Lưu Nhi Dũ - Lịch sử là lịch sử, chân lý là chân lý

Dạo này uýnh nhau dữ dội quá, ý nói trên mạng. Mấy phe Nga/Pu - Ukraina, Trump và phản Trump… nhiều phe phái đục nhau chí chóe. Lật cả các cụ Lê Văn Duyệt, Phan Thanh Giản... săm soi rồi hô hoán lật sử này nọ.

Thậm chí Nỗi buồn cũng đem ra uýnh nhau tùm lum, tranh nhau ai buồn hơn ai, ai phản động, ai chính nghĩa... Lịch sử, văn chương lộn tùng phèo - “xáo trộn văn chương với chả cá” (Nguyễn Vỹ)!

Té ra chân lý là “cái lý có chân”. Thiệt! Nhưng cái gì của cốt lõi của mọi giá trị là nhân bản và văn minh thì vĩnh cửu.

Kiều Thị An Giang – Đi qua nỗi buồn để chữa lành chiến tranh

 

Tôi thuộc lớp người sinh ra trong chiến tranh nhưng lại không biết gì mấy về nó. Với tôi, chiến tranh không hẳn là mất mát, mà là những mùa sơ tán đầy dấu ấn. Nhờ thế tôi có một tuổi thơ ở thôn quê - thứ ký ức đẹp đến mức mọi thiếu thốn lại càng khiến nó khắc sâu hơn trong tâm trí lũ trẻ thành phố.

Tôi đọc Nỗi buồn chiến tranh từ khi nó còn là những trang giấy đen nhẻm, lợn cợn bã nứa. Và sau này, tôi nghe nó.

Tôi thường tự hỏi điều gì giữ tôi tỉnh táo qua những đêm làm việc khi cả thế giới đã ngủ. Không phải cà phê. Không phải áp lực. Mà là một giọng đọc trầm, da diết vọng ra từ chiếc máy tính, kể về cuộc đời bị ám của Kiên - nhân vật chính trong cuốn tiểu thuyết không dày nhưng nặng tựa như đá.

Nguyễn Văn Tuấn - Di sản của một thế hệ vàng

Hôm nọ, tôi dự buổi tiệc kỷ niệm 30 năm ngày thành lập nhóm từ thiện Vietnam Foundation (VNF) [1], một cột mốc đầy ý nghĩa. Trên đường về, câu nói của một người bạn cứ làm tôi suy tư: "Thế hệ VNF là thế hệ vàng son của sinh viên Việt Nam."

Nghe nhận xét đó, tôi nhận ra một niềm cảm mến sâu sắc. Họ là những học sinh miền Nam, đã từng bước lên chuyến bay du học Úc nhờ chương trình Colombo Plan hào phóng, bắt đầu từ những năm 1950. Phải là những người trẻ ưu tú, tài hoa mới có được vinh dự đó.

Colombo Plan, tên gọi của một chương trình tài trợ tuyệt vời, được khởi xướng bởi tấm lòng nhân ái của Bộ trưởng Ngoại giao Tích Lan và Úc. Mục tiêu là tài trợ kinh tế, xã hội cho khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam Cộng Hòa. Giáo dục là một lãnh vực quan trọng trong Colombo Plan.

Quyên Di - Việc biên soạn và sử dụng sách giáo khoa thời Việt Nam Cộng Hòa

(Nhân trong nước đang có cuộc tranh luận "Một hay nhiều bộ sách giáo khoa," tôi xin đăng lại một bài viết cũ có liên quan đến vấn đề này. Tôi xin lỗi những vị nào đã đọc bài này rồi.)

Có một so sánh chưa hẳn đã hoàn toàn chính xác nhưng cũng không đến nỗi khập khễnh, đó là, nếu nhà nông ra đồng làm việc cần con trâu, cái cày thì thầy/cô vào lớp dạy học cần phải có sách giáo khoa. 

