Lê Học Lãnh Vân – Khi hồ thủy điện xả nước (2)

 

Dòng sông và sự cân bằng sinh môi dọc bờ sông

Nước từ cao chảy xuống thấp tạo thành sông.

Các quy luật về thủy động học (dòng chảy), về sức bền vật liệu (của đất, đá), về lực hấp dẫn vạn vật (ảnh hưởng tới thủy triều) ... qua hàng ngàn năm, thậm chí hàng triệu năm, dần dần định hình con sông ấy, định hình lòng sông và hai bờ sông.

Trên đường sông đi, hệ sinh vật hai bên bờ sông cũng thích nghi với dòng sông cùng con nước rong, nước ròng của sông. Thí dụ, ở nơi cao hơn mức triều cao là cây giỏi chịu hạn, có rễ sâu hút nước. Ở nơi ngập thường xuyên, giữa hai mức triều cao và triều thấp, là những cây thân mềm, có mô khí. Ở dưới mức triều thấp là các cây thủy sinh, lá mỏng, mềm, lớp vỏ cutin mỏng...

Lê Học Lãnh Vân - Khi hồ thủy điện xả nước (1)

 

Hồ thủy điện tạo điện năng từ đâu?

Tất cả các loại năng lượng con người khai thác để sử dụng đều tới từ năng lượng tự nhiên.

Năng lượng thủy điện cũng vậy. Năng lượng tự nhiên khiến nước biển bốc hơi, lên cao gặp lạnh thì ngưng tụ thành các hạt nhỏ li ti trong mây. Khi mây dầy đặc thì các hạt nhỏ hòa vào nhau rơi xuống thành mưa nơi vùng ấm hay thành tuyết nơi vùng lạnh. Nước trên cao chảy xuống biển thấp theo những lối đi gồm suối hay/và sông.

Đặng Sơn - Sông Ba, Phú Yên

Con sông này tôi đã lượn dọc đôi bờ, lên thượng nguồn rồi vòng xuống vài lần. Nắm khá rõ. Không ngờ có ngày nó thành con sông hứng lượng xả đập 16.100m3/s số 1 Việt Nam.

Soi kỹ phần cửa sông đổ ra biển, đoạn dưới chân Tháp Nhạn, kẹp sát trung tâm thành phố Tuy Hòa. Dùng ảnh vệ tinh 2003 so với 2025, nghẹn ngào nhìn hai mảnh đô thị mới mọc lên (khoanh đỏ trong hình) liếm gọn phần cù lao-bãi bồi thành phân lô đất nền. Mảnh lớn dưới chân cầu Hùng Vương, nhẽ nên cho cầu dài thêm một nhịp, hạ cánh sâu vào trong phần bờ hơn.

Con sông này mùa khô trơ đầy bãi cát-bãi bồi ven sông. Nhưng mùa lũ bạn sẽ thấy nó tràn bờ tràn bãi dữ dội tới mức nào rồi. Nhìn chung là phải quy hoạch hành lang an toàn ven sông, né việc xây dựng kiên cố lấn chiếm phần lòng-bờ-bãi sông. Không gian dành cho nước là thứ cần tôn trọng.

Huỳnh Ngọc Chênh - Đà Nẵng lụt lớn là do sông bị ngăn dòng chảy

 

Quảng Nam Đà Nẵng mà nay là thành phố Đà Nẵng; có hai con sông lớn phát nguồn từ Đông Trường Sơn chảy ngang ra Biển Đông.

Sông Vu Gia phía Bắc chảy xuống sông Yên, qua sông Túy Loan, qua sông Cẩm Lệ, ra sông Hàn rồi ra biển qua cửa Hàn.

Sông Thu Bồn phía Nam chảy từ Hiệp Đức, Quế Sơn, qua Đại Lộc, Duy Xuyên, Hội An rồi ra biển qua cửa Đại. Khi đến Đại Lộc, sông Thu Bồn rẽ ra một nhánh phụ chảy vào sông Vu Gia và khi qua Điện Bàn rẽ thêm nhánh phụ thứ hai thành sông Vĩnh Điện. Qua Hòa Vang thành sông Cái, rồi nhập vào sông Hàn chảy ra biển qua cửa Hàn.

Nguyễn Đình Bổn – Khi người láng giềng khổng lồ chỉ biết có mình

 

Do định mệnh về địa lý, hai hệ thống sông tạo ra hai đồng bằng lớn là Bắc kỳ và Nam kỳ của Việt Nam đều khởi nguồn từ Trung Quốc.

Người láng giềng to lớn này lại không tốt bụng, họ chỉ điều tiết dòng chảy theo hướng có lợi nhất cho mình, bất chấp hậu quả ở hạ lưu.

