Cù Mai Công – Chia tay nhạc sĩ Trương Hoàng Xuân và điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu

Trong ba ngày, hai vị nhạc sĩ, điêu khắc gia nổi tiếng trước 1975 ra đi : Nhạc sĩ Trương Hoàng Xuân ngày 3-5-2025 và điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu ngày 6-5-2025. Đây là hai tên tuổi được nhiều người, nhất là người miền Nam trước 1975 biết.

Nhạc sĩ Trương Hoàng Xuân có những nhạc phẩm quen thuộc “Bạc trắng lửa hồng”, “Hái hoa rừng cho em”, “Xé thư tình”…

Điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu có những tượng đài không người Sài Gòn nào không từng ngước nhìn : “Trần Nguyên Hãn” (bùng binh chợ Bến Thành), “An Dương Vương” (bùng binh ngã 6 Nguyễn Tri Phương) …

Lưu Trọng Văn - Lãng phí lớn nhất gây thảm họa cho quốc gia là lãng phí tài năng

 

1. Nhân lực tài năng

Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông vừa có cuộc tọa đàm: Làm sao Nhà nước thu hút được nhân tài?

Đã có nhiều cuộc tọa đàm như thế ở các đại học, viện nghiên cứu, cơ quan đảng, mặt trận, chính quyền. Nhưng cuộc tọa đàm này khá đặc biệt, khi thành phần tham dự có không ít trí thức phản biện như giáo sư Nguyễn Đăng Hưng, phó giáo sư Mạc Văn Trang, nhà thơ Hoàng Hưng, chuyên gia kinh tế Nguyễn Thị Sơn, Lâm Minh Chánh và một số Facebooker tên tuổi.

Cuộc tọa đàm không ngờ lập tức có thống nhất cao, đó là: Đảng cầm quyền muốn thu hút được tài năng để phụng sự Đất nước thì trước hết đảng phải có cơ chế Dân chủ để cho những tài năng trong nội bộ đảng có được những vị trí lãnh đạo đảng. Các đảng cầm quyền ở các nước văn minh trên thế giới đều có quy trình tuyển chọn và cơ chế Dân chủ tuyển chọn thủ lĩnh đảng như vậy hết.

Nguyễn Tường Minh - Nguyên Thủ Quốc Gia

 

Trên thế giới, có thể nói “nghề nghiệp” đặc biệt nhất chính là làm Nguyên Thủ Quốc Gia.

“Nghề nghiệp” này không do chúng ta chọn, khi sinh ra thì không có bất kỳ ai biết mình sẽ làm Nguyên Thủ Quốc Gia. Người ta có thể sinh ra làm một Hoàng tử, làm một Thái tử, con Vua hoặc thậm chí làm Vua… nhưng không có ai ngay lập tức trở thành Nguyên Thủ Quốc Gia. Một người có thể quyền cao chức lớn nhưng rất khó trở thành một Nguyên Thủ Quốc Gia đúng nghĩa.

“Vua, Hoàng Đế, Tổng Thống, Tổng Bí Thư, Chủ tịch Nước, Thủ tướng, Thống đốc…” đều là những chức vụ, danh xưng cao quý trong phân công chức vụ một người giữa thể chế, triều đại quốc gia. Nhưng Nguyên Thủ Quốc Gia mới chính là trọng trách của một người được công nhận làm đại diện cho cả quốc gia và dân tộc trước bạn bè thế giới.

Nguyễn Hoàng Linh - Giã từ "hoàng đế" của bóng đá thế giới

 

Tượng đài của nền bóng đá Cộng hòa Liên bang (CHLB) Đức và thế giới, "Vua Libero" Franz Beckenbauer, người từng cùng tuyển Đức vô địch thế giới cả trên tư cách cầu thủ lẫn huấn luyện viên về sau này, đã qua đời ở tuổi 78.

Được mệnh danh là "Hoàng đế" (Kaiser), cầu thủ vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá Đức, đồng thời cũng được xem là một trong những danh thủ có lối chơi trí tuệ và bao sân nhất. Beckenbauer đã giành được mọi huy chương tại Giải Vô địch Thế giới (World Cup) cùng đội tuyển quốc gia mà ông đã khoác áo 103 lần: Huy chương vàng năm 1974, Huy chương bạc năm 1966 và Huy chương đồng năm 1970.

