Lê Diễn Đức - Chiến tranh có được phép buồn không?

 

Mấy ngày nay dư luận sôi lên quanh “Nỗi buồn chiến tranh” của nhà văn Bảo Nính. Điều làm tôi ngạc nhiên không phải là cuốn sách, mà là cách chúng ta phản ứng với nỗi buồn.

Hình như sau nửa thế kỷ, ta vẫn còn lúng túng với một câu hỏi rất cũ: Chiến tranh có được phép buồn không?

Ngày xưa, hai bộ phim Liên Xô – “Đàn sếu bay qua” và “Người thứ 41” – từng chiếu ở Việt Nam rồi bị thu hồi. Chỉ vì chúng không hô khẩu hiệu, không cầm súng chạy lên đồi. Chúng chỉ nói về chia ly, mất mát, sự phi lý của đạn bom.

Trần Trung Đạo – Kính tiễn nhà thơ và nhạc sĩ Đynh Trầm Ca

 

Nhận tin anh qua đời khi đang trong chùa lo Phật sự ở California, buồn quá nhưng không biết làm gì hay viết gì ngay lúc đó. Gia đình và thân hữu đều biết anh sẽ ra đi trong một hai hôm, nhưng khi anh thật sự ra đi mọi người vẫn buồn như chưa biết trước.

Hôm 13 tháng 11 anh còn ở bệnh viện. Thịnh, con trai anh, nhắn tin cho biết sức khỏe của anh đang suy sụp rất nhanh và ngày mai sẽ xuất viện về nhà chờ ngày đi. Cháu đưa phone để hai anh em chia tay nhau. Anh không nói được chỉ còn nhìn nhau.

Thật ngạc nhiên và hiếm hoi khi thấy anh mỉm cười. Dường như trong tầng đáy của tâm hồn anh vừa có một tiếng chuông báo thức vọng về từ thăm thẳm. Anh nhận ra tôi không, không quan trọng. Trong quan hệ con người có một sợi tơ vô hình thiêng liêng nối kết nhau dù trong nghìn trùng xa cách.

Hoàng Linh – « Ba năm qua em trở thành thiếu phụ »

 

Quán cà phê quen thuộc, cappucino như mọi ngày nhưng hôm nay có thêm cái bánh hình cây thông nhắc ta rằng mùa Giáng sinh đã về.

« Vinh danh Thiên Chúa trên trời

Bình an dưới thế cho người thiện tâm »

Sài Gòn hôm nay mưa sớm, mưa sáng, mưa thật nhẹ cho lòng người chùng xuống. Người đàn ông kéo va li chuẩn bị ra sân bay, ngồi bàn đối diện bất chợt ngân nga :

« Ba năm qua em trở thành thiếu phụ

Ngồi ru con như ru tình buồn

Nguyễn Văn Tuấn - "Kỷ niệm nào ghi dấu trên tay" : Tiễn biệt một lãng tử âm nhạc

 

Hơn nửa thế kỷ trước, trong những ngày tháng sinh viên đầy mộng mơ, tôi đã say đắm với giai điệu da diết của Ru Con Tình Cũ. Ca khúc mở đầu bằng hai câu thơ nhạc bất hủ : "Ba năm qua em trở thành thiếu phụ / Ngồi ru con như ru tình buồn..."

Và hôm nay, ngày 01/12/2025, tại Điện Nam (Quảng Nam), người viết những dòng chảy bất tử đó, nhạc sĩ Đynh Trầm Ca, đã nhẹ nhàng ra đi, về với cõi vĩnh hằng, để lại trong lòng người mộ điệu nhiều tiếc nuối. Ông thọ 85 tuổi.

Ông tên thật là Mạc Phụ, chào đời năm 1941 tại thị trấn Vĩnh Điện, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Bút danh Đynh Trầm Ca, theo lời kể từ những người thân cận, được ông chọn lọc tinh tế : "Đynh" lấy từ họ thân mẫu, nhưng với nét chữ "y" dài đầy cá tính, thay vì "i" ngắn gọn thông thường. Đó là cách ông khéo léo khẳng định sự khác biệt, như một dấu ấn riêng giữa dòng chảy âm nhạc miền Nam.

Tuấn Khanh – Giã biệt nhạc sĩ Đynh Trầm Ca (1941-2025)

 

Nhạc sĩ Đynh Trầm Ca, tác giả nhiều ca khúc quen thuộc như Ru Con Tình Cũ, Sông Quê, Về Lại Đồi Sim... vừa qua đời tại Quảng Nam, vào sáng ngày 1 tháng 12, 2025, hưởng thọ 83 tuổi.

