Lê Diễn Đức – Châu Âu hãy mạnh mẽ lên !

Roderich Kiesewetter, chuyên gia chính sách đối ngoại và an ninh và là thành viên Quồc hội Đức, vừa cảnh báo về Chiến lược An ninh Quốc gia (NSS) mới của Hoa Kỳ :

Hoa Kỳ không còn coi châu Âu là đối tác, mà phần lớn là gánh nặng chiến lược, thậm chí là đối thủ kinh tế. Trump nhìn châu Âu như một nền văn minh đang suy tàn, và trong thế giới quan kiểu “giao dịch” của ông, chúng ta không phải đồng minh mà là đối thủ cần kiểm soát.

Washington đang dồn quân sự và nguồn lực về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương để kiềm chế Trung Quốc. Điều này có nghĩa là các bảo đảm an ninh dành cho châu Âu đã qua, và chúng ta không thể hy vọng Mỹ sẽ bảo vệ chúng ta nếu cần.

Lê Diễn Đức - Chiến lược mới có định hình nước Mỹ trong dài hạn ?

 

Thủ tướng Ba Lan, Donald Tusk, gửi lời cảnh báo đến Washington: “Các bạn Mỹ thân mến, châu Âu là đồng minh gần gũi nhất của các bạn chứ không phải là vấn đề của các bạn.”

Nhưng đúng lúc ấy, Chiến lược An ninh Quốc gia Mỹ năm 2025 dài 33 trang được Nhà Trắng công bố như một cú chấn động làm rung chuyển trật tự thế giới quen thuộc. Ông Trump đặt bút ký vào tài liệu này, và thông điệp gửi ra toàn cầu gói gọn trong một tinh thần rất rõ: Mỹ sẽ lo cho Mỹ trước. Phần còn lại - tự lo.

Vì vậy, NATO, châu Âu hay Ukraine… tất cả đều phải chuẩn bị cho một “kỷ nguyên Trump” thực dụng, lạnh lùng, khó đoán và không khoan nhượng. Mỹ tuyên bố không còn theo đuổi “thống trị toàn cầu”, không còn trả hóa đơn an ninh cho châu Âu, và không còn nhảy vào mọi cuộc chiến để cứu ai khác.

Lê Diễn Đức - Chiến tranh có được phép buồn không?

 

Mấy ngày nay dư luận sôi lên quanh “Nỗi buồn chiến tranh” của nhà văn Bảo Nính. Điều làm tôi ngạc nhiên không phải là cuốn sách, mà là cách chúng ta phản ứng với nỗi buồn.

Hình như sau nửa thế kỷ, ta vẫn còn lúng túng với một câu hỏi rất cũ: Chiến tranh có được phép buồn không?

Ngày xưa, hai bộ phim Liên Xô – “Đàn sếu bay qua” và “Người thứ 41” – từng chiếu ở Việt Nam rồi bị thu hồi. Chỉ vì chúng không hô khẩu hiệu, không cầm súng chạy lên đồi. Chúng chỉ nói về chia ly, mất mát, sự phi lý của đạn bom.

Lê Diễn Đức -Sao lại ủng hộ Nga xâm lược Ukraina !

 

Tôi vẫn cố gắng cắt nghĩa tại sao có nhiều người Việt, trong đó có cả tướng lĩnh quân đội, lại ủng hộ cuộc xâm lược Ukraina của nước Nga ?

Tôi biết rất rõ những người Việt đó đến hôm nay vẫn giữ những hình ảnh đẹp về Liên Xô - quốc gia đã viện trợ vũ khí, lương thực, chuyên gia, xương máu và cả niềm tin cho Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Điều đó không ai phủ nhận được. Đó là một phần lịch sử, là sự thật, là công lao mà dân tộc Việt Nam mang nợ về mặt tinh thần.

Nhưng vấn đề nằm ở đây : Liên Xô của ngày xưa không phải là nước Nga của Vladimir Putin ngày hôm nay. Và ơn nghĩa của quá khứ không thể trở thành cái cớ để biện minh cho những hành động xâm lược của hiện tại.

