Lê Học Lãnh Vân – Khi hồ thủy điện xả nước (3)

 

Hậu quả và những việc cần làm

Hồ thủy điện, hồ điều tiết lũ là một can thiệp lớn vào dòng chảy tự nhiên.

Con người cần nghiên cứu kỹ các mức cân bằng động của hệ thống sinh môi nơi hạ lưu, khả năng tự điều chỉnh về mức cân bằng của hệ thống sinh môi ấy để vận hành các hồ chứa ấy vừa đáp ứng mục tiêu của hồ vừa giữ thiên nhiên trong mức cân bằng. Nếu có xâm phạm vào sự cân bằng thì mức độ xâm phạm cũng phải nằm trong mức thiên nhiên có thể tự điều chỉnh.

Sự mất cân bằng của thiên nhiên có thể gây thảm họa kinh hoàng. Bảo đảm sự cân bằng đó là trách nhiệm của nhà quản lý hồ nước và xa hơn là trách nhiệm của hệ thống quản trị quốc gia. Điều này rất hợp cái lý nhân bản đương nhiên và cần được quy định minh bạch bởi luật pháp.

Võ Xuân Sơn – Nỗi đau

 

Một trong các thắc mắc mà mấy anh em chúng tôi cứ hỏi nhau hoài, là làm sao có thể tính được thiệt hại vật chất trong vụ lũ lụt vừa qua ở những nơi chúng tôi đến, tại Khánh Hòa, tại Phú Yên ?

Mất sạch. Có lẽ đó là khái niệm chung nhất của bà con ở những vùng lũ lụt nặng. Nhưng mất sạch theo quan niệm chung, là mất những cái “động sản”, còn những thứ thuộc về “bất động sản” thì đâu có mất đi đâu. Nhưng không. Truyền thông đưa tin, nơi có 7 cái trang trại nuôi heo bò gà vịt đã bị biến thành một dòng sông. Ngay cả bất động sản cũng bị lũ cuốn trôi luôn.

Mất sạch ở đây cần được hiểu rằng, có gì mất nấy. Có ít mất ít, có nhiều mất nhiều. Có càng nhiều mất lại càng nhiều. Sau lũ, ai cũng trắng tay, ai cũng bắt đầu lại với hai bàn tay trắng… bệch. Cứu trợ bao nhiêu cho đủ, đền bù bao nhiêu cho đủ. Tiền tỉ mang ra đó, cũng chỉ như muối bỏ biển, chẳng thấm tháp vào đâu. Cái gì cũng phải mua lại, từ cây kim, sợi chỉ, đến xoong nồi, chén dĩa, đũa muỗng…

Lưu Nhi Dũ - Nhiều lãnh đạo chủ chốt của Thủy điện Sông Ba Hạ “nghỉ phép” để làm việc với cơ quan chức năng

 

Chiều 01/12, báo chí đưa tin : Nhiều lãnh đạo chủ chốt của Thủy điện Sông Ba Hạ “nghỉ phép” để làm việc với cơ quan chức năng.

Theo đó, Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ vừa có báo cáo gửi Ủy ban Chứng khoán về nghị quyết phương án nhân sự tạm thời để điều hành hoạt động doanh nghiệp, trong lúc hàng loạt lãnh đạo chủ chốt “nghỉ phép”.

Do đó, xét tình hình thực tế của Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ cần "điều phối nhân lực để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và tập trung làm việc với cơ quan chức năng", Hội đồng quản trị công ty trên phân công Chủ tịch Hội đồng quản trị tạm thời điều hành các hoạt động của Ban Điều hành Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ.

Phạm Ngọc Hưng - Biến đùm bọc thành mô hình quản trị là thất bại

 1. Một bạn đọc bình luận trong bài trước của tôi là “Làm gì có ở đất nước nào đùm bọc nhau như ở Việt Nam… Cả hệ thống chính trị vào cuộc giúp ngưởi dân” - như một niềm tự hào.

Tôi lại nghĩ rằng cần phải xem đấy là điều xấu hổ.

2. Việc Thái đền bù cho mỗi nạn nhân lũ lụt 2 triệu bath, và thủ tướng Thái đứng ra nhận trách nhiệm cá nhân không phải là mị dân hay làm màu, mà đấy là thừa nhận hệ thống quản trị rủi ro thiên tai thất bại.

Nguyễn Văn Tuấn - Trách nhiệm và nhân văn trong lũ dữ

“Tất cả những người đã qua đời đều vì lũ. Nếu không có lũ lụt [...], rất có thể họ đã không mất mạng. Tôi nhận hoàn toàn trách nhiệm về mình. Không cần phải phân định nguyên nhân gì thêm nữa."

Đó là câu nói của ông Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul về những người qua đời trong trận lũ lụt vừa qua.

