Cù Mai Công - Sau cuộc đổi tiền lần thứ hai năm 1978 : Cuộc đào thoát trong đêm của một gia đình « tư sản »

 

(Sau 1975, năm 1978 là một năm căng thẳng : Khmer Đỏ gây xung đột ở biên giới Tây Nam, cuộc “cải tạo công thương nghiệp tư doanh” (dân gọi là “đánh tư sản”) đi vào cao điểm… Đặc biệt là việc căng thẳng đối phó Trung Quốc ở biên giới phía Bắc và chuyện nóng : Nạn kiều (người Hoa) di tản khỏi Việt Nam cả trăm ngàn người…

Tất cả dẫn đến cuộc đổi tiền lần thứ hai sau 1975, phạm vi cả nước, theo tỉ lệ một đồng Ngân hàng Nhà nước ở miền Bắc được đổi một đồng mới, còn ở miền Nam, một đồng mới bằng 0,80 đồng/80 xu Ngân hàng Quốc gia phát hành ngày 22-09-1975. Và cũng như lần đổi tiền lần đầu tiên ở miền Nam ngày 22-09-1975, mỗi gia đình, cá nhân chỉ được đổi một hạn mức nhất định, còn lại gởi ngân hàng.

Cùng với những căng thẳng về kinh tế, chính trị, việc đổi tiền lần này đã làm bùng phát chuyện vượt biên, di tản của hàng triệu người Hoa lẫn người Việt.

Đỗ Duy Ngọc – Ngày 22.09.1975 đổi tiền lần thứ nhứt sau 1975

Đúng ngày này của 50 năm trước 22.09.1975, Sài Gòn và cả miền Nam Việt Nam đổi tiền lần thứ nhứt sau 1975.

Trước đó một hôm, người ta đã chộn rộn về tin đổi tiền dù được nhà nước chuẩn bị rất bí mật. Nhà giàu tung tiền ra mua hàng, mua vàng. Người có chút tiền thì đổ xô mua hàng hóa thiết yếu. Tôi lúc đấy chẳng có tiền nên rất dửng dưng và cũng chẳng suy nghĩ ngày mai rồi sẽ sống ra sao ?

Trước 75, đi làm có tiền, tiêu không hết thì gom gởi ngân hàng. Ngày 25.04.75 xếp hàng chen nhau nhưng không lãnh được, hôm sau ngân hàng đóng cửa di tản, thế là mất hết. Lúc đó định rút tiền để mua nhà, căn nhà ở đường Trần Quý Cáp (Võ Văn Tần bây giờ) thấy ưng cái bụng quá nên muốn mua. May mà rút tiền không xong chứ mua được căn nhà ấy không có giấy tờ, mấy ổng vào cũng tịch thu rồi. Lại thêm tức.

Cù Mai Công - Ngày 22-09-1975, lần đổi tiền đầu tiên sau 1975

 

Sau 1975, đồng tiền của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (tiền chánh quyền Sài Gòn trước 1975) vẫn được lưu hành trong chế độ mới Cộng hòa Miền Nam Việt Nam. Đô thành Sài Gòn sáp nhập tỉnh Gia Định, mang tên thành phố Sài Gòn - Gia Định.

Kế hoạch đổi tiền rất bí mật. Nhân sự được huy động tham gia đổi tiền hầu hết được triệu tập từ trước, đưa về tập trung ở trụ sở các cơ quan, ban ngành. Đến trưa 21-09-1975, tất cả bị yêu cầu “nội bất xuất, ngoại bất nhập”.

Thế nhưng, từ nhiều nguồn, thông tin đổi tiền đã ít nhiều lộ ra. Chiều tối 21-09, hàng hóa khắp nơi tăng vọt. Nhiều gia đình khá giả, có chút “của ăn của để” đã đổ tiền ra mua hàng hóa, giá nào cũng mua.