Lê Diễn Đức – Vở kịch hòa bình ở Florida và vị thế khó xử của Ukraine

 

Mấy ngày qua, đọc những bản ghi âm rò rỉ về đặc phái viên Steve Witkoff bay sang Nga “xin chỉ thị”, rồi trở lại Florida để tham gia cái gọi là “đàm phán hòa bình”, tôi chỉ thấy một điều rất rõ : Đó không phải là đối ngoại của nước Mỹ. Đó là một vở kịch chính trị được dựng lên để phục vụ quyền lợi của một cá nhân.

Và nhìn cách Ukraine vẫn phải ngồi vào bàn họp ở Florida, dù biết trước đó chẳng phải là hòa bình, tôi càng hiểu vị thế bấp bênh mà họ – và cả thế giới dân chủ – đang phải đối mặt.

1. Florida không phải trung tâm ngoại giao – đó là “phòng điều khiển” của Trump

Lê Diễn Đức - Hai ngàn đô, lời hứa và thực tế

Tổng thống Trump hứa hẹn sẽ “tặng” mỗi người dân 2.000 đô từ tiền thuế quan thu được. Nghe thì hào hứng, và nhiều người đã vội mừng rỡ cảm ơn tổng thống. Nhưng từ lời hứa đến thực tế là một quãng đường rất dài.

Điều quan trọng nhất: Chính sách thuế quan ấy đang bị các tòa cấp dưới phán là bất hợp pháp, và Tối cao Pháp viện vẫn chưa ra phán quyết cuối cùng.

Nếu Tối cao Pháp viện ra phán quyết bất lợi, vậy 2.000 đô ấy sẽ lấy từ đâu? Lấy từ ngân sách? Từ nợ? Hay lại từ… túi chính người dân?

Lê Diễn Đức -Trò thị uy vô nghĩa

Ông Trump từng lớn tiếng ra “tối hậu thư” cho Putin (6 lần) khi thì hai tuần, khi thì hai tháng. Nhưng rốt cuộc, người bị đe dọa chẳng hề hấn gì, còn ông Trump thì lại trải thảm đỏ chào đón Putin ở Alaska như một người anh em lâu ngày hội ngộ.

Đó là “tối hậu thư” kiểu gì?

Hôm nay, ngày Lễ Tạ Ơn, hết hạn ông từng hăm dọa: Nếu Ukraina không chấp nhận kế hoạch 28 điểm của ông, ông sẽ cắt viện trợ và để mặc hai bên đánh nhau.

Lê Diễn Đức - Đặc sứ của Trump mách cho Nga cách thao túng tổng thống Mỹ: Nghịch lý lãnh đạo bằng cái tôi

 

Tờ Bloomberg vừa tiết lộ một câu chuyện nghe như… hư cấu chính trị, nhưng lại là sự thật trần trụi về cách vận hành chính sách đối ngoại của chính quyền Trump.

Trong những cuộc nói chuyện với Yuri Ushakov – cố vấn đối ngoại hàng đầu của Kremlin – đặc phái viên Steven Witkoff của Trump đã khuyên người Nga “nên khen ngợi Trump”. Đánh vào cái tôi của ông ta, tán dương ông ta là “kiến tạo hòa bình vĩ đại”… thì sẽ dễ nhận được các nhượng bộ có lợi cho Nga trong chiến tranh Ukraina.

Nói cách khác: Họ không cần lý lẽ. Không cần chiến lược. Chỉ cần… tâng bốc tổng thống Mỹ. Và đổi lại, chính sách đối ngoại của một siêu cường có thể bị bẻ cong theo ý của một thế lực nước ngoài – miễn là người đứng đầu Nhà Trắng cảm thấy được “vuốt ve cái tôi”.

Lê Diễn Đức - "Thỏa thuận bẩn thỉu" và khả năng cầm cự của Ukraine

 

Thomas L. Friedman, viết trên The New York Times ngày 22/11/2025 về “thỏa thuận bẩn thỉu” 28 điểm của Donald Trump đối với Ukraine, đã gọi thẳng tên nó: “A dirty deal” - một thứ mà lịch sử từng chứng kiến và lên án.

Friedman mỉa mai rằng cuối cùng thì Trump cũng có thể sẽ nhận được một “giải thưởng hòa bình” để ghi dấu vào lịch sử.