Ông cũng đã giành chức vô địch Châu Âu cùng đội tuyển Đức vào năm 1972. Và năm 1976, tuyển Đức cũng vẫn với Beckenbauer trong hàng phòng ngự chỉ chịu thua Tiệp Khắc trong trận chung kết tại Nam Tư, được quyết định bằng trái phạt đền huyền thoại của Antonín Panenka trong loạt penalty luân lưu.

Dũng Phan - Beckenbauer, dị nhân của bóng đá thế giới

 

Bức ảnh tôi dùng để minh họa cho bài viết này là hình ảnh kiêu hùng nhất trong lịch sử bóng đá thế giới. Bán kết World Cup 1970, Đức gặp Ý vào ngày 17/06/1970.  Đó là trận đấu được mệnh danh là hay nhất thế kỷ 20, niềm cảm hứng của mọi cuốn truyện tranh, bộ phim về bóng đá.

Tỉ số 4-3 nghiêng về phía Ý với đủ mọi cung bậc cảm xúc, rượt đuổi kịch tính. Nhưng thứ để biến trận đấu này thành “trận đấu thế kỷ”, để khiến sân vận động Azteca ở thủ đô Mexico phải khắc bảng đồng bên ngoài sân để nói lời cảm ơn, chính là chi tiết Hoàng đế Franz Beckenbauer bị gãy xương quai xanh trong trận đấu nhưng không rời sân. Ông yêu cầu buộc chặt cánh tay lại, chơi hết 120 phút (kể cả hiệp phụ).

Thế là một hình ảnh bi tráng xuất hiện trên sân, Beckenbauer với cánh tay và bộ ngực buộc trắng xóa vẫn dẫn đồng đội xông lên phía trước. Chi tiết cực đắt ấy biến một trận bóng đá thành một bộ phim sử thi.

Lưu Trọng Văn - Vấn đề muôn thuở là tài năng

 

Cái thua của U22 Việt Nam trước U22 Indonesia đã được rành rành báo trước khi coi giò, coi cẳng, kỹ thuật, thể lực của các cầu thủ hai bên. Nếu U22 Việt Nam có vượt qua U22 Indonesia nhờ may mắn đá hơn người, thì thất bại trước U22 Thái Lan sẽ khó tránh khỏi.

Không thể chỉ đơn thuần trách huấn luyện viên Troussier được, vì dàn cầu thủ trẻ của Việt Nam chỉ có thế. Bạn hãy chỉ ra cầu thủ trẻ nào tài năng, có thể lực tốt không được ông Troussier tuyển chọn nào? Còn các cầu thủ trụ cột của U22 Việt Nam đá thế nào, kỹ thuật chân giò, thể lực, tư duy chiến thuật, sự thông minh chạy chỗ ra sao ai ai cũng đã thấy.

Và đó chính là lý do các cầu thủ U22 Việt Nam hầu hết không được thi đấu ở các giải quốc gia. Trong khi đó hầu hết các cầu thủ trẻ U22 Thái, Indonesia, Malai đều đã là các cầu thủ chuyên nghiệp thường xuyên ra sân ở các đấu trường trong nước.

Lưu Trọng Văn - Xin tòa cân nhắc

 

Bác sĩ Nguyễn Quang Tuấn ra tòa, nhiều người cầu mong tòa xét tài năng của bác sĩ để giảm án.

Vậy tài năng có là một yếu tố để giảm tội như huân huy chương, thành tích cách mạng, đóng góp chính trị không?

Tuỳ theo cách nhìn của các nhà xử án. Rất nhiều quan chức đã được án dễ thở mặc dù tội không nhỏ, do bề dày thành tích huân chương.

Võ Xuân Sơn - Nghệ sĩ chửi khán giả

 

Tôi không xem Táo quân từ khi họ đưa hình ảnh một bác sĩ như người máy. Sau lần đấy, tôi hiểu chương trình này tầm thường và rẻ tiền đến thế nào.

