Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Là nói khái quát về cuốn "Thuyền" của Nguyễn Đức Tùng (Canada).
Năm nay, ngày của nghề, tôi chẳng nhận lời tiệc tùng, chúc tụng hay tụ họp đâu cả. Vì đâu có ai ...mời. Thay vào đó, đang trong ca trực cũng phải chạy qua làm talkshow về cuốn sách của Nguyễn Đức Tùng.
Cuốn sách đầy ám ảnh. Một tiểu thuyết phản tư phi tuyến tính dòng văn học di dân viết bằng những câu thơ phận người đau đớn...
Được tác giả gửi bản digital cho từ trước khi ra mắt sách, và muốn mình phát biểu đôi lời trong dịp ấy. Nhưng “số đen” hoặc “vô duyên” không nói được câu nào, vì ở Hà Nội thì không “tranh” được với số người bản địa muốn phát rất đông mà thời gian thì kéo dài mãi chưa hết người giơ tay.
Đến hôm nay, buổi ra mắt ở Saigon thì… mình lại kẹt ở Hà Nội không zô được (mà nếu có zô thì cũng chưa chắc “tranh” nổi với dân miền Nam, vốn hầu như nhà nào cũng có “thuyền nhân”).
Nên thôi thì “phát biểu trên mạng” vậy !
Sáng nay, 21/06/2025 Nhà xuất bản (NXB) Phụ Nữ đã tổ chức buổi ra mắt tiểu thuyết Thuyền của Nguyễn Đức Tùng tại Saigon. Khá đông người tham dự, sau dư âm tốt đẹp của những lần ra mắt trước tại Hà Nội và Huế. Cũng đã có rất nhiều bài viết về tác phẩm này. NXB cũng đã dự định sẽ cho tái bản với số lượng bản in gấp đôi, 4.000 bản.
Trong tinh thần bạn bè với Nguyễn Đức Tùng, sức hot của quyển sách, đề tài nhạy cảm… tôi kỳ vọng buổi ra mắt sách sẽ sôi nổi hào hứng. Nhưng tôi đã thất vọng.
Nguyễn Đức Tùng đã nói quá nhiều, quá dài và thiếu trọng tâm. Nhiều diễn giả khác cũng rơi vào tình trạng này, khiến người dẫn chương trình phải giành lại micro, không chỉ một lần.
Đối với nước Mỹ, mỗi tiểu bang là một quốc gia thu nhỏ. Do đó 50 tiểu bang là 50 tiểu quốc gia của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ.
Mỗi nơi đều có hạ nghị viện, thượng nghị viện riêng. Đứng đầu là Thống đốc cũng có nghĩa là tổng thống của tiểu bang đó. Mỗi tiểu bang đều ban hành bộ luật riêng áp dụng cho mình.
Tại tiểu bang Louisiana có một luật trong mà chắc hắn có nhiều người Việt hải ngoại trên thế giới cũng như trên nước Mỹ chỉ nghe phong phanh nhưng chưa rõ lắm. Đó là Luật Cờ vàng. Luật có tên gọi là SB 839 được Thống đốc Mike Foster ký vào lúc 11 giờ 30 ngày 15/07/2003 sau khi Lưỡng viện Quốc hội thông qua.
Hôm qua tình cờ mình coi một video trên mạng của một anh tên là Trác. Anh này sanh 1963, nay sống tại Mỹ. Coi video này mới thấy cuộc đời thật là phong phú, mà con người ta có số mạng rõ ràng.
Anh này kể trước 1975 ảnh và gia đình sống ở Nha Trang, nhà khá giả lắm nên cơm ăn áo mặc không phải lo lắng gì. Tới 1975, nhà ảnh di tản vào Sài Gòn do chiến tranh. Khi đó cả dân Nha Trang đi quá trời bằng tàu biển.