Đương nhiên, có những giáo sư văn chương “tay vo” vào lớp, nói thao thao bất tuyệt và học sinh/sinh viên ngồi nghe mê mẩn, nhưng để cho sinh viên/học sinh ghi nhớ lâu dài, cần phải có sách giáo khoa.

Nhân trong nước lâu nay vẫn nhùng nhằng về việc soạn và dùng sách giáo khoa, chúng ta thử nhìn lại vấn đề này vào giai đoạn trước 1975.

Lâm Bình Duy Nhiên - Biểu tình chống độc tài

Chuyện cộng đồng người Việt tị nạn cộng sản hay biểu tình trước các tòa đại sứ của cộng sản Việt Nam là chuyện bình thường và hợp pháp.

Tại các nước phương Tây, cộng đồng phải xin phép trước và phải bảo đảm an ninh trật tự đối với chính quyền sở tại. Không hề có chuyện biểu tình “tự phát”, kéo nhau ra cầm cờ hô khẩu hiệu.

Tất cả các nước tự do và dân chủ, biểu tình là quyền trong hiến pháp. Người Việt tị nạn cộng sản, khi biểu tình lên án chế độ cộng sản thì họ cầm cờ vàng ba sọc đỏ, biểu tượng của Tự do, là “căn cước” của sự sống và là niềm hy vọng của cộng đồng.

Lâm Bình Duy Nhiên - Không thể trốn chạy lương tâm

"On peut tout fuir sauf sa conscience - Chúng ta có thể chạy trốn mọi thứ, ngoại trừ lương tâm của mình.”

Đây là một câu trích dẫn của Stefan Zweig (nhà văn, nhà tư tưởng người Áo) mà tôi vẫn thường nghĩ đến, khi quan sát diễn biến của các sự kiện địa chính trị trên thế giới ngày nay.

Câu trích dẫn của Stefan Zweig thúc đẩy chúng ta suy ngẫm về nguồn gốc và quá trình hình thành lương tâm của mình. Lương tâm là yếu tố không thể tách rời để hướng dẫn suy nghĩ và hành động của mỗi chúng ta.

Lê Học Lãnh Vân - Lan man về câu nói của tiến sĩ Bùi Trân Phượng

Trong chương trình Diễn giả Phan Đăng, tiến sĩ Bùi Trân Phượng cho biết:

“Cái xã hội mà mình đã sống qua trước 75 là một xã hội mà mình đã không đồng tình với nó về nhiều mặt rất cơ bản. Mình là người đã tham gia cuộc đấu tranh chống lại xã hội đó, chính quyền đó. Nhưng mà, đứng về mặt học hành thì cái môi trường xã hội đó nó vẫn tốt hơn cho việc học của mình gấp triệu lần so với cái môi trường mà mình chứng kiến từ năm 75 đến nay”.

Câu nói đó gợi nhiều điều trong ký ức và suy nghĩ.

1) Trước năm 1975 tôi chỉ đi học: tiểu học, trung học rồi đại học. Nhận được sự giáo dục khai phóng trong một chế độ tự do, tôi có nhiều suy nghĩ về xã hội mình sống. Và cũng nhiều lần trình bày quan điểm của mình trước lớp hay trước một tập thể. 

Lê Học Lãnh Vân - Khi đốm lửa đạo đức, văn minh được nhen lên

 

1) Nếu hành giả Minh Tuệ đi bộ đầu trần chân đất giữa cộng đồng chỉ gồm những người mê tín, tham lam, ngu dốt… chúng ta có chứng kiến hiện tượng hành giả Minh Tuệ như những gì đã xảy ra trong cộng đồng người Việt tại Việt Nam mấy tháng qua không?

Bài viết này đặt câu hỏi giả định trên để làm rõ hơn nhận định rằng hiện tượng hành giả Minh Tuệ phản ánh những yếu tố hướng thiện, hiểu biết, dấn thân còn không ít trong cộng đồng người Việt.