Với số tác phẩm trên dưới 100 ca khúc, cùng nhiều bài hát chưa được đưa ra rộng rãi với công chúng, một phần do tính cách rất "Quảng" của ông, một phần do cuộc đời của nhạc sĩ Đynh Trầm Ca phải gác lại mọi thứ, nhọc nhằn mưu sinh và ẩn dật sau 1975.

Cuộc đời ông nhiều năm lưu lạc từ Đông sang Tây ở miền Nam, với công việc tay chân để nuôi mình, lo cho gia đình không khác gì một nông dân hay người kiếm sống theo công nhật.

Hoàng Nguyên Vũ - Lương Bằng Quang đi rồi, đỡ phải đọc mấy cái não tình sến sẩm

 

Không có Ngân 98, Lương Bằng Quang đã là một cái tên. Một cái tên trong làng nhạc (dòng giải trí đơn thuần cho giới trẻ một thời), với những ca khúc kiểu như “Nỗi đau thêm dài”, nghe ngồ ngộ vui vui vô hại.

Quen Ngân, “chú Quang” vào đội DJ. Mặt mũi sửa khác hoàn toàn nguyên bản (quả này chắc hồi đó chưa bắt xác thực khuôn mặt, chứ bắt xác thực chắc làm khó các app lắm). Sửa, không sao, cho vừa vặn với cháu trẻ cũng ok. DJ cũng không sao, vẫn là nghề chân chính.

Và kể cả có cùng “cháu Ngân” bán hàng cũng không sao, miễn là làm cho đúng. Thực tế nhiều người thương Ngân và Quang thật, chắc họ đồng cảm vài nét tính cách nào đó. Thương thì tin, tin thì ủng hộ. Nhưng rồi niềm tin và tình thương cũng đến ngày vỡ vụn khi mọi thứ không thể qua cánh cổng luật pháp.

Võ Khánh Tuyên - Hai anh em trên một dải giang san

 

Doãn Quốc Sỹ là một nhà văn sống dưới chánh thể Miền Nam Việt Nam Cộng Hòa. Vốn sinh trưởng ở miền Bắc, năm 1954 Ông di cư vào Nam.

Trước 1975, ông đảm nhiệm nhiều vị trí, từ giáo dục đến viết văn.  Sau tháng 4/1975, ông bị liệt vào thành phần "Biệt kích văn hóa", bị tù tội vì tội "viết văn chống phá cách mạng", với tổng thời gian bị giam cầm 14 năm.

Năm 1995, Doãn Quốc Sỹ sang định cư tại Hoa Kỳ. Ông vừa qua đời ngày 14/10/2025, hưởng thọ 102 tuổi.

Tuấn Khanh – Phạm Duy giữa chúng ta

(Nhớ ngày sinh của Phạm Duy (05/10/1921)

Phạm Duy vẫn ở đâu đó trong cuộc đời này, không chỉ 100 năm này, mà có lẽ còn nhiều trăm năm nữa trong những trái tim thuần khiết yêu nước Việt, đi cùng những giai điệu gần gũi và khoan nhặt của ông.

Nghe nhạc Phạm Duy, đôi lúc tôi nhận ra như nhu cầu của một người Việt. Nó thôi thúc và cồn cào. Thậm chí khi im lặng nghe mà cứ tưởng như mình đang cất tiếng, bởi lời ca đã âm vọng không biết bao điều. Và tôi cũng đã chứng kiến điều như vậy.

Có lần linh mục Đặng San ở Sài Gòn trở bệnh nặng. Ông nằm lặng lẽ trong phòng mình nhiều giờ rồi lặng lẽ nhắn cho một cô bạn của tôi “Có thể đến hát cho Cha nghe một bài Phạm Duy không?”. Bác sĩ không cho ông hút thuốc nữa, cũng không cho xem điện thoại nữa. Sự tĩnh lặng và chăm sóc chu đáo thể xác, vẫn không đủ cho phần hồn. Ông nằm nhìn lên trần nhà. Im lặng. Thở mệt nhọc.

Tiểu Vũ – Các nhạc sĩ bớt băn khoăn

 

Trong vài bài viết và video gần đây của tôi về nhạc AI, rất nhiều bình luận đã xuất hiện. Người thì tò mò, người thì dè dặt, và cũng không ít phản ứng gay gắt phủ nhận hoàn toàn giá trị của thứ âm nhạc mới mẻ này.