Một vài năm sau đó, thỉnh thoảng tôi vẫn phải ngó qua, vì mẹ tôi còn xem chương trình này, mà tôi thì phải vấn an mẹ ngày Tết. Bà đã quá quen với đài truyền hình quốc gia, với những chương trình được cho là “chính thống”. Mà thực ra, thì đa số người dân lớn tuổi đều nghĩ rằng những chương trình của đài này đều là chủ trương của đảng. Nhưng 2, 3 năm nay, có vẻ như mẹ tôi quên luôn trên đời này có cái chương trình gọi là Táo quân.

Năm nay, cho đến tận hôm nay, tôi mới biết là cái chương trình tầm thường và rẻ tiền ấy vẫn còn tồn tại. Tôi biết nó tồn tại không phải vì tôi xem thấy nó, hay nghe người ta nói về nó. Gần như các bạn bè tôi chẳng còn ai nói đến cái chương trình Táo quân cả. Tôi biết đến nó khi người ta bình luận về việc nghệ sĩ Xuân Bắc chửi người xem khi họ chê chương trình này.

Nguyễn Gia Việt - Vụ Xuân Bắc : Khán giả Miền Nam không quan tâm

 

Khán giả Miền Nam không trách và gây áp lực với Xuân Bắc để anh xin lỗi vì không liên quan vấn đề.

Xuân Bắc "ngụ ngôn" về bánh chưng,mà khán giả Miền Nam có ăn bánh chưng và coi Táo Quân ngày Tết đâu mà bàn. Không ngạc nhiên khi những tờ báo lớn đang "gây bão" ngày tết với đề tài Xuân Bắc. Cái đó "nội bộ" nhà người ta nên không cần để ý

Cái cần nói ở đây là văn nghệ Nam và Bắc vốn khác phong cách.

Bùi Chí Vinh - Một nén nhang cho nhạc sĩ Cung Tiến

 

Nhạc sĩ Cung Tiến sinh năm 1938 tại Hà Nội vừa qua đời tại Mỹ. Năm 1953 lúc mới 15 tuổi ông đã gây chấn động giới âm nhạc với hai ca khúc Thu Vàng và Hoài Cảm.

Ông chính là ước mơ sang trọng suốt thời trai trẻ của một thằng con trai giang hồ Xóm Lách như tôi.

Tôi chỉ biết tiễn ông bằng bài thơ được ghép lại từ 10 tựa bài hát mà ông sáng tác, trong đó có các bài phổ thơ Thôi Hiệu, Quang Dũng, Nguyễn Đình Tiên, Thanh Tâm Tuyền, Phạm Thiên Thư…

Tuấn Khanh - Nhạc sĩ Cung Tiến: Cây đại thụ trút lá lặng lẽ

 

Những người thân cận với gia đình của nhạc sĩ Cung Tiến đều biết ông đã qua đời ngày 10 Tháng Năm, nhưng đến ngày 4 Tháng Sáu, sau khi hậu sự hoàn tất, gia đình mới đăng cáo phó.

Những người thân biết ngày qua đời của nhạc sĩ cũng được dặn dò là xin hãy giữ yên lặng cho đến khi hoàn tất tang lễ. Khi mất, nhạc sĩ Cung Tiến hưởng thọ 83 tuổi, và lễ hỏa táng thực hiện vào ngày 2 Tháng Sáu, ở Nam California.

Ông để lại cho đời nhiều tác phẩm cao quý như bài học mở đường của tân nhạc Việt Nam. Đồng thời đóng góp nhiều công sức của mình cho chế độ Việt Nam Cộng Hòa, nơi ông giữ chức Tổng Giám đốc Kế hoạch và Dự án, hoạt động như kinh tế gia, giúp cho Bộ tài nguyên và Thiên Nhiên Minesota nhiều năm, sau khi tị  nạn từ 1975.

Nguyễn Đình Bổn - Cung Tiến, một cung đàn đã đứt!

 

Tất cả những ai yêu nhạc miền Nam đều biết các bài hát Thu Vàng, Hoài Cảm, Hương Xưa của ông. Lạ lùng thay, ba ca khúc đó đều viết khi ông còn ở tuổi thiếu niên (14 đến 16 tuổi).