Mà do còn nhỏ quá, ảnh chạy băng băng lên trước rồi leo lên tàu hải quân Việt Nam Cộng Hòa, rồi khi hoàn hồn, tàu chạy rồi mới thấy quanh mình không có cha mẹ anh chị em nào hết.
Còn rất nhiều sự thật Lịch sử của phía Bên Kia mà phía Bên Này hầu như ít chạm tới để chia sẻ, để rút ra bài học cho ước vọng Thống nhất- Hòa giải.
Những ngày lang thang trên đất Mỹ, gã luôn va đập với những sự thật của một phần Lịch sử ấy.
Ngày này ước gì ai đó phía Bên Này thắp nén nhang tưởng nhớ bao thân phận của một bộ phận không nhỏ của Dân tộc phía Bên Kia, trải qua bao chua xót, bất hạnh để sẻ chia cái Tình, cái Nghĩa Đồng bào. Thôi thì, gã xin vài nhời chia sẻ vậy, với những ghi chép có chút vần khi gã lang thang trên đất Mỹ.
Các chính khách Mỹ đã phản bội đồng minh Việt Nam Cộng Hòa, dẫn đến cái chết đau thương của một chính thể dân chủ. Nhưng những người Mỹ có lương tâm, nhân ái hào hiệp và yêu lý tưởng tự do còn rất nhiều.
Họ là biểu tượng của giá trị Mỹ có từ thời lập quốc cách đây mấy trăm năm, khi cha ông họ cũng trốn chạy từ những vùng đất bất hạnh khắp nơi trên thế giới. Để thành lập một quê hương thứ hai có tự do dân chủ cho đến bây giờ. Quê hương yêu quý này có tượng Nữ Thần Tự Do, là biểu tượng ánh đuốc soi sáng lý tưởng và giá trị Mỹ.
Khi bỏ rơi Việt Nam Cộng Hòa, người Mỹ không buộc phải cứu vớt người tị nạn Việt Nam ở thời điểm 30 tháng 4 năm 1975 và sau đó là những thuyền nhân “boat people” sau năm 1975. Nhưng vì trách nhiệm, lòng hào hiệp, và nhân đạo.
Chính quyền Putin sáng tạo ra thuật ngữ mới trong tất cả các bản tin liên quan đến Kursk: “Sơ tán tự nguyện”.
Từ đó, dân Nga và cư dân X dùng làm trend:
“Người Nga không chạy trốn, họ tự nguyện sơ tán”.
“Họ tự nguyện bỏ nhà cửa, tài sản, tự nguyện ôm theo trẻ em vào lúc nửa đêm và tự nguyện sơ tán. Và chính họ đã quyết định như vậy.”
(Tặng Ba, người đã dạy con chữ nhân và Mẹ, người đã tập con chữ nhẫn.)
Ngày 2 tháng Tư, tôi mất Nha Trang.
Đêm trước, ba tôi không về nhà, ông ở lại nhiệm sở để đốt hồ sơ nhân viên. Mẹ bảo tôi mang Coramine và các loại thuốc Tension lên cho ông. Tôi với chiếc Cady nhỏ xíu đi trong một thành phố hoảng loạn…
Trước đó anh rể tôi đã giữ chỗ cho cả nhà trên một chiếc tàu hải quân neo ở Cảng Cầu Đá trước mặt Đội phòng thủ hải cảng. Nhưng ba tôi nói : Ba chưa đi được đâu. Ba còn nhiều việc. Con cứ lo cho gia đình con, ba sẽ đi sau… Sau đó nhiều năm anh kể: anh đã khóc như con nít, uất ức như năm 74 khi tàu anh ra gần tới Hoàng Sa thì nhận lệnh quay về. Nếu gia đình mình cùng đi thì ba đâu có chết.
(Nhật ký hậu chiến)
16/6
Phổ biến một nghị quyết mới, có các nhận định :
- Người ăn lương đã đến mức không thể chịu được nữa.
- Chống tiêu cực, không chống nổi.