Cũng giống như các tỉnh miền Trung bên mình, các tỉnh miền Nam Thái Lan cũng trải qua một tình trạng thê thảm. Thật ra, lũ lụt ảnh hưởng đến 10 tỉnh ở Thái Lan! Nước ngập đến nóc nhà, người dân phải sống trên nóc nhà hàng tuần liền. Có một người già qua đời chỉ vì không có xe cứu thương đến kịp.

Bong Lau - Autopen

Tín đồ MAGA rầm rập lặp lại lời của Giáo chủ mà không hề dùng trí tuệ và nhận thức độc lập của mình để phán xét, trước lập luận tào lao là: “autopen” (chữ ký bằng máy) của lão Biden thì các văn thơ của lão ấy không có giá trị.

Từ mấy thập kỷ trước, nhiều chức sắc từ đông sang tây vì bận rộn nên để thư ký đóng dấu chữ ký của mình lên văn thư là xong. Quan trọng là sếp đã chấp thuận (approval) là đủ. Chữ ký chỉ là biểu tượng để thủ tục hành chánh hoàn tất.

Nếu chẳng may sếp cụt mẹ nó hai tay thì phải nhờ mấy em thư ký khéo tay ký giùm chớ biết sao giờ. Giống trường hợp nhiều bà vợ hay ông chồng đi xa nên phải giả chữ ký của nhau, để ký chi phiếu trả tiền điện nước vậy thôi.

Thái Hạo - Lũ lụt: Thủ tướng Thái Lan xin lỗi và nhận hoàn toàn trách nhiệm

 

1. Về trận lũ lụt nghiêm trọng vừa xảy ra, dẫn theo báo Tuổi Trẻ, Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul phát biểu: “Tôi rất tiếc và xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Không cần phân bua nguyên nhân".

Ông cho biết chính phủ "đã không làm đủ tốt" và sẽ đẩy nhanh nỗ lực khắc phục hậu quả.

Khi được hỏi về việc đình chỉ quan chức quận Hat Yai, ông nói rõ: "Không ai phải chịu trách nhiệm ngoài tôi. Tôi là người chịu trách nhiệm trước toàn bộ tình hình này". "Lúc này, chúng ta cần hợp tác chứ không phải đổ lỗi".

Mai Quốc Ấn - Lịch sử sẽ gọi tên

Ông Đào Tấn Lộc năm xưa, với vị trí Bí thư tỉnh ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên, bấm nút vận hành thủy điện Krông H’Năng vào tháng 9/2010.

Ông Đào Tấn Lộc năm nay, với vai trò nhà thơ đã có thơ đăng báo tháng 11/2025 để thương khóc cho đồng bào xứ “hoa vàng trên cỏ xanh”, khóc đồng bào vùng lũ hạ du thủy điện.

Ông Đào Tấn Lộc viết thật thâm thúy rằng “Giờ bão lũ xóa bao thành quả tư công”. Ý thơ ông Đào Tấn Lộc rất rõ ràng: Chết người, thiệt hại tài sản không phải do thủy điện, mà do bão lũ.

Hoàng Linh - Bấm nút trước làm thơ sau, khác nào "Đưa người cửa trước rước người cửa sau"

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn khen ông Đào Tấn Lộc, cựu bí thư tỉnh ủy Phú Yên, ông này vừa có bài thơ xúc động về Phú Yên tang thương trong bão lũ.

Trích Lê Thiếu Nhơn:

"Tiếng thở dài của cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên!

Ông Đào Tấn Lộc, năm nay 72 tuổi, từng giữ cương vị Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên hai nhiệm kỳ, từ tháng 2/2006 đến tháng 10/2015. Ông Đào Tấn Lộc vốn là kỹ sư nông nghiệp, trước khi bước vào chính trường.

Thái Hạo - Không thể mặc nhiên chấp nhận là nạn nhân của thiên tai: Trách nhiệm nơi Nhà nước !

 

Theo tờ ABC, vào tháng 11 năm 2019, Tòa án Tối cao tại New South Wales (Úc) đã tiến hành xét xử vụ kiện tập thể về trận lũ lụt năm 2011 ở Brisbane và vùng lân cận.

Các nguyên đơn đòi bồi thường vì cho rằng cách vận hành các hồ Wivenhoe và Somerset đã góp phần làm lũ hạ lưu nặng hơn. Họ cáo buộc các nhà điều hành đập đã không tuân theo hướng dẫn, và không tạo đủ chỗ cho lượng mưa lớn cho đến khi quá muộn, khiến mực nước lũ dâng cao và gây thiệt hại cho nhiều tài sản hơn. Các nạn nhân đã thắng kiện với số tiền 450 triệu đô la.