Sau này ông có nói là do bị ảnh hưởng Đường thi và các nhà thơ Việt Nam thời tiền chiến, chớ không phải được chắt lọc từ những ký ức thật trong cuộc sống của mình.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông cho biết:

Lê Nguyễn - Thương tiếc nhạc sĩ Cung Tiến

 

Hình như sau sự ra đi của nhà thơ Tô Thùy Yên, sự ra đi lần này của nhạc sĩ Cung Tiến mới lại gây ra một làn sóng cảm xúc ngập tràn như thế.

Nhất là với những người sinh ra và trưởng thành tại miền Nam từ những thập niên 1940-1950 trở đi, những người đang sống với bao hoài niệm cuối đời.

Ít có nhạc sĩ nào viết nhạc ở tuổi 16-17 mà tác phẩm lại khắc sâu vào lòng người, âm vang mãi trong những tâm hồn đa cảm, yêu nghệ thuật như Cung Tiến. Cũng không  có nghệ sĩ nào chỉ sáng tác một số nhạc phẩm ít ỏi mà tầm vóc và tiếng vang lại vút cao và lan rộng như thế.

Vũ Thị Phương Anh - Nghĩ vụn nhân nghe tin Thiền sư Thích Nhất Hạnh viên tịch

Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một nhân vật có tầm cỡ thế giới, nhưng trong nước người ta đã và đang tranh cãi về việc ông có đóng góp được gì cho đất nước hay chăng.

Sự tranh cãi này hoàn toàn hiểu được, vì những tiêu chuẩn để đo lường sự đóng góp này ở hai bên vĩ tuyến 17 (thực tế và trong lòng mỗi người) thì khác nhau.

Nhưng có một điều có lẽ không ai có thể tranh cãi. Đó là chỉ ở trong một thể chế tự do thì người ta mới có thể phát triển tài năng ngang tầm thế giới như Thích Nhất Hạnh.

Lê Dũng - Biên giới của văn chương

Kể từ thời Hai Bà Trưng đến nay, chúng ta có gần hai ngàn năm hận thù với người Hán.

Kể từ 1858 đến nay, chúng ta có 163 năm căm ghét thực dân Pháp xâm lược.

Và kể từ 1955 đến nay, chúng ta có 66 năm lên án gót giày đế quốc Mỹ giày xéo quê hương.

Nguyễn Văn Tuấn - Tù nhân dự khuyết và những quy luật

Nhiều năm trước trong một buổi tiệc, trong lúc mọi người đã ngà ngà, một giáo sư nói với tôi rằng ở Việt Nam ai cũng là một người tù dự khuyết.

Phải một thời gian quan sát và suy nghiệm tôi mới thấy câu nói đó rất đúng. Với hệ thống quyền lực chồng chéo, với sự lẫn lộn giữa đảng và Nhà nước, với những đạo luật mâu thuẫn nhau, với những quy định phức tạp, cùng những quy ước xã hội không thành luật, thì bất cứ ai cũng vi phạm.

Không vi phạm luật pháp thì cũng vi phạm quy định. Không vi phạm quy định thì cũng sai lệch quy ước. Không sai lệch quy ước thì cũng chịu sự gièm pha. Ở Việt Nam anh không được thành công, chị không được đứng cao. Anh đứng cao thì anh sẽ bị “bắn”, hay là mục tiêu cho sự hạ bệ.

Lê Huyền Ái Mỹ - Phiếm chuyện tài đức

Sáng 23-10, trong phiên họp tổ góp ý Luật Điện ảnh (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Lê Thu Hà cho rằng nghệ sĩ cần đức trước khi cần tài.

Tôi nghĩ, bất cứ ai, làm nghề gì thì cũng cần phải có đức - một nhân tính căn bản, nó chẳng phải có trước hay sau bất kỳ đức tính, phẩm chất nào khác.

Còn đã là nghệ sĩ, ở đây chỉ tạm gói trong nghệ sĩ biểu diễn thì phải có tố chất tài năng sáng tạo - biểu diễn, tùy mỗi lãnh vực mà tài năng ấy là trời cho, là di truyền, là khổ luyện…