Nguyễn Hồng Lam - Bóng ma viên tư lệnh

 

Hôm qua, tôi có đăng bài nói về ba viên sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa là Đại tá Hồ Tấn Quyền, Đại tá Lê Quang Tung và Thiếu tá lê Quang Triệu bị sát hại ngay trước khi đảo chính 1/11/1963 nổ ra. 

Kỳ lạ, đã có một số bạn đọc, vì mục đích riêng, hoặc vì tầm nhận thức quá hạn chế vẫn phản hồi xỏ xiên, có ý cho rằng tác giả đang cố ý khơi lại "tàn dư chế độ cũ". Cách nói thì đao to búa lớn, song hiểu biết và tư cách tranh luận của họ thì như mẩu sắt gỉ, không đáng để tôi bận tâm.

Nhưng nó cũng nhắc tôi nhớ rằng, dù đến nay, hành vi và số phận của các nhân vật trong câu chuyện đều đã sáng tỏ, thì với một số người, nỗi ám ảnh vẫn chưa dứt hẳn. Trong thực tế, đã có nhiều kiểu, nhiều trò lợi dụng hoặc bị ám thị bởi những "bóng ma" làm điều xằng bậy. Vì mục đích gì thì chỉ có họ biết.

Nguyễn Hồng Lam - Ba người đầu tiên bị tế thần trong ngày lễ Các Thánh 1/11/1963*

 

Ngày 1-11-1963, một bi kịch lịch sử đã nổ ra: Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa Ngô Đình Diệm và bào đệ - ông Cố vấn Ngô Đình Nhu - đã bị quân đội đảo chính lật đổ và giết chết. Ai trung thành, ai phản với anh em ông Diệm, đâu là kẻ cơ hội... sau đảo chính đều lộ mặt hết.

Bài viết này không nhằm nhắc lại chi tiết của biến cố đẫm máu đó, chỉ đề cập đến ba kẻ thọ nạn đầu tiên trong ngày Lễ Các Thánh 1/11/1963 là Đại tá Hồ Tấn Quyền, Đại tá Lê Quang Tung và Thiếu tá Lê Quang Triệu. Ba nhân vật mà tôi muốn đề cập đều bị đoạt mạng ngay trước khi tiếng súng đảo chính nổ ra.

Mùa hè năm 2000, tôi dọn về sống ở đường Bành Văn Trân, phường 7, Tân Bình. Trước 1975, đây là đường Thánh Mẫu, chạy từ đường Lê Văn Duyệt (nay là đường Cách Mạng Tháng Tám) đến đường Vân Côi, dài chỉ hơn 1 km. Nơi tôi ở xưa là khu giáp ranh.

Dương Quốc Chính - Liệu kế hoạch Bravo có diễn ra ở Nepal ?

 

Mấy hôm anh em bên chuồng rộ lên cái thuyết âm mưu là biểu tình ở Nepal là giống kế hoạch Bravo 1 và 2 của ông Ngô Đình Nhu. Mình thấy hàng loạt Facebook, YouTube lên nội dung tương tự nhau như vậy, nên dám chắc là có sự chỉ đạo từ trên. Anh em diễn theo như con vẹt thôi.

Mình ngó qua cái thuyết đó ở mấy chuồng mà thực sự bất ngờ về độ ngớ ngẩn của thuyết âm mưu này! Suy diễn gì thì suy diễn, cũng phải có chút liên quan. Chứ làm như anh em bây giờ nó thể hiện năng lực yếu kém trong công tác tuyên truyền cũng như hiểu biết về lịch sử, chính trị là rất tồi tệ.

Kế hoạch Bravo 1 và 2 như thế nào thì anh em Google cũng ra, có thể mình sẽ làm video sau. Đại khái thế này:

Hoàng Quốc Dũng - Brazil, bài học về sự trả giá khi phá hoại dân chủ

Người Việt Nam ít để ý tới Brazil, một nước ở Nam Mỹ. Tuy nhiên, những sự kiện gần đây ở đó đầy thăng trầm, nóng bỏng, khiến nhiều người phải quan tâm. Và có cái gì đó hơi giống với Mỹ.