Có người thậm chí thẳng thừng gọi “Say một đời vì em” là “bản xoàng xĩnh”, “hội chứng đám đông”, và coi việc đám đông đón nhận nó như một biểu hiện của sự suy thoái thẩm mỹ. Đây là một bình luận tiêu biểu phản ánh tâm thế của nhiều người khi đối diện nhạc AI : Hoặc ca ngợi quá đà, hoặc phủ nhận cực đoan.

Phản ứng này cũng dễ hiểu thôi. Nỗi lo ngại lớn nhất của giới nhạc sĩ trước sự trỗi dậy của nhạc AI chính là nguy cơ đánh mất vai trò sáng tạo, vốn được xem là độc quyền của con người. Khi một phần mềm có thể tạo ra bản nhạc chỉ trong vài phút, nhiều nhạc sĩ cảm thấy công sức, thời gian và cả nghề nghiệp của mình bị thách thức. Không ít người phản ứng bằng sự phủ nhận, xem AI như kẻ thù cần phải loại bỏ.

Hoàng Nguyên Vũ - Mãi vui cười như thế dù có ở kiếp nào, anh nhé !

 

Thế Hiển là một trong hiếm hoi những nghệ sĩ sống rất giản dị (nhưng không xuề xòa), rất hay cười và luôn nhìn cuộc sống bằng một đôi mắt tích cực.

Có lẽ thế mà các ca khúc của anh luôn chứa niềm vui, sự lạc quan và tình yêu cuộc sống.

Anh viết cho mọi lứa tuổi, mọi nghề nghiệp, và ca khúc anh vượt ra khỏi những hạn định đề tài, có sức sống riêng. Như "Nhong nhong nhong" (viết cho thiếu nhi), "Hát về anh", "Nhánh lan rừng" (viết về bộ đội), "Tóc em đuôi gà", "Hoàng hôn màu tím", "Hoài niệm dấu yêu" (Viết về tình yêu)...

Phùng Hiệu - Vĩnh biệt NSND Thế Hiển, Nhánh Lan Rừng vừa héo

 

Tôi vừa điện thoại cho chị Lại Thị Lan Anh, con gái NSND - nhạc sĩ Thế Hiển. Vừa nghe giọng tôi, chị òa khóc nức nở. Chị nói, ba em mất lúc 21 giờ 30 rồi anh. Mấy hôm nay ba nhắc anh Phùng Hiệu hoài, em tính điện thoại cho anh nhưng lại lu bu chăm ba nên thôi.

“Đêm hôm qua thấy ba mệt, khó thở nên em và gia đình đưa ba vào bệnh viện cấp cứu. Các bác sĩ chẩn đoán tình trạng của ba là suy hô hấp cấp, tình hình cực xấu. Cả nhà cầu mong ba qua khỏi như những lần trước, nhưng chưa được một ngày thì ba đi thật rồi anh ơi”, Lan Anh nghẹn ngào. Tôi cũng lặng người, rồi chỉ biết an ủi, chia buồn cùng Lan Anh.

“Hiện ba còn ở bệnh viện chờ làm thủ tục để đưa về nhà tang lễ Bộ Quốc phòng tại đường Phạm Ngũ Lão Gò Vấp”, Lan Anh cho biết thêm.

Võ Khánh Tuyên – Tạm biệt thằng bé 14 tuổi si tình

 

Cứ mỗi mùa Giáng Sinh, từ đầu tháng 12, những giai điệu Giáng sinh rộn rã vang lên khắp mọi nơi.

Xen lẫn những nhạc phẩm Quốc tế, luôn có một bản nhạc Việt Nam được yêu thích. Tuy bài hát có từ "Thánh ca", nhưng lại là một nhạc phẩm tình ca lãng mạn. Nhưng buồn.

Hoàn cảnh ra đời nhạc phẩm là một thằng bé tuổi 14 xao xuyến trước nàng thiếu nữ 16 tuổi xinh đẹp và ngoan đạo, hay đi lễ Nhà thờ Con gà Đà Lạt mỗi chiều.

Cù Mai Công - Một oái ăm của dòng đời : Đau buồn tiễn đưa người anh tìm 55 năm giờ mới gặp

 

Năm giờ sáng thứ Sáu ngày 26-9-2025, gia đình Kitô hữu Đaminh Nguyễn Tuấn Khanh (nhạc sĩ Nguyễn Vũ), giáo dân xứ Nghĩa Hòa - Ông Tạ di quan ông đi Bình Hưng Hòa và hỏa táng. “Thân tro bụi sẽ trở về cùng bụi tro” (Phúc âm).