- Ta đầu tư vào xây dựng cơ bản quá nhiều. Nhiều công trình đắp chiếu nằm đấy, khi xong cũng đã lạc hậu.
- Sẽ gần như không chiêu sinh đại học thời gian tới. Học sinh hết lớp 10 chuyển về nông thôn, vào vùng B2 cũ, đi xuất khẩu lao động.
Nếu không có cuộc di tản đẫm máu của Quân Đoàn 2 vào tháng Ba năm 1975 thì rất ít người biết địa danh Cheo Reo – Phú Bổn nằm ở đâu.
Hôm nay tình cờ thấy lại những tấm hình xưa của phần đất quê hương heo hút lặng lẽ ở thập niên 60 và 70. Thấy được cuộc sống đơn sơ mộc mạc của đồng bào thiểu số ở đó.
Trong khung cảnh núi rừng còn có căn chòi lợp bằng tranh của Linh mục người Pháp tên Jacques Dournes. Ông sống ở đó với một con chó để làm bạn. Có lẽ sứ mạng của ông là mang đức tin Thiên Chúa đến vùng đất hoang vu này.
Không ít người đang lên án việc Israel phong tỏa Dải Gaza bằng việc cắt nguồn cung điện, nước và hậu cần là vô nhân đạo. Là độc ác đối với hơn 2 triệu người Palestine ở đó, nơi có diện tích chỉ 34 km2.
Tuyên truyền đó đã lừa gạt được không ít người và cứ thế lan truyền. Còn sự thật thì:
1/ Điều mà tôi ngạc nhiên là sự vô lý đến không chấp nhận được là hơn 2 triệu người sinh sống trong không gian 34 km2 mà họ vẫn vô tư chia sẻ, lan truyền không chút nghi ngờ. Sự thật thì Dải Gaza có diện tích hơn 364 km2.
- Có anh khen dân Israel bằng cách phỉ báng dân Ukraine, ý muốn nói dân hèn chạy giặc thì bị bọn Nga nện cho là đáng đời.
Chả nhẽ ảnh đòi tất cả người Ukraine, kể cả đàn bà trẻ con, phải ở lại mà chiến đấu thì mới được khen như Israel.
- Lại không ít người quy rằng dù gì đi chăng nữa thì việc Israel không kích dải Gaza làm chết cả dân thường là một hành vi đáng lên án. Họ đánh đồng phản ứng của Israel với việc đám Hamas gây sự ra tay trước. Cả báo chí mậu dịch cũng lập lờ ẩn ý như vậy.
Lịch sử Việt Nam hình như có những thời điểm phải di chuyển một lượng lớn cư dân từ nơi này sang nơi khác, hoặc ngược lại.
Đỉnh cao nhất là hai cuộc di chuyển thời loạn lạc. Một là năm 1954 từ Bắc vào Nam, một là sau biến cố tháng 4/1975, khi dân chúng Miền Nam tháo chạy ra Biển Đông. Cả hai gần như được sự trợ giúp của nước ngoài là chủ yếu.
Thập niên 90 của thế kỷ trước, khi Mỹ cầm đầu liên quân tấn công Iraq của Saddam Hussein, tàu vận tải Mỹ cũng đã tổ chức đưa một lượng lớn lao động Việt Nam mắc kẹt tại Iraq về nước.
Khi kết thúc chiến tranh Thế giới II, hai nước phát xít là Đức và Nhật Bản là những nước bại trận, đầu hàng Đồng minh.
Dân tình chán nản với tổ quốc của họ. Cộng với một lượng lớn những kẻ là tội phạm chiến tranh muốn chạy trốn khỏi sự trừng phạt của tòa án quốc tế và tòa án lương tâm của nhân dân. Một lượng rất lớn người Đức và Nhật Bản đã chạy ra nước ngoài, chủ yếu là đến các nước Mỹ la-tinh. Con số thống kê không thể tính hết nhưng ước tính có vài chục ngàn người Đức và vài triệu người Nhật Bản đã bỏ đất nước ra đi…
Ngày nay, nước Nga chưa bại trận hoàn toàn nhưng nhìn vào dòng người di cư (chủ yếu là giới tinh hoa, có học vấn cao, có tiền bạc…), ta thấy đó là dòng người di cư vì chán nản với tổ quốc Nga của họ. Số người di cư từ 2-2022 chưa có con số chính xác nhưng ước tính cũng cả triệu người.