Nguyễn Thông - Chuyện đổi tiền (3)

 

Cuộc đánh úp ăn cướp năm 1985 - phần cuối

Ngày 14.9, ông anh trai tôi đang là trưởng phòng ngoài Sở Tư pháp Đà Nẵng đưa đoàn cán bộ vào Sài Gòn công tác. Anh là trưởng đoàn nên có nhiệm vụ giữ tiền ăn, tiền sinh hoạt cho cả đoàn. Tôi kể chuyện có tin đồn đổi tiền, anh Uy tôi bảo nếu đổi thì đổi chứ có sao.

Đến chiều cùng ngày, lại thêm ông em họ bên vợ tôi từ An Giang lên Sài Gòn, ôm một đống tiền để mua đinh, mua sắt thép, nhà nó có sạp hàng kim khí ở chợ Mỹ Luông, thị trấn huyện Chợ Mới. Người thứ ba nghe tôi bật mí chuyện đổi tiền là nó.

Nó, cậu Tư Trung lo lắng bảo chỉ mong sao sáng mai em mua hàng, trả hết tiền hàng xong, về đến quê thì hãy đổi. Cả nhà tôi, cả ký túc xá 43-45 Nguyễn Chí Thanh quận 5 nơi tôi ở, sống trong tâm trạng hồi hộp, phấp phỏng lo sợ, cứ như chuẩn bị đón cơn bão lớn.

Nguyễn Thông - Chuyện đổi tiền (2)

Bữa ni 9.7 là mùng 1 tết âm dịch, Sài Gòn và nhiều tỉnh thành cấm túc dân, dọa ai mò ra đường đi chúc tết không có lý do chính đáng sẽ phạt tiền 3 củ. Thương cảm nhiều công dân nhàn nhã ôm bụng đói không biết làm cách nào cho no, nhà cháu bèn vội đưa tiếp phần 2 "Chuyện đổi tiền" để quý vị đọc, cho quên đói và sự đời, quên cả "trong không khí hân hoan phấn khởi" như nỗi ám ảnh.

Chuyện đổi tiền (kỳ 2): Cuộc đánh úp tàn bạo năm 1985

Như đã kể, trải qua cuộc đổi-cướp tiền tháng 5.1978, tôi đã biết sức mạnh của tiền và sự cay đắng mà đồng tiền đem lại. Nhưng phải nói, đến lần đổi tiền thứ 4, vào tháng 9.1985, và cũng là lần cuối cho đến tận bây giờ, tôi mới thực hiểu con người bị khốn khổ bởi đồng tiền như thế nào. Và cần làm rõ thêm, bản thân tiền bạc chả có tội gì, nó chỉ gây nên đau khổ khi nó được điều hành, chi phối bởi những thế lực cầm quyền ghê gớm, tàn bạo.

Nguyễn Thông - Chuyện đổi tiền (1)

 

Hôm qua ồn ào thông tin mật mà tòe loe, kín mà hở, rằng Sài Gòn sẽ bị lockdown (tạm dịch là phong tỏa). Lập tức có ngay những ông bà quan cai trị (chắc bị đẩy làm người phát ngôn nhất thời) đứng ra tuyên bố đó là tin đồn nhảm trên mạng xã hội. Với thể chế này, những thứ trên mạng xã hội, và cả chính mạng xã hội nữa, đều rất chi bố lếu bố láo. Lại nhớ từng có khá nhiều facebooker bị phạt, ít thì 2-3 triệu, nhiều thì 5-7 triệu đồng, về cái tội cầm đèn chạy trước ô tô.

Hôm nay 7.7 (song thất nhật), tin "đồn nhảm" đã thành sự thật. Chính phủ, Bộ Y tế, chính quyền Saigapore chính thức công bố từ sau 0 giờ ngày 9.7, tức nửa đêm mai, sẽ thực hiện Chỉ thị 16 trên toàn thành phố, trong 15 ngày, rồi tùy tình hình sẽ tính tiếp.

Gọi Chỉ thị 16 cho văn vẻ thế thôi, chứ thực ra là phong tỏa, cách biệt, ngăn cách, theo kiểu dân mạng là lockdown.