Trước khi việc tu tập của hành giả Minh Tuệ được lan truyền mạnh mẽ trong cộng đồng, người quan sát từ bên ngoài và từ xa có cảm giác một số rất đông đảo Phật tử đang bị sự u mê dẫn đường, chốn tu hành đang bị sự băng hoại thống trị.

Lưu Trọng Văn - Nhân ngày 30 tháng Tư

1. Tiến sĩ Nguyễn Tiến, chồng của ca sĩ Ái Vân kể:

Ba tôi là kiến trúc sư, thành viên ban thiết kế Dinh Độc Lập, trong nhóm của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ.

Một lần, khi ba tôi trình bày với tổng thống Ngô Đình Diệm về phân bổ, thiết kế các phòng, trong đó có phòng cho việc "thờ tự". Tổng thống cho ý kiến ngay:

- Các ông nên thiết kế cách chung, dễ thay đổi. Để sau này, tổng thống khác, tôn giáo khác có thể bài trí lại theo tôn giáo của họ.

Lưu Trọng Văn - Tâm Bụt, tâm Phật

Kinh thành xưa thái tử Tất Đạt Đa họ Thích Ca sinh ra và lớn lên hầu như không còn nữa. Cổng thành gạch nung nơi thái tử từ bỏ ngai vàng, cung điện, quần thần, kẻ hầu người hạ ra đi giờ hầu như chẳng còn dấu tích gì.

Cuộc ra đi này có nặng nề không? Theo gã là rất nhẹ nhàng, vì cái mà ngài cần không có trong những gì ngài có. Vậy cái gì Ngài cần? Sự Công bằng? Tự do? Lý tưởng? Con đường- Đạo? Hay bộ mặt thật của trẻ thơ?

Gã luôn thích tưởng tượng ra ông Bụt của riêng mình. Tuổi thơ của gã biết và thích ông Bụt trước khi biết ông Phật, mà đâu biết rằng Phật chính là Bụt của người nhà quê xứ Việt gắn với chuyện cổ tích ngày xửa ngày xưa xứ Việt. Gã như nhiều đứa trẻ Việt lớn lên với lời người nhớn, khi thấy ai đó tử tế, thương người thì cho là: Có tâm Bụt- có tâm Phật.

Trần Thanh Cảnh - Đọc "Một khoảng nối dài Việt Nam Cộng Hòa"

 

Phải nói luôn là tôi mất khoảng hai tháng, vật vã mới đọc xong cuốn sách này.

Một cuốn hoàn toàn khác phong cách hấp dẫn của Tạ Chí Đại Trường trong "Lịch sử nội chiến Việt Nam" và "Chuyện phiếm Sử học", những cuốn mà tôi thích.

Đọc "Một khoảng nối dài Việt Nam Cộng Hòa", có lúc cảm thấy như đang đọc "Bất khuất" xưa của Nguyễn Đức Thuận: những mô tả về trại cải tạo không khác gì mấy những trang về "địa ngục trần gian Côn Đảo" khi xưa. Lại nữa, đọc sách ông Trường, thấy có cả tuổi trẻ của mình bị bỏ đói, rét khốn khổ vật lộn kiếm miếng ăn thêm trên miền biên viễn để mà tồn tại.

Huy Đức - Những người Việt Nam quốc gia

 

Năm 2005, khi đến “vùng D. C.” học về chính sách công, một tham tán công sứ của Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ giới thiệu tôi gặp GS Nguyễn Mạnh Hùng. Nhiều lần, hai cha con tôi được ông lái xe đưa đi ăn ở George Town hoặc đưa về ngôi nhà của ông ở vùng Fairfax, ngôi nhà có phía sau là rừng, thỉnh thoảng có một vài chú nai nhẩn nha gặm lá.

