Trần Thanh Cảnh – Bi thảm

Vừa nghiền xong hơn 800 trang sách của ông Đại tá Công an, nguyên Trưởng phòng ở Cục A25, [Cục an ninh văn hóa tư tưởng], Bộ Công an : Nhân văn Giai phẩm, sự kiện và nhân chứng.

Trước hết phải cám ơn anh Thái Kế Toại, đã dày công thu thập tài liệu, tiếp xúc với các nhân chứng vật chứng để làm nên bộ sách có tính chất toàn cảnh về một vụ án văn nghệ đình đám một thời. Một bộ sách tư liệu vô cùng quý báu để lại cho các thế hệ sau này họ biết, cha ông họ có một thời đã sống như thế nào. Một bộ sách lịch sử văn hóa đặc sắc.

Đọc bộ sách này, người ta sẽ hình dung ra toàn cảnh xã hội miền Bắc Việt Nam và không khí văn nghệ những năm mới giải phóng [1954], sau cải cách ruộng đất. Và cùng với các cuộc "long trời lở đất" : cải cách ruộng đất, cải tạo công thương nghiệp, Nhân văn Giai phẩm đã cùng nhau triệt phá tan tành nền tảng kinh tế xã hội, nền tảng văn hóa đạo đức trên miền Bắc. Tan hoang.

Thái Kế Toại - Về sự trưởng thành ý thức của con người

Nhân câu chuyện cậu bé Chu Ngọc Quang Vinh, nhà vô địch Đường lên đỉnh Olympia lần thứ 14 năm 2024 có phát ngôn trên Facebook đang gây tranh cãi, tôi nghĩ đó là hiện tượng trưởng thành của ý thức con người.

Điều quan trọng là em đã dám nói lên sự trưởng thành ý thức của mình. Khoan hãy nói đến cái gọi là lòng yêu nước, sự vô ơn với đất nước hay không khi đặt em bên cạnh hàng trăm, hàng ngàn học sinh đã đoạt giải Olympia, đi học nước ngoài rồi không về nước. Sự trưởng thành của ý thức con người về mặt triết học là không nhỏ. Rất nhiều tác phẩm triết học, văn học, điện ảnh đã tìm cách giải đáp và diễn đạt nó.

Tôi có hai ví dụ:

Thái Kế Toại - Nói lại chuyện phim Xích Lô

 

Ngoảnh đi ngoảnh lại từ khi phim Xích lô bị cấm chiếu ở Việt Nam đã 16 năm. Mười sáu năm gần như là khoảng cách một thế hệ. Nhiều đồng nghiệp trẻ trong làng điện ảnh thì hầu như không biết đến chuyện này. Một số đồng nghiệp già thì không biết đầy đủ. Mấy người biết đầy đủ thì im lặng.

Trong mấy năm vừa rồi tôi có nêu lại việc này với Cục Điện ảnh. Những người lãnh đạo cũ trong cuộc thì đã nghỉ hưu. Người mới thì dường như cảm thấy mình không có trách nhiệm trả lời về một vụ án oan trong làng điện ảnh đã thuộc về quá khứ.

Tôi cũng đã nghỉ hưu, gần như giã từ các hoạt động điện ảnh để tập trung làm mấy tác phẩm văn học cuối đời nhưng tôi cứ băn khoăn về câu hỏi Tại sao có vụ cấm chiếu phim Xích lô? Tại sao lại có chuyện đối xử kỳ quái, bất công với đạo diễn Trần Anh Hùng như thế?