Đỗ Duy Ngọc – Vài suy nghĩ về việc xây dựng công viên và tượng đài tưởng niệm

 

Sáng nay nghe tin người ta đang đập phá những ngôi biệt thự cổ ở trong khu nhà số 1 Lý Thái Tổ. Thật đau lòng.

Tôi có viết một bài góp ý về dự án xây dựng công viên và tượng đài tưởng niệm những nạn nhân đại dịch Covid 19 ở địa chỉ này. Bài đăng ở báo Công An Thành phố ngày 13.11.2025. Bài chưa ráo mực mà những biệt thự xưa cả gần thế kỷ đã bị đập bỏ không thương tiếc. Đó là di tích kiến trúc và cũng là dấu tích lịch sử của thành phố này.

Sao chính quyền ham đập bỏ những di tích của Sài Gòn quá vậy ? Một thành phố đã mất tên và đang mất dần những dấu tích. Thật đáng buồn. Xoá đi những kỷ niệm của một nơi chốn đã nổi tiếng một thời cũng là một điều không nên làm. Một xã hội văn minh và có văn hoá phải biết gìn giữ những công trình người xưa để lại.

Nguyễn Thông - Lại hai điều

 

- Dư luận đang bức xúc, bày tỏ sự không đồng tình, thậm chí phẫn nộ việc tỉnh Phú Thọ, cụ thể là lãnh đạo tỉnh, công bố chủ trương của tỉnh là xây dựng tượng đài cụ Hồ trong khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Hùng.

Vụ này rất phức tạp, nếu bàn cho ra nhẽ phải vài trang, nên tôi không nói ở đây. Nhưng mọi người cần hiểu rằng mắng đám lãnh đạo tỉnh Phú Thọ thì chưa chính xác.

Chỗ ấy là di sản quốc gia, phải tầm quốc gia, thậm chí cấp cao nhất, mới có quyền quyết định. Đám Phú Thọ tuổi gì mà dám làm càn, mà tự ý, cầm đèn chạy trước ô tô. Nó chỉ tuân lệnh thôi.

Lê Huyền Ái Mỹ - Một không gian tưởng niệm bình thường

 

Khi đến ngôi làng cổ Hallstatt (Áo), tôi bị “đứng hình”. Không chỉ bởi vẻ đẹp cổ tích của nó mà từ đầu làng, có một vách đá nhỏ nằm khiêm nhường, trên ấy ghi tên những cư dân của làng đã mất. Một nhành hoa nhỏ cắm lên. Trang nhã. Và tự mình thấy cần dừng lại một chút. Trang nghiêm.

Hay trong những ngày này, thử vào trang web của The National Covid Memorial Wall (UK), nơi có bức tường in 150.000 trái tim được vẽ bằng tay, tượng trưng cho chừng ấy con người đã mất vì Covid-19. Cư dân, du khách đi dạo, hay có người dừng lại đọc thông tin trên tấm bảng nhỏ.

Có lẽ, trong hình dung, tôi cũng nghĩ về cái vụ “xây đài tưởng niệm” trong khu vực sẽ làm công viên ở số 1 Lý Thái Tổ trên tinh thần ấy nên không nghĩ nó… căng đét dữ thần !

Phạm Ngọc Hưng – Đài tưởng niệm, ký ức cho đời sau

 

1. Trương Châu Hữu Danh viết bài phản đối việc xây đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19, nhưng để ngỏ một chi tiết rất “xốn” - những hũ tro cốt vô danh của những nạn nhân Covid-19 trong một ngôi chùa.

Tức là đang có những gia đình mất người thân mà không đóng lại được cảm giác mất mát.

2. Bình luận dưới bài “đừng tưởng niệm tuyên truyền” của tôi cũng có vài ý kiến khác hoài nghi về xây tượng đài. Tôi đoán rằng họ đã bội thực với tượng đài tuyên truyền - từ Lê-nin, Thánh Gióng đến Mẹ Suốt, Mẹ Nhu.

Trương Châu Hữu Danh – Có nên xây đài tưởng niệm nạn nhân Covid ?

 

Nửa tháng trước, tôi ghé một ngôi chùa ở Long An. Phía sau chùa có một cái lò thiêu và một căn phòng để tro cốt những người không có thân nhân. Thấy không khí quá lạnh lẽo, tôi bước vô đốt nhang.

Bên trong có bảy bát nhang nằm rải rác. Thường thì gần bát nhang sẽ có hộp quẹt, nhưng tôi không thấy cái nào nên phải ra ngoài mượn. Nhang thì lâu không có người đốt, một số cây đã lên mốc trắng. Tôi lựa 21 cây còn nguyên, phủi sạch mốc rồi đốt.