GS Nguyễn Mạnh Hùng được số đông trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài kính trọng, dù những người cực đoan vẫn chỉ trích việc ông về nước nhiều, sẵn sàng tiếp xúc với các nhà lãnh đạo và đến nói chuyện ở những nơi như Ban Đối ngoại, Hội đồng Lý luận Trung ương, Học viện Ngoại giao…

GS Nguyễn Mạnh Hùng là một trong những người Việt Nam đầu tiên nhận được học bổng Fulbright [1960] sang Mỹ học về quan hệ quốc tế. Và, ông cũng là người Việt tị nạn đầu tiên lãnh đạo một trung tâm nghiên cứu Đông Dương ở một trường đại học Mỹ [George Mason University].

Phan Châu Thành - Nga và Ukraina, hai nền văn hóa trái ngược

Cuộc xâm lược của Putin vào Ukraina đang cho chúng ta thấy cả sự xung đột của hai nền "văn hóa" trái ngược với nhau.

Một bên là Nga, với đại diện là Putin, Shoigu, Medvedev... mở mồm ra là hùng hùng hổ hổ, dọa nạt, chỉ biết dùng sức mạnh để giải quyết vấn đề. Tuy sở hữu nguồn tài nguyên vô cùng to lớn, số lượng binh lính, vũ khí nhiều hơn phía Ukraina rất nhiều lần, trên thực tế, dối trá, dốt nát và tham nhũng làm cho mọi thứ mục rỗng, thành ra đụng đâu hỏng đấy, làm gì nát đó. Đã thế, từ trên xuống dưới toàn nói phét không ngượng mồm, bất tài, vô dụng, chỉ chực khủng bố, đàn áp dân thường, người yếu... là nhanh.

Bên kia là phương Tây và Ukraina - đang cố gắng học theo lối suy nghĩ của họ: Nói ít, làm nhiều, luôn luôn nhẹ nhàng, lịch sự nhưng bền bỉ, quyết tâm và chú trọng vào thực lực. Không ai trong số họ tránh né sự thật, ngược lại họ cố gắng nhìn thẳng vào sự thật nhất có thể, mổ xẻ, phân tích công khai, để rút ra bài học mà giải quyết vấn đề.

Nguyễn Văn Tuấn - Nhà văn và nghịch lý

 

Nhà văn Dương Thu Hương là một minh chứng cho một nghịch lý ở Việt Nam ngày nay: những tác phẩm hay và có giá trị thường xuất phát từ những người không cùng quan điểm với Nhà nước.

Tin tức về Nhà văn Dương Thu Hương được trao giải thưởng danh giá 'Cino del Duca' tràn đầy trên các hệ thống truyền thông ở nước ngoài. Nhưng ở Việt Nam, báo chí gần như im lặng về danh dự cao quý này! Tuy nhiên, tôi đoán rằng một người có cá tánh mạnh và chánh trực như Nhà văn Dương Thu Hương thì bà ... chẳng quan tâm.

Hình như những tài năng văn chương đều đứng ngoài các tổ chức của Nhà nước, thậm chí xuất phát từ những người bất đồng chánh kiến.

Lê Nguyễn - Một thời Quốc văn Giáo khoa thư

 

(Nhân chuyện 1.000 ông bà tiến sĩ sẽ soạn sách giáo khoa, chợt nhớ).      

Thời đó qua đi hơn 70 năm rồi, mà “kỷ niệm đầu đời” vẫn còn tươi mới trong ký ức của một gã đàn ông gần đất xa trời. Những hình ảnh, câu chuyện vẫn đeo đẳng kiếp người, và khi nhìn vào nền giáo dục thời nay, ký ức vẫn mang lại niềm tiếc nhớ khôn nguôi.

Kỷ niệm của những ngày 7- 8 tuổi ấy không bao giờ phai nhạt, đặc biệt với hai quyển Quốc văn Giáo khoa thư lớp Dự bị (cours préparatoire, sau là lớp Tư, nay là lớp Hai) và Quốc văn Giáo khoa thư lớp Sơ đẳng (cours élémentaire, sau là lớp Ba, nay cũng là lớp Ba). Ấn tượng về chúng mạnh mẽ đến nổi khi lớn lên, có những lúc, mình ngồi nhớ quay quắt từng hình ảnh, từng câu chuyện trong sách.