Sáng Thứ Bảy 13 tháng Năm đi chợ mua vài món về làm “Mother’s Day” cho bọn trẻ. Băng ngang cầu Columbia, cây cầu dài nhất vùng, chợt khựng lại khi một đám đông gần trăm người đứng giữa cây cầu, nơi dành riêng cho người đi bộ.
Trên tay họ vẫy những lá cờ Ukraina, miệng tuy hô lớn “Viva Ukraina” nhưng nghe như tiếng khóc. Mình bấm kèn đồng cảm với họ mà lòng rưng rưng. Bây giờ thì đã hiểu thế nào là chiến tranh thế nào là mất mát và chia ly.
Những người Ukraina đang đứng trên cây cầu của nước Mỹ chắc không khác gì những người Việt 48 năm trước, cô đơn đứng giữa California giàu có và hào phóng, nhưng thâm tâm họ là nỗi buồn đè nặng lên trái tim của người di tản.
Thủ lãnh của tổ chức lính đánh thuê Nga Wagner Group là Yevgeny Prigozhin tru tréo tuyên bố hạn chót là ngày 10 tháng Năm này sẽ rút quân ra khỏi thị trấn Bakhmut, nếu binh sĩ của ông ta hỏng được Bộ Quốc Phòng Nga tiếp tế đạn dược.
Yevgeny Prigozhin cay đắng đứng trước các xác chết sắp hàng của lính đánh thuê Nga và nói máu của họ vẫn còn “tươi”. Phía chính quyền Ukraine thì nói Wagner Group không sắp rút quân, mà ngược lại là đang tăng viện ở Bakhmut.
Các nhà quân sự Mỹ thì cho rằng sự mâu thuẫn chia rẽ giữa nhóm đánh thuê Wagner Group và Bộ Quốc Phòng Nga đã nói lên tình trạng rối loạn của Liên Bang Nga hiện nay. Và cũng phản ảnh hoạt động quân sự của binh lính Nga ở Ukraine đang trở nên tồi tệ. Chính quyền Hoa Kỳ ước tính đã có 20 ngàn binh sĩ Nga tử trận từ tháng 12 năm 2022 tới giờ. Hơn một sư đoàn đã về bên kia thế giới.
Trưa ngày 30-04-1975. Chiếc xe tăng với lá cờ xanh đỏ và ngôi sao vàng húc đổ cánh cổng Dinh Độc lập. Giờ phút này đó là tiếng chuông báo tử cho số phận của miền Nam.
Giữa lúc mọi người chen nhau trên đại lộ Thống Nhất với ánh mắt ngơ ngác, hiếu kỳ nhìn những chiếc xe tăng và nón cối thì cách đó không xa, trên bến Bạch Đằng, hàng trăm con người đang hoảng loạn trong tuyệt vọng, dáo dác tìm nhau, gọi nhau í ới.
Ngoài xa, trên dòng sông vàng úa, những chiến hạm, những thương thuyền hôm nào tụ tập về đây, giờ đã rời xa tự lúc nào, để lại mặt sông buồn hiu hắt. Giữa đám đông thẫn thờ, mệt mỏi, sầu úa ấy bỗng xuất hiện một anh chàng áo lính tuổi trung niên để râu mép, điển trai bước vội về một chiếc tàu nhỏ trống trải đang neo đậu bên bờ sông. Anh bước xuống tàu và nhận ra đó là chiếc tàu tuần duyên bị hư hỏng, đang nằm chơ vơ chờ sửa chữa, trên tàu chỉ có một anh thượng sĩ già cùng một anh binh nhì trẻ tuổi.