Tờ The Guardian đưa tin, năm 2012, một tòa án ở Ý đã kết án 6 nhà khoa học và 1 quan chức chính phủ về tội ngộ sát vì không cảnh báo đầy đủ cho người dân trước khi trận động đất xảy ra ở L'Aquila miền trung nước Ý vào năm 2009, khiến hơn 300 người thiệt mạng.

Thái Hạo - Trao đổi với anh Dương Quốc Chính về vấn đề lũ và thủy điện

 

1. Chiều nay anh Dương Quốc Chính đăng bài “Sống chung với lũ – học được gì qua thảm họa hi hữu”. Tôi muốn trao đổi về mấy điểm chính mà tác giả trình bày.

Đọc bài này và một số bài khác, thấy tác giả Dương Quốc Chính có quan điểm chủ đạo, là cần “sống chung với lũ” chứ không thể “lên đồng chửi thủy điện”. Lý do tác giả đưa ra là, vấn đề không nằm ở thủy điện, vì “giả sử có đập hết chúng nó đi thì liệu có hết lũ (như Thái Nguyên đó)?”.

Theo tác giả, vì sao không thể hết lũ? Vì đây là “thảm họa hi hữu”, “giống sóng thần bên Nhật hay Indonesia”. “Không thể chống lại động đất, sóng thần, không thể đắp đê chắn sóng thần, mà chỉ có thể cảnh báo sóng thần bằng các cảm biến. Từ đó cảnh báo cho dân lánh nạn.”

Lê Học Lãnh Vân - Thư ngỏ kính gởi TS Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội tư vấn khoa học công nghệ và quản lý TPHCM (HASCON)

 

Thưa ông, tôi được đọc trên báo Vietnamnet, ngày 25/11/2025, bài “Thủy điện không sinh nước sao gây lụt được?”, trình bày quan niệm của ông rằng “thiếu cơ sở khoa học để kết tội thủy điện” gây lũ lụt khi “xả lũ trên đầu dân”.

Tôi xin viết thơ ngỏ này mong được thảo luận và học hỏi với ông về đề tài này.

Trước tiên là về câu nói của ông: “Trên một dòng sông nếu có nhiều nhà máy thủy điện thì cũng chỉ có một dòng lũ của trời thôi”. Thưa ông, vâng, lũ tự nhiên là lũ của trời. Tuy nhiên người ta chặn dòng nước tự nhiên, tích nó trong cái hồ rất to để sử dụng, to gần bằng lưu lượng nước nửa tháng của dòng sông đó, thì đã có sự can thiệp của con người, không còn là "lũ của trời" nữa.

Lưu Nhi Dũ - Thủy điện đâu thể vô can!

Khi lũ các tỉnh Nam Trung bộ vừa xảy ra, tui có viết một bài thông tin về cơn lũ lịch sử này. Chỉ là thông tin đơn thuần, thời sự nhưng một số người không quen biết nhảy vô còm linh tinh này nọ và thiếu hiểu biết.

Họ quên mất, chính Thủ tướng có công điện về khắc phục hậu quả bão lũ. Yêu cầu: “Phối hợp với các cơ quan, địa phương đánh giá chính xác nguyên nhân ngập lụt và rà soát việc quản lý, vận hành hồ đập thủy lợi, thủy điện để bảo đảm quản lý an toàn, vận hành chủ động, hiệu quả”.

Đặc điểm nổi bật nhất trong đợt lũ lụt kinh hoàng vừa qua là bất ngờ, quá bất ngờ đối với người dân và cả chính quyền địa phương.

Đặng Sơn Duân - Bộ Tình trạng Khẩn cấp, tại sao không?

 

Là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai, với thiệt hại lớn về người và của hàng năm, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều bất cập trong năng lực ứng phó.

Những tình huống tang thương xảy ra mà không ai có thể xác định rõ trách nhiệm, khiến người dân hoang mang, bức xúc. Trong bối cảnh thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng, việc thiết lập một cơ quan chuyên trách về tình trạng khẩn cấp là điều nên cân nhắc đặc biệt khi mà Việt Nam đang sắp xếp lại bộ máy.

Trong khi ghi nhận sự nhiệt tâm, lòng thành của các cơ quan chính phủ, quan chức từ trung ương đến địa phương - có lẽ không có một ai có lương tri có thể vô cảm trước những sự tang thương như thế của đồng bào. Những người có thẩm quyền ra quyết định, từ các quan chức trung ương đến địa phương, đang đối mặt với một bài toán khó: Họ không phải chuyên gia về thiên tai, thảm họa.