Trong căn phòng ấy, rất nhiều hũ cốt “vô danh” – phần lớn mất trong dịch Covid-19. Có lẽ đã lâu không nhang khói gì.

Mai Quốc Ấn - Không nên bó hẹp "tượng đài"

 

Cái đêm trước ngày TPHCM mở phong tỏa, người dân Sài Gòn đã lũ lượt ra các cửa ngõ đi các nơi chờ “thoát chốt tìm đường về quê”.

Tối đó tôi đọc bài thơ “Đêm nay quỳ lạy cùng nhau” của anh Trần Nhã Thụy mà bần thần rất lâu. Dòng người ấy chính là lực lượng lao động đã góp phần tạo nên một thành phố hoa lệ. Nhưng hoa cho ai còn lệ lại dành cho họ. Tôi viết bài về cuộc chảy máu nhân lực, chảy máu chất xám không dễ gì hồi phục của TPHCM cũng trong đêm ấy.

Không sống trong “bốn bề rào giăng” với đường phố không người, chỉ có tiếng còi cứu thương; sẽ rất khó để những người các nơi khác hiểu điều đó có nghĩa là gì. Khi dìu hay khiêng một ai đó đi khỏi nơi trú ngụ, nào có biết mất còn? Đến khi nhận lại hũ tro cốt mới biết xa rời vĩnh viễn người thân mà thậm chí không có vành khăn sô, đớn đau làm sao.

Lưu Trọng Văn – Cần có cuộc thi ý tưởng cho công viên đường Lý Thái Tổ, nơi có biểu tượng tưởng niệm nạn nhân Covid

 

Gã có tư duy khác. Cần có biểu tượng tưởng niệm các nạn nhân chết dịch Covid thay vì tượng đài bề thế. Ở đó nỗi đau, sự thương cảm phải đồng hành cùng bài học. Bài học mới luôn nhắc nhở các thế hệ làm sao tránh được những đau xót mất mát kia.

Theo gã khu đất trước hết phải là khu công viên đẹp, xanh, trong lành, con người thân thiện với động vật, cây xanh, và với nhau : Không khí trong lành và tâm bình yên.

Chính không khí trong lành và tâm bình yên là bài học lớn nhất để đẩy lùi các nạn dịch, nỗi đau ấy.

Mai Quốc Ấn - Thành ủy TPHCM có chủ trương xây dựng tượng đài tưởng niệm nạn nhân Covid là hết sức đúng !

 

TPHCM đã mất nhiều người nhất, theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, vì đại dịch Covid. Mất do nhiễm bệnh Covid, mất do sốc phản vệ vaccine, mất do các nguồn lực tập trung chống dịch nên các điều kiện chăm sóc y tế cho bệnh khác cũng nhiều.

Và mất người theo nghĩa chảy máu nguồn lực, chảy máu chất xám khi những dòng người lũ lượt về quê khi thành phố gỡ phong tỏa.

Trong hoạn nạn thấy nghĩa tình là miêu tả chính xác nhất về những ngày người Sài Gòn đối diện tử thần giữa cuộc phong tỏa lớn nhất, kéo dài nhất nước và bị thương cũng nhiều nhất.

Linh Lê - Sự giúp đỡ vô tư trong sáng bị lãng quên !

 

Bộ Quốc phòng vừa chỉ đạo khẩn cấp xây dựng công trình khu biểu tượng ghi nhận sự hỗ trợ, giúp đỡ của các nước trong các cuộc kháng chiến của Việt Nam : Một biểu tượng chung về sự giúp đỡ, hy sinh của chuyên gia quân sự của các nước.

Tượng đài tri ân chuyên gia quân sự các nước Nga, Trung Quốc, Lào, Campuchia, Cuba chất liệu bằng đồng do các nước phác thảo và thi công, hoặc do phía Việt Nam thi công theo đề nghị của từng nước.

Bức phù điêu chất liệu bằng đá xanh nguyên khối do Việt Nam phác thảo và thi công... Xung quanh công trình là không gian cây xanh, thảm cỏ, kinh phí chưa được tiết lộ, nhưng không nhỏ.

Hoàng Linh - Tại sao là 57 ?

 

Cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hòa đã bác ý tưởng của doanh nghiệp đề xuất lấp biển Nha Trang xây tượng "quốc mẫu" Âu Cơ, khách sạn dưới đáy biển.

Tối 28-6, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Nguyễn Thanh Hà - chánh Văn phòng UBND tỉnh Khánh Hòa - cho biết các cơ quan chức năng tỉnh này đã không đồng ý ý tưởng dự án của một doanh nghiệp đề xuất lấp biển Nha Trang để xây tượng đài “quốc mẫu" Âu Cơ và khách sạn, nhà hàng dưới đáy biển.