Cựu tổng thống Jair Bolsonaro từng tuyên bố: “Đối với tương lai của tôi, tôi có ba lựa chọn: nhà tù, cái chết hoặc chiến thắng. Lựa chọn nhà tù đã bị loại bỏ.” Ông đã từng chiến thắng và làm tổng thống, nhưng đời không như mơ. Khi ra tranh cử nhiệm kỳ hai, Bolsonaro thất bại sít sao trước cựu tổng thống cánh tả Luiz Inácio Lula da Silva (50,9 % – 49,1 %).

Bolsonaro không thừa nhận thất bại, ám chỉ gian lận bầu cử. Nhiều người ủng hộ dựng trại trước doanh trại quân đội, kêu gọi quân đội can thiệp.

Đặng Sơn Duân - Phân tích thất bại của Tổng thống Yoon Suk Yeol

Ban bố thiết quân luật, mà trong trường hợp của Tổng thống Yoon Suk Yeol có thể được gọi là một cuộc đảo chính, cần phải có sự hậu thuẫn của quân đội, sự hậu thuẫn của đảng cầm quyền và cần phải có một kế hoạch kỹ lưỡng, ra tay thần tốc.

Trong tình huống thông thường, ông phải nắm được ít nhất một nửa số ghế Quốc hội, tức 150 phiếu, để ngăn cản Quốc hội bãi bỏ tình trạng thiết quân luật. Hoặc chí ít cũng phải có 120 ghế để viện đến chiến thuật filibuster nhằm câu giờ.

Trong trường hợp của ông Yoon, ông thậm chí không có sự ủng hộ của đảng cầm quyền, vốn nằm ở phe thiểu số trong Quốc hội. Việc đảng Dân chủ đối lập nắm thế đa số khiến ông phải tiến hành bước đi cực đoan là phải ngăn chặn bằng mọi giá việc Quốc hội nhóm họp với số lượng đại biểu quy định (151 người) để có thể vô hiệu hóa thiết quân luật.

Cù Mai Công - 61 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm

Ba đại tá được « Ông Cụ » đặc biệt tin cẩn làm gì trong ngày 1-11-1963?

(Tôi không phải là người viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ. Nhưng lịch sử Việt Nam Cộng Hòa chắc chắn sẽ phải viết lại hoàn toàn nếu các mưu sự, tính toán của ba vị đại tá ấy thành công).

Trên đường Phạm Hồng Thái (nay là Cách Mạng Tháng Tám, Tân Bình, TPHCM), có hẻm An Tôn (nay là hẻm 947 Cách Mạng Tháng Tám). Hẻm này dài hơn hai trăm thước, cuối hẻm nhìn xéo bên phải là Trường trung tiểu học Mai Khôi (nay là Trường tiểu học Bành Văn Trân). Xưa tôi học tiểu học ở Mai Khôi, nhiều lúc qua lại hẻm này vì trong đó có nhà cô giáo lớp Bốn của tôi.

Cùng dãy nhà với nhà cô tôi có một ngôi nhà giữa hẻm khá lặng lẽ, cửa nẻo thường đóng, người ra vô cũng ít nói. Dân trong xóm này gọi bà chủ nhà lịch thiệp, lộ rõ nét sang trọng này là o Khôi. Ít ai biết đó là vợ đại tá Việt Nam Cộng Hòa Lê Quang Tung - tư lệnh Lực lượng Đặc biệt Việt Nam Cộng Hòa, kiêm chỉ huy trưởng Lữ đoàn Liên binh Phòng vệ Phủ Tổng thống thời Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm.

Thọ Nguyễn - Vụ mưu sát Hitler bất thành cách đây 80 năm

Người Việt chỉ biết hôm nay 20.07 là ngày ký kết hiệp định Geneve 70 năm trước. Hiệp định này chấm dứt cuộc chiến tranh 9 năm với Pháp, nhưng lại chia đôi nước Việt Nam thành hai chế độ và khởi đầu cho một cuộc chiến tranh khác, đẫm máu hơn.