Nguyễn Đình Bổn - Sự dốt nát của những kẻ nhân danh văn hóa!

Về vụ Minh béo, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Trần Hướng Dương - phó cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, trưởng ban tổ chức Liên hoan kịch nói toàn quốc phía Nam - lên giọng dạy đời nhân danh đạo đức và cả văn hóa dân tộc.

Ông ta nói như sau: "Còn xét về mặt truyền thống đạo đức thì người Việt có truyền thống lấy nhân nghĩa thắng hung tàn, đánh kẻ chạy đi chứ không đánh kẻ chạy lại, luôn mở lối cho những người từng lầm đường lạc lối.

Lưu Trọng Văn - Bài thơ « Tiếng thu » trong một nền giáo dục nhân bản

Năm 1975 vào Nam, gã ngạc nhiên khi hầu hết người có đến trường ở miền Nam đều biết tên tuổi cha gã. Nhiều chủ quán cơm còn không chịu lấy tiền khi biết gã là con trai tác giả Tiếng thu.

Hóa ra trong sách giáo khoa văn của chế độ Việt Nam Cộng Hòa có in bài Tiếng thu, một nhà thơ sống ở chế độ đối nghịch.

Thậm chí Tiếng thu đã là bài thi tốt nghiệp trung học của nền giáo dục Nhân bản - Dân tộc - Khai phóng ấy.

Dũng Phan - Chờ những luồng gió mới

 

Vậy là Việt Nam đã đi được một nửa chặng đường để kiếm tấm vé lần đầu ra World Cup. Kết quả: 5 trận toàn thua.

Điều kỳ lạ luôn lặp đi lặp lại ở đây chính là luôn để lại tiếc nuối. Sự tiếc nuối đó ở đâu? Không nên để cảm giác ấy đánh lừa, thực tế đó là một cảm giác rất gần mà rất xa. Gần ở tỉ số, nhưng xa ở đẳng cấp. Cái ngưỡng đó mới là đáng sợ.

Người hâm mộ cũng phải căn cứ vào đó để không oán trách thầy Park hay cầu thủ của chúng ta một cách vô lối. Như tôi đã từng viết hai điểm sau:

Nguyễn Viện - Tư duy chiến tranh và giáo dục lòng nhân ái

Chiến tranh đã chấm dứt gần nửa thế kỷ rồi, nhưng chính quyền Việt Nam vẫn chưa thoát được cái tư duy chiến tranh, từ ông lớn xuống tới ông bé. Thể hiện qua những ngôn từ hiếu chiến như chống giặc, chiến sĩ, pháo đài, xung kích…

Tại sao không thể có một tư duy lành mạnh hơn, nhân bản hơn là một tư duy hòa bình, biết tôn trọng phẩm giá con người và sự khác biệt hơn, cao cả hơn, nhân ái hơn?

Vì họ là cộng sản sao? Vì họ coi căm thù là động lực sao?

Lưu Trọng Văn - Triết lý « dân tộc, nhân bản, khai phóng » của VNCH và cách mạng giáo dục Việt Nam

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trong cuộc làm việc với Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thừa nhận sự thực quan trọng nhất của ngành giáo dục hiện nay đó là: ‘’chưa hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý cho thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo...".

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn không né tránh ngành giáo dục hiện nay "phải đổi mới căn bản, toàn diện". Thực chất của "đổi mới căn bản toàn diện" không thể bằng các cuộc Cải cách giáo dục như tít mù vòng quanh bấy lâu nay nữa mà phải bằng cuộc Cách mạng giáo dục triệt để.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tỏ ra đồng tình với cách nhìn mang tính thực chất này, nên ông nhấn mạnh 5 điểm mấu chốt làm trụ cho cuộc Cách mạng giáo dục cần có.