Nhưng thật trớ trêu, đó không phải là giải Nobel Hòa bình mà ông ta luôn khao khát. Mà là “Giải thưởng Hòa bình Neville Chamberlain” - giải thưởng (mang tính biểu tượng cay đắng) dành cho nhà lãnh đạo dám bán rẻ đồng minh, các giá trị cốt lõi và trật tự thế giới dân chủ cho một nhà độc tài đang gây chiến.

Lê Diễn Đức – Không ai có quyền ép Ukraina từ bỏ tương lai !

 

Khi các nước châu Âu, Canada, Nhật Bản đồng loạt bất bình trước cái gọi là “kế hoạch hòa bình” của Donald Trump, nhiều người có thể nghĩ đó chỉ là phản ứng ngoại giao thông thường.

Nhưng khi một Trung tướng Lục quân Hoa Kỳ, người từng trực tiếp huấn luyện quân đội Ukraine, phải lên tiếng dữ dội và cảnh báo chính quyền Mỹ rằng họ đang đi sai đường, thì đó không còn là chính trị nữa. Đó là lương tri.

Khi cả tướng Mỹ cũng phải lên tiếng, điều đó cho thấy mức độ nguy hiểm của cái gọi là “kế hoạch hòa bình” mà Washington đang cố dựng lên. Trung tướng Mark Hertling, cựu Tư lệnh Lục quân Mỹ tại châu Âu, một người hiểu Ukraine hơn hầu hết chính trị gia Mỹ, đã viết một bài cảnh báo mà bất kỳ ai quan tâm đến an ninh quốc tế đều phải đọc.

Lê Diễn Đức - Người Mỹ và người Nga ngồi với nhau rồi quẳng cho Ukraina một "kế hoạch hòa bình" 28 điểm!

 

Một bản kế hoạch được viết bởi người Mỹ và người Nga – hai thế lực lớn nhưng lại không hề đại diện cho đất nước đang đổ máu từng ngày là Ukraina – rồi quẳng thẳng cho Kyiv như thể họ là một thuộc địa phải chấp hành.

Điều đáng nói hơn: châu Âu, nhân tố quan trọng nhất về cả tài chính lẫn quân sự cho Ukraina, cũng bị phớt lờ hoàn toàn. Không một tiếng nói, không một sự tham vấn, không một sự tôn trọng.

Đây không chỉ là một kế hoạch tồi, mà là một sự xúc phạm.

Lê Diễn Đức - Liệu Mỹ sẽ lật đổ chế độ độc tài ở Venezuela ?

 

Vào tháng 8 tôi đã có một bài phân tích chủ đề này khi Mỹ triển khai tàu chiến, tàu ngầm hạt nhân và nhóm tác chiến tàu sân bay trên vùng biển Caribe.

Tôi đã nhận định: Mỹ chỉ “phô trương sức mạnh” để kiểm soát tuyến vận chuyển ma túy và gây sức ép chính trị, chứ không bao giờ mở chiến dịch lật đổ chế độ độc tài Maduro ở Venezuela.

Thời gian gần đây, mức độ điều động quân sự tới vùng biển Caribe áp sát Venezuela có vẻ dồn dập, quyết liệt hơn, khiến nhiều người đặt câu hỏi: Liệu Mỹ có thể nhân danh chống khủng bố hoặc triệt phá đường dây ma túy để tấn công lật đổ Tổng thống Maduro hay không?

Lê Diễn Đức - Thuế quan luôn là con dao hai lưỡi !

 

Khi tăng thuế nhập khẩu, nhiều người nghĩ doanh nghiệp nước ngoài sẽ chịu thiệt. Nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại : Doanh nghiệp nhập khẩu trong nước sẽ cộng toàn bộ phần thuế đó vào giá bán, và người chịu đựng cuối cùng lại chính là người tiêu thụ Mỹ.

Đúng là thuế cao có thể giúp giảm sức cạnh tranh của hàng nhập, khiến lượng hàng vào Mỹ chững lại, nhờ đó cán cân thương mại nhìn bề ngoài có vẻ được cải thiện.