Theo ông Hà, đây không chỉ là ý tưởng không phù hợp quy hoạch mà còn liên quan đến môi trường, cảnh quan thiên nhiên, hệ sinh thái vịnh Nha Trang.

Trần Nhung - Cần dựng lại bức tượng John McCain ở hồ Trúc Bạch

John McCain là phi công của lực lượng hải quân Mỹ, khi ném bom vào Hà Nội đã bị bắn rơi và nhảy dù xuống hồ Trúc Bạch. Dân quân và người dân quanh Hồ đã bơi ra vớt được ông lên bờ.

Ông John McCain đã trải qua nhiều năm tại nhà tù hỏa lò Hà Nội, và khi được trả về Mỹ đã tích cực hoạt động chính trị, trở thành Thượng nghị sĩ có quan điểm đoàn kết hữu nghị với Việt Nam, có nhiều hoạt động tích cực để xây dựng mối quan hệ giao lưu giữa nhân dân và cựu chiến binh hai nước Việt Nam và Mỹ.

Trước đây ta đã xây dựng một bức tượng của ông John McCain tại Bờ hH nhưng rất xấu xí và hàm ý bêu riếu ông. Hiện nay bức tượng này đã bị đập bỏ.

Lê Học Lãnh Vân - Ngó anh thấy cả nước non nhà

 

1) Đâu khoảng năm một ngàn chín trăm tám mươi lăm, người con thứ hai của nhà văn Bình Nguyên Lộc, anh Tô Hòa Dương, dẫn tôi tới thăm một người bạn mới học tập cải tạo ra vài năm. Anh Dương là giáo sư dạy toán, cùng nghề giáo, cùng phận biệt phái với bạn của anh.

Anh Dương cầm bình trà, tách trà ngồi chiếc bàn con kế bên, điềm đạm nói:

- Anh với ảnh biết, hiểu nhau nhiều. Em cứ nói chuyện...

Buổi nói chuyện đó giúp tôi hiểu nhiều điều. Nhất là hiểu rằng mình may mắn sinh sau, nếu sinh trước vài năm, kẹt trong thời cuộc nội chiến Bắc - Nam thì không biết số phần ra sao!

Bùi Chí Vinh – Một nén nhang cho điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu và bức tượng « Thương Tiếc »

Cuối cùng ông mất năm 91 tuổi

Nhưng thực ra ông đã mất từ lâu

Từ ngày bức tượng THƯƠNG TIẾC bị người ta giật sập

Một huyền thoại miền Nam bị đánh dập đầu

Nguyễn Ngọc Chính - “Thương Tiếc” : Người và Tượng

Kiến trúc sư kiêm điêu khắc gia, Đại úy Nguyễn Thanh Thu (1934-2025), một nhân vật nổi tiếng với bức tượng “Thương Tiếc” đã ra đi ngày 06/05/2025 ở tuối 92 tại Sài Gòn.

Dấu tích của bức tượng “Thương Tiếc” (nằm tại lối vào Nghĩa trang Quân đội Biên Hòa) đã tan biến trong “lò nấu đồng” sau Tháng 4/1975 khi Sài Gòn sụp đổ. Tuy nhiên, hình ảnh ngày nào của nó sẽ còn đọng lại trong ký ức của những người Sài Gòn xưa đã có dịp chiêm ngưỡng trên đường vào thành phố !

Rất nhiều câu chuyện đã trờ thành “huyền thoại” về bức tượng “anh lính cô đơn” với khầu súng nằm trên đùi nhìn về một nơi xa xăm nào đó. Người ta kể rằng vào những buổi chiều mờ sương, anh lính rời bệ đá, đi lững thững xuống con suối gần đó để uống nước. Có người còn nói, anh có lúc đã đứng dậy cầm bidon đi “xin nước” người qua lại !

Nguyễn Tuấn Khoa – Thương tiếc tiễn đưa một phiến tài tình : Điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu

Điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu tên thật là Nguyễn Văn Thu, sinh ngày 29 tháng 01 năm 1934, tức ngày 15 tháng 12 âm lịch năm Quý Dậu, tại Gia Định. Ông là sĩ quan Quân Nhu, Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa (VNCH), cấp bậc Đại Úy. Ông cũng là giáo sư Hội Họa trường trung học Võ Trường Toản đồng thời là giáo sư Điêu Khắc trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định.