Trong vô vàn lời tiễn đưa cố nhạc sĩ “Bài thánh ca buồn” hai ngày qua, hẳn linh hồn nhạc sĩ Nguyễn Vũ càng bất ngờ hơn khi nhận được lời tiễn biệt từ một người em của ông, con trai cả ông bà chủ tiệm bánh Quang Minh ở ngã ba Ông Tạ : ông Hoàng Văn Minh.

Ông Minh là người đã đưa cả gia đình mình đào thoát lúc ba giờ sáng khi bị “đánh tư sản” năm 1978 mà tôi viết trong bài đăng sáng 24-09-2025 : “Cuộc đào thoát trong đêm của một gia đình tư sản”. Chiều 24-09, nhạc sĩ Nguyễn Vũ ra đi.

Tiểu Vũ – Một nhịp cầu của niềm tin và âm nhạc

 

Hôm qua (25/09) sau khi đến tiễn biệt nhạc sĩ Nguyễn Vũ, tôi trở về với một niềm lặng buồn. Tôi viết một dòng trạng thái nhỏ, và từ đó, hàng trăm lời bình luận hiện ra, như một hợp xướng lặng lẽ tiễn đưa ông.

Trong vô số bình luận, có người cầu nguyện bằng đức tin Công giáo : “Xin Chúa thương xót, đón nhận linh hồn…”. Có người tiễn biệt bằng niềm tin Phật giáo : “Nam mô A Di Đà Phật, xin an nghỉ…”. Có người lại khe khẽ trích ca từ của ông : “Bài thánh ca đó còn nhớ không anh, Noel năm nay không còn có anh”. Mỗi lời khác nhau, nhưng chung một nỗi lòng : Thương tiếc và biết ơn.

Những con số cũng mang linh hồn : Hơn 3.301 cảm xúc, 303 bình luận, 134 lượt chia sẻ. Trong đó có 244 giọt nước mắt thương cảm, 471 trái tim yêu thương, và tuyệt nhiên không một phản ứng giận dữ nào. Chỉ còn lại sự đồng vọng, như một ngôi thánh đường mở ra ngay trong cõi mạng, nơi tất cả đều đứng bên nhau để tiễn đưa một nhạc sĩ hiền lành.

Cù Mai Công – Nhạc sĩ Nguyễn Vũ đã thôi « những đêm thế trần đón Noel »

 

Lúc 17 giờ 30 chiều 24-09, nhạc sĩ Nguyễn Vũ, một giáo dân mến đạo xứ Nghĩa Hòa - Ông Tạ đã rời thế trần về với Chúa (1944-2025). Có thể nói ông là nhạc sĩ tên tuổi trước 1975 cuối cùng ở vùng Ông Tạ đã ra đi.

Lúc sinh thời, thỉnh thoảng ông trách nhẹ chuyện nhiều ca sĩ, bản in nhạc hát, ghi sai lời “Bài Thánh ca buồn” của ông khi đổi “thế trần” thành “thánh đường” : “Rồi những đêm thánh đường đón Noel”.

Trách nhẹ thôi, vì ông bảo : “Với tôi, Noel từ lâu đã không còn là một lễ hội tôn giáo dành riêng người theo đạo nữa. Noel trở thành một lễ hội chung của mọi người. Đó là ngày hội lớn được đón nhận bởi mọi quốc gia, mọi sắc tộc, mọi tầng lớp xã hội”.

Nguyễn Hồng Lam – Bài thánh ca buồn của tôi

 

Năm 2000, em út vô đại học, em kế thì rắp ranh cưới vợ. Đã đành là Người Của Giang Hồ, ở đâu chẳng được, nhưng để anh trọ một nơi, em trọ một nẻo thì kỳ quá. Lại thêm một cô em gái sắp lấy chồng nữa, cũng chưa có chỗ ở. Còn mấy đứa bạn nó nữa, cũng cùng làng, cùng xóm.

Chủ nghĩa xã hội đương nhiên là dân chủ nhưng phải tập trung, cho nó dễ quản lý. Rồi ông bà ngoài quê vào, lấy chỗ nào sắp mâm quả, soạn đồ lễ đi hỏi vợ cho ông em đây ? Vậy là giang hồ tem tém lại, quyết định mua nhà.

Nhỏ thôi, chỉ là một căn phòng 26,97 m2, lầu 2 một cư xá cũ. Được cái hai mặt tiền : đường Bành Văn Trân và đường Vân Côi, Phường 7, Tân Bình. Đường sá xứ đó nhỏ xíu, chằng chịt, không vỉa hè. Căn hộ mình mua nhỏ xíu, giá chỉ hơn 4.500 đô, nhưng view 2 triệu đô (tôi nói, cấm cãi).