Người Đức thì hàng năm kỷ niệm ngày 20.07.1944 là ngày vụ mưu sát Hitler bất thành của nhóm kháng chiến tập hợp xung quanh đại tá, bá tước Claus Schenk von Stauffenberg. Năm nay là đúng 80 năm.

Vụ mưu sát và đảo chính bất thành, von Stauffenberg và khoảng 200 sĩ quan, tướng tá và quan chức của chế độ quốc xã bị hành quyết. Những người nổi tiếng như thống chế Rommel thì bị bức tử.

Đặng Đình Mạnh - Đảo chính tại Việt Nam !

 

Giữa cơn rối ren chính trị của chế độ, nếu chỉ nhìn vào sự hạ bệ cá nhân các tên tuổi Nguyễn Xuân Phúc, Phạm Bình Minh, Vũ Đức Đam, Hoàng Trung Hải, Võ Văn Thưởng, Vương Đình Huệ và sắp tới đây là Trương Thị Mai, vì những nghi vấn tham nhũng, trục lợi cá nhân… thì chúng ta chưa nhìn thấy hết sự tầm vóc sự việc.

Chúng không đơn giản chỉ là việc chống tham nhũng qua công cuộc “đốt lò” mà ông Nguyễn Phú Trọng phát động trong nhiều năm qua với mục tiêu chỉnh đốn Đảng.

Hãy nhìn rộng ra, trong vỏn vẹn chưa đầy hai tháng, rằng tất cả quyền lực nhà nước cao nhất từ một Chủ tịch nước, một Chủ tịch Quốc hội, một Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng… và trên tất cả, quyền lực của ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng… đều rơi vào sự tê liệt từ một môi trường chính trị vốn thường hãnh diện về sự ổn định, mới thấy tầm vóc nghiêm trọng của sự việc.

Nguyễn Thông - Thời sự (2) : Chống tham nhũng

23.3

Đang ngồi uống chè (trà), Bình nói hôm nay rằm, đã mua gì cúng chưa. Rồi bảo bây giờ những kẻ vô thần nhất lại là đám cúng kiếng tợn nhất.

Bọn lý luận Mác Lênin thời này không cúng Mác Lê mà chỉ thắp hương khấn thần phật độ cho chúng tai qua nạn khỏi, thoát nạn, thoát lò tôn, giữ được chức tước và tiền bạc…

Y cười hỏi mày còn nhớ hồi miền Bắc trước 1975 không. Thời ấy, đọc báo Nhân Dân, nghe đài Tiếng nói Việt Nam, thấy cứ xảy ra chuyện hạ bệ người đứng đầu chính quyền Việt Nam Cộng Hòa ở Sài Gòn, hoặc ở bên Thái Lan thì phe ta rất mừng, gọi là đảo chính. Mừng bởi kẻ thù lục đục, đánh nhau, chúng không giữ được sự đoàn kết “như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Dương Quốc Chính - Dương Văn Minh, kẻ phản phúc

 

Đôi lời : Trong  hồi ký của William Colby, cựu giám đốc CIA ở Sài Gòn, có đoạn cho biết Dương Văn Minh từng đề nghị ám sát cả tổng thống Ngô Đình Diệm lẫn ông Ngô Đình Nhu, Ngô Đình Cẩn nhưng bị CIA bác. Khi nào có thì giờ TM tìm lại được cuốn sách sẽ dịch đoạn này.

Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn:

Trước kia khi người Nguyên vào cướp, vương hầu quan liêu phần nhiều đến dinh xin quy phục. Đến khi giặc thua, bắt được một hòm các tờ biểu xin đầu hàng, Thượng hoàng sai đốt đi để yên lòng kẻ phản trắc.

Thượng hoàng là Trần Thánh Tông.