Nhưng cái giá phải trả chính là chi phí sinh hoạt tăng lên, mà ai cũng cảm nhận trực tiếp từng ngày.

Lê Diễn Đức - Donald Trump đã đặt lại bàn cờ quyền lực khu vực châu Á

Chuyến công du châu Á của Tổng thống Donald Trump lần này, dù vấp phải không ít hoài nghi lúc khởi đầu, lại đang khép lại với những kết quả rất đáng kể, cả về kinh tế lẫn chính trị.

Tại Tokyo, ông đạt được gói hợp tác mới về công nghệ chip bán dẫn và năng lượng sạch, mở đường cho các tập đoàn Mỹ tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của Nhật Bản – quốc gia đang tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Cùng lúc đó, Nhật cam kết tăng đầu tư vào các dự án hạ tầng chiến lược của Mỹ, một động thái mà giới phân tích đánh giá là “đôi bên cùng có lợi thực chất”, chứ không chỉ là xã giao.

Sang Seoul, ông Trump và Tổng thống Hàn Quốc ký một biên bản ghi nhớ mở rộng thương mại tự do, đồng thời thống nhất hợp tác chặt chẽ về an ninh công nghệ và chuỗi cung ứng pin xe điện. Việc này giúp Mỹ củng cố vị thế trong ngành công nghiệp tương lai, trong khi Hàn Quốc có thêm sự bảo đảm về thị trường và an ninh.

Lê Diễn Đức - Kibbutz ở Israel và công xã của Mao, sự khác biệt giữa niềm tin và mệnh lệnh

 

Cuối tuần không đi đâu, vừa xem xong bộ phim “No One Saw Us Leave” trên Netflix – một tác phẩm lặng lẽ nhưng day dứt. Câu chuyện khiến tôi muốn hiểu sâu hơn về thế giới mà bộ phim gợi lên: “Kibbutz”, một mô hình cộng đồng độc đáo, gần như huyền thoại, của Israel.

“Kibbutz” trong tiếng Hebrew nghĩa là “tập hợp”, “cộng đồng”. Hình thức này ra đời vào đầu thế kỷ XX, khi những người Do Thái trẻ – phần lớn đến từ Nga, Ba Lan và Đông Âu – trở về vùng đất Palestine còn hoang vu. Họ mang trong mình hai niềm tin mãnh liệt: lý tưởng Zionism (xây dựng quê hương cho dân tộc Do Thái) và chủ nghĩa xã hội nhân đạo (mọi người bình đẳng, cùng chia sẻ lao động và thành quả).

Năm 1910, kibbutz đầu tiên ra đời: Degania Alef, bên bờ hồ Galilee. Chỉ có vài chục người, đất thì cằn cỗi, bệnh tật triền miên, nhưng họ cùng nhau khai hoang, trồng trọt, dựng nhà, lập trường học, bệnh xá, và sống bằng nguyên tắc:

Lê Diễn Đức – Dưới ánh đèn Budapest

 

Như tôi đã viết trong một bài cách đây hai ngày : Sau “kịch bản rải thảm đỏ” đón kẻ xâm lược Putin tại Alaska, ông Trump lại dự tính tạo ra một màn tiếp theo – “hòa bình cho Ukraina” – tại Budapest. Đó là quê hương của ông Orban, người suốt bao năm qua vẫn một mình chống lại 25 thành viên khác của EU trong mọi nghị quyết trừng phạt Nga hay hỗ trợ Ukraina.

Tôi đã nói rồi, cuộc gặp tại Budapest nếu diễn ra cũng sẽ vô ích.

Bởi kẻ cướp (Putin) thì muốn hợp thức hóa toàn bộ vùng Donbas – vùng mà ông ta dù đánh mãi vẫn không kiểm soát nổi – và thậm chí đã đưa thẳng vào hiến pháp Nga như một phần “chủ quyền lãnh thổ.” Còn người bị xâm lược (Ukraina) thì quyết không nhân nhượng, sẵn sàng chiến đấu đến cùng để giành lại phần đất bị cướp.

Lê Diễn Đức – Hòa bình đóng dấu thương hiệu Trump-Putin ?