Dương Quốc Chính – Số phận của một bài hát « nốt trầm lạc điệu »

 

Với nhiều bạn trẻ 8x về sau, hay bạn già mà ít đọc, thì việc đấu tố giới văn nghệ sĩ tưởng chừng như là trò mới phát sinh sau khi có mạng xã hội. Thực tế là trò này quá quen thuộc ở Việt Nam, điển hình là vụ Nhân văn Giai phẩm, đây là câu chuyện dài, nên mình sẽ viết sau.

Ở đây bàn về một trường hợp khác, mới hơn và gần gũi hơn. Đó là số phận bài hát "Tình ca" của Hoàng Việt. Đây là một bài hát rất đặc biệt về cả giai điệu lẫn ca từ, không hề giống với trào lưu nhạc đỏ hùng tráng và có ca từ nhiều khi là sắt máu lúc đó. 

Chính vì sự đặc biệt đó, mình đã thắc mắc hỏi bố mình từ hồi còn là học sinh, và bố mình là người đầu tiên cho mình biết rằng bài hát này đã từng bị cấm một thời gian dài.

Thái Hạo - Khi phải nhìn mặt người khác để khóc cười, người nghệ sĩ không còn là nghệ sĩ

 

Ngày 22.8 nghệ sĩ đàn bầu Phạm Đức Thành qua đời, Trấn Thành đăng một bài viết bày tỏ lòng tiếc thương.

Chuyện tưởng phải bình thường, nhưng thật bất ngờ, anh bị đấu tố trên khắp các mặt trận – đến nay chưa dứt, vì lý do: làm một “nốt trầm lệch pha” trong “ngày vui của đất nước”. Phong trào đấu tố mạnh tới nỗi, sau đó anh đã phải xóa bài, và lên một bài... tự hào.

Nhưng không phải vì thế mà anh được “tha thứ”, mới nhất là phát ngôn của tiến sĩ văn học Đoàn Hương trên Báo Điện tử VTC News: “Giữa hình ảnh vui mừng, biểu hiện lớn của cả tình cảm, lý trí của dân tộc trước đại lễ A80 thì status của Trấn Thành quả là lạc điệu, nguy hiểm”.

Đoàn Kiên Giang - Đôi lời với Trấn Thành

 

Mình muốn gởi lời khen tới Thành, không phải vì mấy thứ gameshow hay phim ảnh ít ý nghĩa, ít giá trị về khai dân trí, chấn dân khí. Mà vì status bày tỏ nỗi tiếc thương với nghệ sĩ gạo cội Phạm Đức Thành - một người Việt mình, với lối viết lớp lang, có đóng có mở.

Trấn Thành, ai có học, ham học cũng biết anh là một tài năng hiếm có của showbiz Việt. Anh đa năng, giỏi ngoại ngữ, giỏi ứng biến. Giờ, Thành đã rất thành đạt, đã trung niên, đã biết lắng nghe trái tim, biết bày tỏ nỗi lòng. Đáng vui, là Thành đã biểu đạt. Đáng buồn, là anh bị tấn công bất chấp. Đáng tiếc, là anh sớm gỡ status.

Tại sao phải gỡ, khi báo chí cả nước cũng thông tin, từ VNE, VNN, PLO, tới các nghệ sĩ Quốc Đại, Hà Vân, Như Quỳnh... cũng bày tỏ thương tiếc? Vấn đề có thể là sức ép từ các nhãn hàng, nhà quảng cáo, hoặc từ gia đình, đồng nghiệp, hoặc "tránh voi chẳng xấu mặt nào".

Tuấn Khanh - Nhạc sĩ Mặc Thế Nhân rời cõi tạm

 

Tin từ gia đình của nhạc sĩ Mặc Thế Nhân cho biết, tác giả của những ca khúc bolero lừng danh của một thời văn hóa Việt Nam Cộng Hòa, đã vừa trút hơi thở cuối cùng. Được biết từ vài năm nay, thể trạng của ông ngày càng suy yếu vì chứng ung thư gan.

Nhạc sĩ Mặc Thế Nhân - tên thật Phan Công Thiệt - đã chọn rời trần thế vào lúc 16 giờ, ngày 8 Tháng Tám 2025, hưởng thọ 88 tuổi. Xin kính cẩn tưởng nhớ người nghệ sĩ tài hoa, đã cùng lớp nghệ sĩ cùng thời, để lại dấu ấn sâu đậm không thể quên trong di sản âm nhạc miền Nam.

Nhạc sĩ Mặc Thế Nhân sinh năm 1938 (có nơi đưa tin là năm sinh 1937, nhưng gia đình xác nhận là trên giấy khai sinh, ông sinh năm 1938).