là vì, dù gần đây nghe nói, biết anh có bệnh, dáng vẻ bên ngoài cũng hơi tiều tụy, nhưng vẫn thường đọc anh viết trên Facebook, vui tươi trước cây lá, hoa cỏ, chim chóc một cõi núi Sóc Sơn... Thế thì cứ nghĩ là anh như người có tuổi giờ đang tận hưởng thú điền viên thôi, còn lâu mới có thể rời xa cõi trần!
Dương Xuân Nam là một Tổng biên tập giỏi, theo mình là giỏi nhất. Tổng biên tập giỏi là người dám và chấp nhận đi qua giữa những lằn ranh cheo leo, đi trên ranh giới mỏng manh, mà vẫn qua được, không bị bắt chết. Những lằn ranh như thế ở báo chí ta thì nhiều vô kể. Nhiều lần nghe đồng nghiệp nói, chuyến này ông Dương Xuân Nam sẽ "bay". Thế mà rồi cuối cùng, vẫn không thấy "bay"...
Sáng 25/02, một nhân vật tiêu biểu của truyền thông Việt Nam giai đoạn đổi mới là nhà báo Dương Kỳ Anh, đã qua đời ở tuổi 77. Sự nghiệp Dương Kỳ Anh gắn liền báo Tiền Phong và cuộc thi Hoa hậu Việt Nam.
Tên khai sinh Dương Xuân Nam, ông lấy địa danh quê hương Kỳ Anh (Hà Tĩnh) làm bút danh Dương Kỳ Anh. Đảm nhận cương vị Tổng biên tập báo Tiền Phong từ năm 1987, Dương Kỳ Anh quy tụ dưới trướng nhiều gương mặt đình đám như Xuân Ba, Minh Diện, Nguyễn Hoàng Sơn, Phan Cung Việt, Dương Phương Vinh... và đưa các ấn phẩm Tiền Phong bước ra thị trường báo chí một cách ngoạn mục.
Từ năm 1988 đến năm 2008, Dương Kỳ Anh làm Trưởng ban tổ chức kiêm Trưởng ban giám khảo cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, thúc đẩy sân chơi nhan sắc này trở thành một thương hiệu văn hóa quốc gia.
Vũ Thị Thúy - cựu CEO bất động sản Nhật Nam kiêm phu nhân cũ ca sĩ Khánh Phương "Chiếc khăn gió ấm" vừa được các chú công an kết luận lùa hơn 9.000 tỉ của gần 26.000 "gà nội"!
Số tiền khổng lồ ấy Thúy lấy một nửa trả lãi cho các khổ chủ, nửa còn lại chi xài, phông bạt, mua sắm, abcd hết cmnr nên chẳng còn đồng nào trả cho "đàn gà" đau khổ.
Với thủ đoạn ranh ma cùng mấy ngàn tỉ ả nuốt trọn và hết sạch, thật hay không chỉ có ả và ai đó biết, thì khung chung thân đang chờ thị! Tội Thúy làm Thúy chịu, đồng bọn chắc cũng hưởng ké vài chục năm tù. Nhưng còn những tờ báo, đài truyền hình và cả những vị tai to mặt lớn từng ca Thúy lên mây thì sao? Nếu không có họ chắc gì Thúy đã lùa đồng bào mình dễ như thế!
Đôi lời : TM (mỗi ngày đều phải đọc nhiều tờ báo để điểm) nhân đây xin phép bổ sung. Thực ra báo chí phương Tây, cụ thể là Pháp vẫn hay dùng chữ « conflit » (xung đột) để chỉ cuộc chiến ở Ukraina và một số nơi khác, xen kẽ với chữ « guerre » (chiến tranh) hay « war » trong báo chí tiếng Anh.
Cuộc chiến tranh ở Ukraine đang thu hút sự chú ý của toàn thế giới. Từ tổng thống Mỹ Trump tới ông hàng nước vỉa hè Hà Nội, cứ rảnh mồm là bàn chuyện Ukraine - Nga. Chia phe đàng hoàng, thiếu điều nện tẩn vào mặt nhau, như thói của đám côn đồ giờ đây ta thường thấy trên đường.
Hôm 17.02, các báo xứ này trịnh trọng đăng tuyên bố của ông Bùi Thanh Sơn - Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao. Ông nói rằng "Việt Nam sẵn sàng tham gia các nỗ lực làm trung gian hòa giải cuộc xung đột Nga - Ukraine".
Năm 1988, cách đây gần 40 năm, Huy Đức làm phóng viên tờ tin huyện Nhà Bè (nơi tôi đang ở bây giờ), còn tôi lúc bấy giờ là phóng viên báo Văn Nghệ Minh Hải.
Tôi với Huy Đức quen nhau như một cơ duyên. Hôm ấy tôi từ Cà Mau lên Sài Gòn dự buổi ra mắt tạp chí Văn thành phố số đầu tiên (vì có bút ký Nơi Ấy Bây Giờ đăng hai kỳ trên đó).
Phải nói rằng buổi tối hôm ấy, tại quán Nghệ Sĩ, 218 Pasteur (trụ sở Hội Mỹ thuật thành phố), ai cũng quan tâm đến Trương Huy San với truyện ngắn Dòng Sông Cụt. Người ta xúm nhau cụng ly với anh đến mức anh say khướt, khi ra về, vừa tới cổng là Huy Đức té ngã, nằm lăn trên hè phố.