 

Ngày 9 tháng 10 tôi có viết một bài cám ơn Tổng thống Donald Trump. Vì ông đã dùng uy tín và thế mạnh của nước Mỹ, gây áp lực buộc Israel và Hamas chấp nhận ngừng bắn, trao trả con tin và mở ra cánh cửa (tôi đã viết ‘’dù nhỏ”) cho hòa bình ở Trung Đông.

Nhưng mấy ngày sau, ông Trump cùng với Ai Cập rầm rộ mở Hội nghị hòa bình. Nhìn thành phần các nguyên thủ quốc gia tham dự có Orban (Hungary) và Fico (Slovakia), hai người có mối quan hệ thân thiện với kẻ xâm lược Ukraina là Putin và không thấy hai bên tham chiến Israel và Hamas, tôi đã bắt đầu ngờ ngợ cho sự ‘’ký kết hòa bình’’ này !

Ký kết mà không có hai bên tham chiến, nhưng ông Trump lại quảng bá ồn ào là kỳ tích ‘’lịch sử’’ cho ‘’hòa bình vĩnh cửu” của Trung Đông, đánh bóng cá nhân như một tác nhân ‘’kiến thiết hòa bình’’ vĩ đại, khiến tôi thấy có gì đó đã đi quá xa và quá lố.

Lê Diễn Đức - "Hòa bình" trên những nấm mồ của người Ukraine đã ngã xuống cho tự do

Nhà Trắng vừa công bố bức ảnh chụp cuộc gặp giữa Trump và Zelensky, kèm dòng chú thích đầy mỹ từ:

“Chúng tôi không mất người, không lãng phí tiền bạc, chúng tôi được trả tiền cho đạn dược và tên lửa, đạt được thỏa thuận rất có lợi với NATO… Nhưng chúng tôi không vì điều đó – mà vì để cứu hàng ngàn sinh mạng.”

Nghe tưởng đẹp, tưởng nhân đạo. Nhưng rồi, Trump nói tiếp:

“Đã đến lúc đạt được thỏa thuận hòa bình và dừng lại ở đây. Tôi đã nói với ông ấy, cũng như với Tổng thống Putin, rằng máu đã đổ quá nhiều, ranh giới được quyết định bởi chiến tranh và lòng dũng cảm. Họ phải dừng lại ở nơi họ đang đứng. Hãy để cả hai bên tuyên bố chiến thắng, để lịch sử quyết định.”

Lê Diễn Đức : Từ Alaska đến Budapest, những địa danh ghi nhớ sự tráo trở của Nga và sự thất hứa của chính phủ Trump

 

Năm 1994, Ukraina từ bỏ kho vũ khí hạt nhân lớn thứ ba thế giới để đổi lấy “sự bảo đảm an ninh” - và rồi nhận lại là chiến tranh, đổ máu, mất mát.

Thế nhưng, sau mỗi lần trò chuyện với Putin, ông Trump đều rao giảng rằng “cuộc nói chuyện rất hiệu quả”! Hiệu quả ra sao thì ai cũng thấy : Chỉ có Nga là được lợi, còn những giá trị mà ông ta từng ca ngợi lại bị phản bội hoàn toàn.

Cuộc điện đàm với Putin ngay trước ngày gặp Zelensky mới đây càng phơi bày rõ lập trường ấy: Trump sẽ không chuyển giao tên lửa Tomahawk cho Ukraina, ngay cả khi châu Âu sẵn sàng trả tiền mua!

Lê Diễn Đức - Hòa bình Trung Đông, giữa hy vọng và ảo tưởng

 

“Nếu Hamas tiếp tục giết người ở Gaza, điều không nằm trong Thỏa thuận, chúng tôi sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xông vào và giết họ. Cảm ơn sự quan tâm của quý vị đối với vấn đề này!”

— Donald Trump, Truth Social.

Phát biểu ngắn ngủi ấy của ông Trump, dù mang giọng điệu cứng rắn quen thuộc, lại hé lộ một điều đáng lo: Hòa bình ở Gaza vẫn mong manh đến mức chỉ cần một vụ tấn công đơn lẻ là mọi thỏa thuận có thể sụp đổ.