Và Việt Nam hứng chịu thiên tai cả Bắc và Nam, dù hình thái khác nhau.

Huỳnh Ngọc Chênh – Cuồng nhiệt lấn sông

 

Sông thì gồm có bờ, bãi và dòng nước. Mùa khô và lúc triều xuống, nước sông thu lại vào dòng nước ở giữa, để khô bờ bãi. Nhưng đến mùa mưa lũ hoặc lúc triều lên thì nước ngập bãi và có khi ngập cả lên bờ.

Con sông tự nhiên rất đẹp nhờ bờ bãi mọc đầy lau sậy và cỏ cây hoang dã hai bên. Đồng thời bãi sông là nơi chứa nước khi triều lên hay khi mưa lũ, nhờ vậy đỡ gây úng ngập trên ruộng đồng và khu nhà dân.

Nay mấy đại gia cạp đất như Sun, FPT và nhiều đại gia khác tui chưa biết tên lợi dụng chuyện mù mờ về bờ bãi đã toa rập và lũng đoạn cơ quan chức năng cho san lấp xây kè hết phần bãi sông, biến sông Cổ Cò, sông Cái, sông Cẩm Lệ, sông Hàn thành những con kênh nhỏ bé kẹp cứng giữa hai bờ bê tông tàn bạo.

Tạ Duy Anh – Chỉ xin một cái ngoặc đơn

(Nhân đọc bài của nhà thơ Nguyễn Thành Phong về một sai sót địa lý, xin đưa lại bài viết đã đăng báo)

Mỗi lần đi qua một cây cầu, hầu như tất cả chúng ta đều tò mò muốn biết cây cầu đó bắc qua con sông nào ?

Không giấu gì, tôi cũng thuộc số những người đó.

Là bởi vì, môn địa lý, cả xưa và nay vốn chưa bao giờ được coi trọng (không hiểu vì sao ?). Khiến từ đứa trẻ mới rời ghế nhà trường, đến những người đầu hai thứ tóc, đều cảm thấy nhiều kiến thức về sông ngòi luôn cứ còn là một khoảng rỗng.

Nguyễn Thành Phong – VTV3 vừa bị sai về địa lý

Chương trình "Thời gian ơi, kể chuyện" trên VTV3 tối hôm qua 06/04/2025 nói về những dòng sông, nhiều xúc cảm và... khá lý thú. Nhưng đã có một sai sót khá... to, cần phải nói lại.

Khi tấm ảnh "Bến lở" được đưa lên màn hình, MC đề nghị khách mời cho biết đấy là ảnh từ con sông nào. Không ai đưa ra ý kiến. Nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất hiện và kể về việc chụp bức ảnh ấy. Ông bấm máy từ trên một mố cầu đang xây của cầu Triều Dương.

Sau đó, cả MC và nghệ sĩ cùng nói, ở cầu Triều Dương tức là sông Thái Bình, rồi bảng chữ cũng hiện lên... là sông Thái Bình. Haha... Đây là một thông tin rất... sai.

Hà Phan – Đại gia ở Thảo Điền ngang nhiên chiếm bờ sông Sài Gòn

Sáu năm trước, tôi viết trên trang cá nhân và nhiều báo cũng vào cuộc vụ đại gia Thảo Điền lấn sông Sài Gòn, không chừa chỗ nào cho dân chúng bén mảng hay để đất làm khu công cộng. Bên hàng lang Quốc hội, Bộ trưởng Xây dựng khi đó- ông Phạm Hồng Hà khẳng định "'Kiên quyết xử lý biệt thự ở Thảo Điền chiếm bờ sông Sài Gòn'!

Chính quyền TPHCM lúc ấy cũng chỉ đạo quyết liệt dữ dằn lắm. Nhưng giờ thì vẫn là "Nhà giàu khu Thảo Điền TPHCM đua nhau lấn sông và chiếm hẻm" như báo Thanh tra cho hay:

Mặc dù đã "lắm tiền nhiều quyền", nhưng nhiều đại gia ở đây còn "bào thêm" khi lấn sông và chiếm hẻm để làm "của riêng". Điều đáng nói, những đại gia "lắm tiền nhiều quyền" này đã ngang nhiên lấn chiếm sông Sài Gòn và những kênh rạch đổ ra sông để "tô điểm" thêm cho những căn biệt thự trăm tỉ thêm hoành tráng và nguy nga hơn.

Mai Bá Kiếm - Dòng sông quê em như dòng sữa mẹ... già!