Một câu chuyện khác. Ông Nguyễn Văn Y, nguyên là Chỉ huy trưởng Cảnh sát Quốc gia, chính quyền ông Ngô Đình Diệm, kể lại (mình tóm tắt đại ý):

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (6)

 

Kỳ 6 : SAU ĐẢO CHÍNH 1-11-1963

Sau cuộc đảo chính 1-11-1963, ai cũng biết là liên tục hơn một chục cuộc đảo chính, phản đảo chính khác của nhiều nhóm sĩ quan. Đó là những ngày Sài Gòn không yên ổn, cho tới khi nền Đệ nhị Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu ngày 1-11-1967 được ra mắt - đúng bốn năm sau đảo chính 1-11-1963.

Nhưng dù thể chế nào, ai lãnh đạo, thông tin về cuộc đảo chính vẫn úp mở, không rõ khi các lãnh đạo miền Nam lúc ấy ít nhiều liên quan với đảo chính 1-11, và cả sự ràng buộc, kỵ húy của đề tài này khi các sĩ quan đảo chính vẫn cầm quyền. Sau đó là 30-4-1975, đây cũng vẫn là đề tài “nhạy cảm” với đủ mọi thông tin khác nhau, nhất là từ những quan chức, tướng lĩnh Việt Nam Cộng hòa ở nước ngoài chỏi nhau chan chát cho tới giờ. Thực hư khó xác định. Đó là chưa kể có thông tin không rõ ràng từ chính những “người trong cuộc”, có khi để bào chữa cho mình.

Chẳng hạn cái chết của anh em đại tá Lê Quang Tung - thiếu tá Lê Quang Triệu, thông tin chủ yếu từ nước ngoài. Người nói bị đâm, kẻ nói bị bắn; thủ phạm có người nói đại úy Nguyễn Văn Nhung, có vị dẫn lời một tướng nói do một Quân cảnh gác phòng họp bắn… Ai cũng khăng khăng mình đúng.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (5)

 

Kỳ 5: CUỘC ĐẢO CHÍNH 20 TIẾNG VÀ “HẬU CỨ CHÍNH TRỊ” ÔNG TẠ

Sau khi phản đảo chính 1-11-1963 thất bại và bị Hội đồng Quân nhân Cách mạng của tướng Dương Văn Minh tước binh quyền, ông Dzinh đã từ dinh tư lệnh Sư đoàn ở Sa Đéc về ở cư xá Lữ Gia, Phú Thọ, cạnh nhà nữ tài tử Kiều Chinh.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Dzinh phản đảo chính cứu Tổng thống Ngô Đình Diệm, người đồng hương huyện Lệ Thủy, Quảng Bình của mình. 

Ba năm trước, ngày 11-11-1960, ông Dzinh, lúc ấy là trung tá, tư lệnh phó kiêm tham mưu trưởng của Sư đoàn 21 bộ binh cũng từ miền Tây mang một pháo đội 105 cùng đại úy Lưu Yểm, tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/33 của của Sư đoàn 21 bộ binh kéo về Sài Gòn nhổ chốt Phú Lâm do Tiểu đoàn 8 nhảy dù trấn giữ; thẳng đường về Dinh Độc Lập dẹp tan cuộc đảo chính do đại tá Nguyễn Chánh Thi cầm đầu.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (4)

 

Kỳ 4: SAU ĐẢO CHÍNH, PHẢN ĐẢO CHÍNH LẠI LIÊN TIẾP ĐẢO CHÍNH VÀ PHẢN ĐẢO CHÍNH

Cái chết của Tổng thống Ngô Đình Diệm tạo ra hai luồng cảm xúc đối nghịch cả trong lẫn ngoài nước: một, vui mừng khi lật đổ chế độ “gia đình trị”; hai, bàng hoàng khi ông Diệm bị giết.

Người Mỹ đứng sau lưng, bật đèn xanh cho Hội đồng Quân nhân Cách mạng lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm thì ai cũng rõ rồi. Nhưng khi nghe tin ông Diệm bị giết, Tổng thống Mỹ Kennedy cũng bần thần. Đa số người Bắc di cư vốn hàm ơn ông Diệm đưa mình vào Nam thì bàng hoàng.