LS Phạm Ngọc Hưng - Tóm tắt nghị định 02/2023/NĐ-CP : An toàn hạ du được ưu tiên hàng đầu

 

Nghị định 02/2023/NĐ-CP về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước được ban hành nhằm siết chặt công tác vận hành, bảo vệ công trình và bảo đảm an toàn tối đa cho vùng hạ du – nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp mỗi khi các hồ thủy điện, thủy lợi xả lũ. Dưới đây là những điểm quan trọng nhất:

1/ An toàn hạ du là ưu tiên số 1

Nghị định yêu cầu mọi chủ đập phải vận hành với nguyên tắc “an toàn – chủ động – phòng ngừa”. Việc điều tiết nước phải hạn chế tối đa nguy cơ gây ngập bất thường cho dân cư hạ du. Không được xả lũ đột ngột, không báo trước, không làm thay đổi dòng chảy gây thiệt hại tài sản hoặc tính mạng.

2/ Quy trình vận hành hồ phải rõ ràng, đúng và minh bạch

Liễu Hằng - Cuối cùng, ai là người sai?

 

Thủy điện đâu sai. Đầy hồ chứa thì phải xả, nếu nó vỡ thì còn kinh hơn.

Bọn chặt rừng không sai. Chặt đúng quy trình đấy thôi.

Tay ký quyết định cũng không sai. Chục nhà “khoa học”, trăm kỹ sư, triệu “lợi ích” được đưa ra khi người ta muốn. Thủy điện âm vang mùa xuân.

Hà Phan - Thủy điện có vô can trong cơn đại hồng thủy này ?

 

Đây không phải là lần đầu câu hỏi nhức nhối ấy được đặt ra. Chuyên gia bảo không, người bảo có, và tranh luận bất tận này chưa bao giờ dứt.

Chủ thủy điện khăng khăng họ làm đúng quy trình, không xả thì vỡ đập còn kinh hoàng hơn nữa. Cấp quản lý cũng quy trình đã có mà làm.

Còn thực tế, thảm họa đau lòng đã hiện rõ. Người chết, người mất tất cả sau bao năm dành dụm rồi nhà cửa ruộng đồng, tài sản chìm trong nước lũ ! Chẳng lẽ đó cũng là "quy trình" và đến hẹn lại lên ? Trong tiếng than khóc, kêu cứu vẫn còn văng vẳng và ám ảnh những ngày qua, không khó để đọc được con số lời hàng trăm tỉ của thủy điện nào đó.

Huỳnh Ngọc Chênh – Người dân bị bỏ rơi trong cơn quẫn bách

 

Sau 4 ngày, một vài nhóm cứu trợ tự phát đã đến được một số nơi bị lũ bất ngờ lên cao và cô lập.

Những tin tức lan ra từ những người cứu trợ tận mắt chứng kiến tình cảnh thê thảm ở những nơi bị cô lập qua 4 ngày đêm đó không khỏi không làm mọi người đau xót đến cùng cực.

Cả ngày hôm qua, 21/11, nhiều người cứu trợ nói về xã Hòa Thịnh ở vùng tây Phú Yên cũ của tỉnh Đắc Lắc mới, sau 4 ngày bị cô lập trong cơn lũ nước ngập lên trên mái nhà không được cứu giúp đã có nhiều người dân không qua khỏi. Số lượng thống kê chính thức chưa có, nhưng qua một số người tận mắt chứng kiến thì nhiều lắm. Quá sức đau xót.

Hoàng Hùng - Ai đã che giấu?

 

Báo Tuổi Trẻ đăng loạt ảnh với tựa đề: “Cảnh tan hoang sau khi thủy điện Đa Nhim xả lũ giữa đêm”. Sau khi đăng chưa được một giờ đã xóa.

Một gia đình hai vợ chồng đã chết sau hai ngày nước ngập. Cái rét, cái đói, sự vô vọng đợi chờ cứu hộ, đã khiến hai vợ chồng chết trong chính căn nhà của mình. Tôi tin rằng trong các đợt lũ lụt, trường hợp như hai vợ chồng này không phải là trường hợp cá biệt.

Hàng loạt báo chí hoặc là im lặng hoặc là đăng lên, để rồi sau đó bị ai đó bắt gỡ như báo Tuổi Trẻ.

Trịnh Kim Tiến - Những lời kêu cứu vô vọng

 

Nhìn hình ảnh nhà cửa, phương tiện, bà con ngập ngụa, chới với trong dòng nước ở Phú Yên, Khánh Hòa mà thắt lòng.

Họ yếu ớt bấu víu vào những số điện thoại không gọi được, vào cái gọi là cơ quan chức năng. Thật, giờ phút khắc nghiệt này họ không trông chờ vào chính quyền thì nhờ được vào ai?

Chỉ có chính quyền mới có ngân sách vì họ giữ kho bạc quốc gia, chỉ có chính quyền mới huy động được nhân lực và phương tiện cứu nạn trong tình huống khẩn cấp. Nhưng ta nhìn thấy gì? Mỗi trận lụt xảy ra những lời kêu cứu vẫn từng giờ ám ảnh những người theo dõi trong sự day dứt vô vọng.