Tôi quê gốc ở Tân Trụ nên thích bài thơ "Vàm Cỏ Đông" của Hoài Vũ, nó được chuyển thể thành vọng cổ mà giọng Thanh Tuấn nhấn nhá nghe đã gì đâu!

Quê tôi nằm cạnh Vàm Cỏ Đông, nhà của tôi nằm bên sông Phú Xuân, nơi mà tôi tắm sông mỗi ngày từ 7 đến 15 tuổi, để lại cho tôi nhiều ký ức.

Nhưng sáng nay, đạp xe qua cầu Phú Xuân thấy dòng sông trơ đáy, chỉ còn một lạch nhỏ giữa sông - mà xuồng ba lá không đi được. Nhưng chính chỗ này, trước năm 1975 các tàu dầu 1.000 tấn - mang  tên Trương Hồng - neo chờ lấy dầu từ hãng Esso để chở về miền Tây.

Hiệu Minh - Luẩn quẩn làm sạch nước bẩn sông Tô

 

Hôm trước đi dạo qua cống Đõ ở đường Trích Sài (Thụy Khê, Bưởi) ven hồ Tây thấy nước đổ ầm ầm. Hỏi ra mới biết họ bơm nước hồ Tây để làm sạch sông Tô Lịch (sông Tô). Hình như sau vài tiếng phải ngừng vì nước hồ Tây cũng cạn.

Sau đó UBND Hà Nội có dự án khẩn cấp làm ống thép dẫn nước từ sông Hồng, xuyên qua Hồ Tây để bổ sung cho sông Tô Lịch, dự định hoàn thành dịp 2/9/2025.

Để làm sạch sông Tô mà dùng nước hồ Tây thì không ổn, vì nước hồ Tây cũng thối gần bằng nước sông Tô.

Đặng Chương Ngạn - Hình như có cái gì sai sai Ban tổ chức ạ

 

Tôi không tham gia cuộc thi "Chuyện của những dòng sông" vì biết mình không gắn với một con sông nào thật sâu sắc để viết một cách chân thật về nó. Tôi cũng không đọc các bài thi vì trong mấy tháng qua tôi bận đến ngập đầu.

Nhưng hôm nay đọc bài bọ Lập, tôi vội xem thông tin về giải thưởng và vào đọc một số bài được giải. Tôi cảm thấy không ổn: có cái gì đó sai sai.

Viết sẽ có người giận, nhưng không viết mình sẽ phải tội với các nhà văn trẻ tương lai. Thôi chấp nhận bị giận, bị chửi, chỉ mong sao sau này các nhà văn trẻ, các tấm lòng yêu văn thơ sẽ được chấm đúng, chấm công bằng trong các cuộc thi.

Nguyễn Quang Lập - Bọ Lập trượt chổng vó

 

Lần đầu trong đời được giải bét. Tui là một trong 12 người khác được giải bét có cái tên an ủi là "giải ấn tượng" 3 triệu đồng Việt Nam.

Cũng còn may hơn nhà báo Xuân Ba, nhận được giấy mời tưởng là được giải, bay vào Sài Gòn ngay, lại còn làm thơ: "Thế là ông được mời đi/ Mèo mù cá rán đôi khi cùng thành." Cuối cùng giải rút cũng không. Không có 3 triệu mua kẹo cho ba cháu nội.

Đau nhất là Nguyễn Hồng Lam, đinh ninh được giải nhất, đến phút cuối cùng thì trơ mép. Anh chiêu đãi bạn bè tứ xứ về Sài Gòn một cuộc nhậu bằng số tiền giải nhất vừa bị trượt.

Nghiêm Sỹ Cường - Thiên tai một, nhân tai mười

Xem clip kinh hoàng khi dòng nước sông Hồng kéo đổ trụ T7 và làm sập 2 nhịp dàn chính số 6, 7 của cầu Phong Châu vào sáng nay (ngày 09/09), làm mình nhớ lại câu chuyện cách đây khoảng 6 tháng.

Dịp đó, đang vào mùa nước cạn. Khi di chuyển bằng phà, qua con sông Hồng, đoạn từ huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội sang huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.

Trong lúc qua sông, mình bắt chuyện với bác lái phà vui tính, cởi mở, có tuổi nghề gần 40 năm, và được bác ấy chia sẻ nhiều thông tin đáng suy nghĩ.

Dương Quốc Chính - Kênh Phù Nam và Liên bang Đông Dương

Kênh Phù Nam Techo rút bớt lưu lượng nước sông Mêkông không quá nhiều như nhiều người đồn đoán. Nếu tính một cách tương đối về diện tích mặt cắt dòng sông, thì kênh Phù Nam có độ rộng trung bình khoảng 80-100 mét ở trên và khoảng 50 mét ở dưới (mặt cắt hình thang), độ sâu nước trung bình 4,5-5 mét.