Ông Thu nói rằng : “Điêu khắc là nghề do thân sinh chọn, nghiệp giáo do tôi chọn còn binh nghiệp do tổ quốc đã chọn cho tôi. Tôi đã sống trọn cuộc đời cùng Nghề và Nghiệp với lý tưởng TỔ QUỐC-DANH DỰ-TRÁCH NHIỆM”.

Nghề điêu khắc và nghiệp giáo chức

Trần Triết - “Thương Tiếc” : Sau 50 năm im tiếng súng, chỉ còn tiếng khóc thầm

 

Trong một không gian thinh lặng, “Thương Tiếc” hiện ra không như một hình khối bất động, mà như một tiếng thở dài đã hóa đá - tiếng thở dài của một người lính đã đi qua chiến tranh. Không bằng vẻ kiêu hùng mà với ánh mắt nhìn xa xăm, tâm tư trĩu nặng của một thời loạn không thể nguôi quên.

Tác phẩm của điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu vừa là biểu tượng của người lính, vừa là hiện thân của một thời đại, một khúc ngoặt định mệnh trong lịch sử dân tộc.

Người lính không đứng trong tư thế chiến đấu, không hô vang khẩu hiệu mà ngồi lặng trên một phiến đá, tay đặt hờ lên vũ khí như đang vấn lại một câu hỏi không ai trả lời: “Chúng ta mất gì, và còn lại gì?”

Lâm Bình Duy Nhiên - Đổ tiền xây tượng đài nhưng không lo rà phá bom mìn

 

Việt Nam thống nhất từ 50 năm nay, đó là niềm “tự hào” của đảng, của chế độ.

Vậy mà chỉ riêng tỉnh Quảng Trị, có gần 62 ngàn hecta ô nhiễm bom chùm, thế nhưng vẫn chưa rà phá bom mìn xong. Nhờ sự tài trợ tài chính của chính phủ Mỹ, thông qua USAID, chính phủ Việt Nam mới chịu làm, nhưng cũng chỉ mới xong 38 ngàn hecta.

Giờ người Mỹ ra quyết định tạm dừng hoạt động USAID trong vòng 90 ngày, phía Việt Nam cũng “dỗi hờn”, ngưng dự án, còn nhấn mạnh khiến 1.000 ngàn công nhân phải tạm dừng việc, nói thẳng là thất nghiệp.

Dạ Thảo Phương - Lê Công Thành và tôi

Cuộc phỏng vấn đầu tiên của tôi với tư cách nhà báo chính thức của báo Lao Động là với Lê Công Thành, một “đại thụ” của điêu khắc Việt Nam. Đây là cuộc phỏng vấn “kỳ lạ” nhất trong đời làm báo của tôi.

Khi đó, sếp trực tiếp của tôi - nhà văn Trần Trung Chính, trưởng ban Lao động Cuối tuần - giao tôi làm một chuyên đề về tượng đài Việt Nam trong quy hoạch đô thị. Đây là chuyên mục quan trọng, có số trang lớn nhất của tờ Lao Động Cuối Tuần.

Anh Chính cho tôi số điện thoại của nhà điêu khắc Lê Công Thành, và nói: “Ông này “vĩ đại” đấy, nhưng dị nhân đấy, rất khó gặp. Em cố hỏi càng nhiều càng tốt, làm bài phỏng vấn lớn cho chuyên đề, và có thể để dành viết thêm bài vở sau này”.

Mai Quốc Việt - Cớ gì rước tượng cũ Lê Nin về dựng ?

 

Dựng tượng anh Sáu Lê Nin ở Vinh tôi chỉ thấy buồn cười.

Nhớ lại, trong giáo trình dạy môn văn học tại các trường đại học ở Liên Xô có một nhận xét thế này về nhà thơ vĩ đại người Nga Maiacovski. Loài người cứ tiến lên nhanh hơn cả giông bão, một hôm đi đến một ngã ba đường loài người hốt hoảng nhận ra nhà thơ vĩ đại Maiacovski đã ngồi trên một mỏm đá đợi hơn một trăm năm.

Ý là tư tưởng của nhà thơ vĩ đại Maiacovski luôn đi trước loài người một trăm năm.

Hoàng Quốc Dũng - Về việc dựng tượng Lênin

Có thể người Việt ở Việt Nam thấy chuyện dựng tượng Lênin là bình thường, không có gì đáng gây sốc.

Nhưng có điều chắc chắn là đa số người nước ngoài trên thế gian thấy cảnh tượng này là vô cùng kỳ lạ, quái đản, ngoài sức tưởng tượng của họ. Tại sao lại có sự khác biệt đến kỳ dị như vậy nhỉ?

Chỉ có thể giải thích như sau :