Khi nghe ba tôi nói ông Diệm bị giết, mẹ tôi thốt lên “Giêsu Maria, lạy Chúa tôi” rồi vào ngồi trong góc nhà, đầm đìa nước mắt, đấm ngực than: “Hết về Bắc lại rồi ông ạ”. Chả là nhiều người Bắc 54 đến lúc đó vẫn tin sẽ có ngày ông Diệm đưa mình về lại quê hương.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (3)

 

Kỳ 3: TỔNG THỐNG VÀ BÀO ĐỆ BỊ SÁT HẠI TRONG NGÀY LỄ CÁC LINH HỒN 2-11

Có nhiều đánh giá khác nhau, tranh cãi về công, tội của nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm; đúng sai của cuộc đảo chính… Đó không phải là chủ đích của loạt bài này như đã nói từ đầu: “Tôi không viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ”.

Nhưng có một thực tế khó ai phủ nhận: Đây là thời kỳ phát triển hoàng kim của miền Nam trước 1975, cả về kinh tế, văn hóa, giáo dục… lẫn nền nếp, trật tự xã hội. Những thành quả, hình ảnh, tư liệu… của miền Nam trước 1975 hay được nhắc tới hiện nay thường nằm trong thời kỳ này. Và nó kết thúc vào sáng 2-11-1963, ngày lễ Các linh hồn của Công giáo.

Sáng sớm ngày 2-11, Tổng thống Ngô Đình Diệm rời nơi mình tạm lánh từ tối 1-11: một ngôi nhà xây thời Pháp của ông Mã Tuyên (một bang trưởng người Hoa ở Chợ Lớn) ở số 36A Đốc Phủ Thoại (nay là Vũ Chí Hiếu) đi dự lễ ở nhà thờ Cha Tam cách đó vài trăm thước.

Nguyễn Gia Việt - Ngày 1 tháng 11 năm 1963: Dân tộc Việt Nam lại bị trật nhịp phát triển

 

Hôm nay là ngày 1/11/2023, tức là 60 năm ngày đảo chánh Tổng Thống (TT) Ngô Đình Diệm, phá tan Đệ Nhứt Việt Nam Cộng Hòa. Cũng là ngày báo hiệu sự bất ổn của Miền Nam bắt đầu.

Cuộc đảo chánh ngày 1/11/1963  xảy ra vào giữa trưa. TT Ngô Đình Diệm trong cơn nguy khốn vẫn giữ được thể diện của một người lãnh đạo quốc gia, tư cách tổng thống một quốc gia có chủ quyền, ông không tỏ ý run sợ và hạ mình với người Mỹ.

Hiểu rõ vấn đề, 4 giờ 30 chiều thứ Sáu 1/11/1963 TT Ngô Đình Diệm gọi điện thoại cho đại sứ Mỹ Henry Cabot Lodge, cuộc điện đàm chủ yếu thông báo và thăm dò ý kiến.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (2)

 

Kỳ 2: ĐẠI SỰ BẤT THÀNH, NGÀY LỄ ĐẪM MÁU

Trong giới Công giáo, lễ Các thánh 1-11, lễ Các linh hồn 2-11 là lễ lớn. Nếu không có ngăn trở quan trọng, giáo dân buộc phải dự lễ. Cả Tổng thống Diệm lẫn ba vị đại tá đều là người Công giáo nhiệt thành khó bỏ qua việc này.

Thực tế sáng 2-11, ngay trong cơn dầu sôi lửa bỏng, thập tử nhất sinh, trước khi quyết định gọi điện thoại cho phe đảo chính báo nơi ẩn náu của mình, ông Diệm và em trai là ông Nhu vẫn bí mật dự lễ Các linh hồn ở nhà thờ Cha Tam.

Cuộc đảo chính của nhóm các tướng lĩnh, do tướng Dương Văn Minh cầm đầu, có lẽ đã tính toán cả chuyện này khi quyết định chọn ngày D cho cuộc đảo chính: 1-11-1963.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (1)

 

Kỳ 1: BA ĐẠI TÁ DÂN ÔNG TẠ ĐƯỢC “ÔNG CỤ” ĐẶC BIỆT TIN CẨN

(Tôi không viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ. Nhưng lịch sử Việt Nam Cộng Hòa chắc chắn sẽ phải viết lại hoàn toàn nếu các mưu sự, tính toán của ba vị đại tá ấy thành công).