Trong khi sông Hậu (kéo dài của sông Bassac mà kênh Phù Nam đấu vào), có độ rộng nhỏ nhất tầm 450 mét, độ sâu khoảng 15 mét. Vì mặt cắt sông tự nhiên biến đổi rất nhiều (chỗ rộng nhất có thể tới 4,5 kilomet, sâu 50 mét ở hạ lưu), nên mình tạm tính chỗ nhỏ nhất.

Như vậy suy ra lưu lượng nước của Phù Nam chỉ tối đa 1/10 của sông Hậu, chưa tính sông Tiền là nhánh trên. Lưu ý là kênh Phù Nam đấu cả vào hai nhánh sông của Campuchia (xem bản đồ).

Hà Phan - Giấc mơ con đường ven sông Sài Gòn

 

Hai mươi năm trước tôi mơ Sài Gòn có con đường đi bộ ven sông ! Sáng đạp xe chạy bộ hay rảo bước ngắm mỹ nhân, nhìn nước trôi lững lờ, chim hót véo von, cây reo...

Con đường ấy sẽ làm dịu đi những đua chen phố thị, hút thêm du khách và làm Sài Gòn thơ mộng hơn!

Giờ đây, sau bao nhiêu lần hô hào, quyết tâm có lẽ 20 năm nữa tôi sẽ được chống gậy trên con đường ấy nếu dân thành phố này may mắn hơn. Năm 2020, chỉ một đoạn phía Bình An, Thảo Điền người ta cũng quyết liệt lắm nhưng rồi mọi thứ chỉ trên báo.

Nguyễn Đình Bổn - Đừng nhảy xuống dòng sông

Một đêm mùa hè cách đây nhiều năm, ở nhà một mình, tâm trạng rối bời, không ngủ được tôi lang thang khắp Sài Gòn. Gần mười hai giờ đêm, tôi chạy xe lên cầu Thủ Thiêm, hai bên thành cầu vẫn còn khá nhiều những cặp đôi tình tứ bên nhau.

Thấy mấy chàng trai đang buông câu, tôi ghé lại gần, rồi tựa vào thành cầu, nhìn xuống dòng sông, đốt thuốc. Phía dưới, chắc cũng chừng vài chục mét, nước đang trôi bình lặng.

Thực ra sông Sài Gòn hiền lành nhưng dưới những trụ cầu bao nhiêu là nước xoáy. Trong giây phút ấy chợt nghĩ, nếu mình nhảy xuống đó, điều gì sẽ xảy ra? Đớn đau hay êm ái?

Trung Quốc và cuộc chiến tranh cát tại châu Á

Đăng ngày: 16/06/2021 - 17:24

Libération hôm nay 16/06/2021 có bài viết nói về « Cuộc chiến tranh cát ở châu Á » gây tác động dây chuyền. Cát là loại tài nguyên được sử dụng nhiều nhất, chỉ đứng sau nước, và tình hình rất đáng báo động trong những năm tới đối với hệ sinh thái biển và sông, với số phận hàng triệu người, trong một lãnh vực mờ ám và bạo lực.  

Bài viết mô tả khung cảnh những xà lan, máy xúc cát lớn ngang dọc khu vực quanh quần đảo Mã Tổ (Matsu) do Đài Loan kiểm soát nhưng nằm trong tầm ngắm của Trung Quốc, chỉ cách Phúc Kiến hơn một chục cây số. Những xà lan quy mô này hút đi nhiều tấn cát biển, cả ở quần đảo Kim Môn (Kinmen) và Bành Hồ (Penghu), nhưng trầm trọng nhất là Mã Tổ.

Từ một năm qua, Trung Quốc liên tục xâm nhập đôi khi vào cả trong lãnh hải Đài Loan. Từ tháng 6 đến tháng 12/2020, tuần duyên Đài Loan - thường xuyên trong tình trạng báo động và thiếu trang bị - đã trục xuất 240 xà lan Trung Quốc trộm cát, có khi là những con quái vật nặng nhiều ngàn tấn. Đây là loại vũ khí mới của Bắc Kinh, vừa có được nguyên liệu rất cần cho xây dựng, lại vừa dọa nạt Đài Bắc mà không tốn kém. Bên cạnh « chiến tranh cân não », việc hút cát bất hợp pháp còn gây lo sợ cho cư dân, đe dọa đến du lịch và ngư nghiệp, gây thiệt hại cho môi trường và mạng cáp ngầm thông tin.