Kỳ 2 : CẬN CẢNH TẤM ẢNH LỊCH SỬ TỪ NGƯỜI TRONG CUỘC
Tối 28-04, gia đình ông Trần Văn Oanh, Bắc 54 Vĩnh Phúc, chủ tiệm phở Ngọc Hương (nhưng đã thôi bán phở, chuyển sang xay bột từ mấy năm trước) nhà mặt tiền số 497 Trương Minh Ký (nay là Lê Văn Sỹ) nhận được thông tin từ người con rể Nguyễn Hữu Dõng, đại úy phi công: chuẩn bị hành lý gọn nhẹ, nhất là giấy tờ quan trọng, trưa 29-04 sẽ có máy bay trực thăng tới đón di tản.
Nhà tiệm phở Ngọc Hương có hai vợ chồng, bảy con: một con gái cả và sáu em trai. Bà Ngọc Hương tên Nguyễn Thị Mỹ, trắng trẻo, có da có thịt khiến nhiều người tưởng lai tây. Mấy anh con trai người nào cũng đẹp như mẹ, có anh hình như tập tạ, “đô” như “con kiến càng”. Cô con cả tên Trần Thị Nương, gương mặt xinh xắn, nhìn cũng lai Tây như mẹ. Trước đó vài năm, năm 1972, khi đúng tuổi đôi mươi, cô là á hậu một cuộc thi người đẹp của báo Đông Phương. Chị Nương là vợ anh Dõng, kém anh bảy tuổi. Hai vợ chồng mới có hai con gái: Mai, một tuổi rưỡi và Loan, gần hai tháng tuổi.
Tất cả lớn nhỏ 11 người, cùng với phi công, kể cũng tạm ổn cho một chuyến trực thăng Bell UH-1 Huey (tên chính thức là UH-1 Iroquois), phiên bản UH-1H. Loại này dùng động cơ Lycoming T53-L13 với công suất 1.400 hp; được sản xuất nhiều và phổ biến trên chiến trường Miền Nam trước 1975. Nó có thể chở 10 đến 14 người.
Kỳ 1: NHỮNG TẤM ẢNH LỊCH SỬ CỦA MÁY BAY BELL UH - 1 HUEY
Ngày 28-04-1975 phi trường Tân Sơn Nhứt bị pháo kích. Chiều 28-04-1975, theo lệnh Bộ chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh, phi công Nguyễn Thành Trung dẫn đầu phi đội ba chiếc A-37 từ sân bay Thành Sơn (Phan Rang) ném bom phi trường Tân Sơn Nhứt.
Phi trường Tân Sơn Nhứt bị thiệt hại nặng, không thể hoạt động, đảo lộn kế hoạch di tản bằng các máy bay vận tải cỡ lớn C130, C141 của người Mỹ. Hơn một tuần trước, những máy bay này đã đưa hơn 55.000 đến 57.000 người Mỹ và người Việt (trong đó có hàng ngàn trẻ mồ côi Việt Nam trong Chiến dịch Không vận Trẻ em Việt Nam Babylift) di tản từ Tân Sơn Nhứt, cùng lúc hơn 70. 000 người di tản bằng đường biển.
Lúc ấy, dọc các con đường dẫn vào phi trường như Thoại Ngọc Hầu (nay là Phạm Văn Hai) trước nhà tôi, Trương Minh Ký (nay là Lê Văn Sỹ), Võ Tánh (nay là Hoàng Văn Thụ) … luôn có nhiều nhóm người, nhóm gia đình đi xe hơi, taxi, xích lô… lẫn đi bộ với hành lý nhẹ. Mẹ tôi ngạc nhiên, hỏi họ đi đâu, làm gì. Hầu như không ai trả lời, hoặc chỉ trả lời cho qua. Họ cũng đang rối bời, đang rất vội trước nhịp diễn biến quá nhanh của thời cuộc, chiến sự.