Trên đường Phạm Hồng Thái (nay là Cách Mạng Tháng Tám, Tân Bình, TP.HCM), có hẻm An Tôn (nay là hẻm 947 Cách Mạng Tháng Tám). Hẻm này dài hơn hai trăm thước, cuối hẻm nhìn xéo bên phải là Trường trung tiểu học Mai Khôi (nay là Trường tiểu học Bành Văn Trân).

Xưa tôi học tiểu học ở Mai Khôi, nhiều lúc qua lại hẻm này vì trong đó có nhà cô giáo lớp Bốn của tôi. Cô tên Bùi Mai Phương, ba cô là giáo sư Bùi Ngọc Liên, anh ruột giám mục Bùi Tuần, cũng dạy ở Mai Khôi (và nhiều trường khác).

Kim Văn Chính - Gương mặt Putin bị bóc trần

 

Nước Nga, dân tộc Nga họ thích có một Sa hoàng dù tàn nhẫn hay vị tha, dù là nam hay nữ, dù người Nga chính hiệu hay người nước ngoài. Nhưng phải mạnh mẽ, có khả năng mang lại “sự tự hào đại đế” cho nước Nga…

Những Sa hoàng yếu đuối, hèn nhát, nói hay hơn làm, đều bị phế truất bằng cách này hay cách khác.

Putin lên nắm quyền do Enxin chọn.

Kim Văn Chính - Diễn biến tiếp theo của cuộc nổi loạn Wagner

 

Sự kiện diễn tiến quá nhanh và nhiều dữ kiện bất ngờ.

- Sau khi Tổng thống Putin chính thức lên sóng truyền hình kết án Prigozhin là « nổi loạn » và « phản bội lại nước Nga », đưa nước Nga vào tình huống rối loạn hồi 1917, kêu gọi lính Wagner quy phục. Prigozhin trả lời ngay rằng khẳng định ông và chiến hữu « sẽ tiếp tục đi đến cùng, sẽ phá hủy tất cả những gì cản đường » và 25.000 quân của Wagner, vừa rời các vị trí ở miền đông Ukraina, « sẵn sàng chết vì tổ quốc, chết cho nhân dân Nga và phải giải phóng họ khỏi những kẻ tham nhũng và dối trá ».

- Wagner vẫn kiểm soát Sở chỉ huy quân đội Nga tại Rostov. Đồng thời, lính Wagner đã chiếm lĩnh các cơ quan quân đội và FSB của thành phố Varonhetsk (cách Rostov 600 km về phía bắc và chỉ cách Moskva cũng 600 km). Quân đội Nga đã phải cho máy bay ném bom kho xăng dầu Varonhetsk vì lo sợ quân Wagner sử dụng chúng cho cuộc hành quân về Moskva… Tin mới nhất, đội xung kích đi đầu của Wagner đã tiến đến thành phố Lipetsk, chỉ cách Moskva 300 km.

Phúc Lai - Vài gạch đầu dòng về cuộc xâm lược Ukraine của Nga Putox ngày 24/06/2023

 

1. Sau món quà người Ukraine tặng dân Nga nhân ngày “quỷ quay ra cắn nhau” thì những con quỷ Nga quay ra cắn nhau thật.

Hôm nay làm gì có chuyện nào khác, ngoài chuyện Wagner của Prigozhin dấy loạn. Có nhiều câu hỏi gửi đến cho tui từ sáng đến giờ liên quan đến Wagner, và tui đã khất để đến bây giờ viết một thể.

Như trước đây tui đã từng viết đôi lần, Wagner là công ty sân sau của một số cá nhân chóp bu Nga đặc biệt là trong Bộ Quốc phòng. Vì vậy, cả Shoigu lẫn Gerasimov đều có phần trong đó và tất nhiên, còn nhiều cổ đông khác nữa. Ban đầu việc xây dựng nên nó được giao cho tình báo quân đội Nga (GRU) và bản thân các cá nhân cấu trúc nên nó, là các sĩ quan tình báo Nga.