Nguyễn Đình Bổn - Phê bình văn học Việt: Gần như là số không

 

Cái gọi là "phê bình văn học" Việt Nam hiện nay theo tôi có những điểm chính sau:

1. Các nhà "phê bình hiện thực xã hội chủ nghĩa": Đây là những nhà phê bình ăn lương nhà nước. Có cả một Hội đồng phê bình lý luận cấp trung ương nhưng cái tổ chức này già nua và giáo điều.

Họ vẫn viết một cách công thức, gò bó, xa sự thật. Họ nhìn xã hội bằng con mắt giả trá, vẫn cứ đòi hỏi phải theo cái khuôn khổ cũ, vẫn mong mỏi tác giả tìm ra một “con người mới xã hội chủ nghĩa”, dù chính họ biết tỏng chẳng hề có thứ con người kỳ quái đó!

Ngọc Vinh - Thiếu nhân tính

 

1) Dân mạng đang chửi rủa một cậu cựu nhà báo phía Bắc vì những phát ngôn làm tổn thương con người của cậu, về cái chết và những nỗi thống khổ của người dân vùng lũ miền Trung.

Cậu ấy ngồi uống trà bình thản và...vô nhân tính khi bình luận về lũ lụt như những con bò trong ảnh, nhìn đồng bào vật lộn với cái chết, thản nhiên, không cảm xúc với đôi mắt toàn tròng trắng.

Đây không phải lần đầu cậu ấy có những phát ngôn đi ngược lại tính người. Theo tôi, cậu ấy không phải nhà báo mà chỉ là một loại động vật có não nhưng không biết sử dụng bàn phím, giống như một đứa bé xa lạ với trí tuệ nhân tạo (AI) vậy.

Nguyễn Thông - Hai điều

 

- Chả ai muốn bệnh, nhất là bệnh ung thư. Nhưng trời kêu ai nấy dạ, tránh cũng chẳng được.

Bị bệnh thì cần thuốc, chỉ có điều thuốc phải ra thuốc, chứ đừng biến người bệnh thành thứ để trắc nghiệm, thử nghiệm.

Thuốc ung thư của Nga, cần tìm hiểu kỹ nó (Nga) đã thử nghiệm lâm sàng trên dân nó chưa, kết quả thế nào (phải do cơ quan y tế quốc tế xác nhận chứ đừng tin mồm nó), đã có quốc gia văn minh nào chấp nhận và dùng chưa. Đừng biến dân ta thành vật thử nghiệm cho nó.

Liễu Hằng - Tận cùng trơ trẽn!

Bỏ qua chuyện đạo đức! Cảm giác của tôi trước những đoạn clip “bốc hốt văn phòng” chỉ gom trong hai từ: Trần trụi.

Không trần trụi áo quần, mà ở cách thức! Nó còn thua cả bia ôm. Nơi đó, muốn ôm, phải có bia, có nhạc, có bày biện cho nghề chơi cũng lắm công phu… Hò hẹn càng không phải! Nó quá ăn xổi. Không chút ngọt ngào của tình nhân giành cho nhau.

Những phụ nữ trong clip chắc đều được xem là “nhà lành”. Họ vì điều gì?

Đỗ Trí Hùng - Phẩm giá

 

1 – Cách đây hơn một thế kỷ, khi tôi còn là một gã trai trẻ, không chỉ đẹp giai mà còn dài … trí tuệ. Ý tôi là, thời đó tôi đẹp cả về hình thức lẫn tinh thần, rằng vẻ ngoài thì như Apollo còn bên trong thì như …Athena, nghĩa là bụng đủ 6 múi còn não thì nhiều nếp gấp, thông minh uyên bác tót vời. Tất nhiên, sẽ có nhiều gái đẹp hâm mộ và muốn … hiến dâng!

2 – Rồi một ngày trời đẹp rung rinh, có một em xinh như hoa hậu mỹ linh, mò đến tận tư dinh … là quả biệt phủ cấp 4 nhà tôi, xin được gặp. Chúng tôi hồ hởi chuyện trò, được chừng nửa canh giờ thì em bảo, rằng nói chuyện với tôi khiến em … rụng trứng!

Đọc đến đây, nhiều bà cô tiền mãn kinh và hotgirl mới trưởng thành sẽ cười khành khạch, bảo tôi nói phét. Thưa các quý bà quý cô, các bà các cô có thể "rụng trứng" chỉ vì mấy anh bộ đội oai hùng đi như robot trong hàng quân, hoặc vì một ông tổng tài biết nhảy loăng quăng trên sân khấu, hoặc vì … Arnold Schwarzeneger bụng 9 múi cuồn cuộn nhan nhản trong các lò gym.

Phan Hân - Họ có còn là người không?

 

Bức ảnh này rộ lên trên các mạng xã hội hồi tháng Sáu, được cho là một thanh niên Jordan đã lên đồ thật đẹp để chụp ảnh "kỷ niệm" với loạt pháo kích mà Iran đang bắn trả vào Israel.

Đa số người ta chỉ thấy "bình thường" hoặc "buồn cười" trước hành vi của anh chàng này. Bởi vì sự đảo lộn giá trị, mất ý thức đúng sai, thiếu lòng trắc ẩn, không còn khái niệm yêu thương đồng loại... nó đang diễn ra trên khắp thế giới, không riêng gì Việt Nam. Nên người ta vẫn bình thản selfie khi phía sau kia chính là thương vong, chết chóc.

Giống như ở Hà Nội vừa rồi, cô gái dần chết chìm giữa Hồ Gươm trước mắt hàng trăm người, họ thản nhiên quay clip. Mười mấy phút sau mới có một ông Tây và một thanh niên xuống cứu. Nhưng đã muộn.

Đặng Chương Ngạn - Người Hà Nội có vô cảm không ?

 

Sau vụ “thấy chết mà không cứu” ở Hồ Gươm, Hà Nội, thứ Bảy ngày 25/10/2025, dư luận bùng lên một câu hỏi đau đớn: “Người Hà Nội đã vô cảm đến vậy sao?”

Ngay sau đó, nhiều ý kiến phản bác cho rằng người Hà Nội không hề vô cảm. Rằng họ có những lý do chính đáng để không cứu cô gái bị đuối nước.

Tôi xin điểm lại các lập luận ấy và nêu ý kiến phản biện của mình.

1. “Cứu người là trách nhiệm của lực lượng công quyền”

Liễu Hằng – Đời hương phấn và quan chức

  

Tôi biết không ít các cô gái chốn phấn hương !

Thoạt đầu do công việc của một người viết phóng sự. Nhưng sau đó là những thương cảm có pha chút xót xa.

Mỗi cô là một câu chuyện. Nhưng có một điểm chung khi tôi phỏng vấn các cô : Loại khách nào “ghét” nhất. Câu trả lời khiến tôi choáng váng : Quan chức.

Kiều Thị An Giang - Từ Ngân 98 đến Shark Bình : Những ngôi sao đã rụng

 

Những cái tên như Ngân 98 hay Shark Bình đã trở thành “thương hiệu” mang tính "tai nổi" - vừa nổi tiếng, vừa tai tiếng - của truyền thông Việt Nam.

Như mọi ngôi sao đang lên, họ có lúc thăng hoa, rồi lại lao dốc. Ánh hào quang của sự nổi bật vốn mong manh, và đôi khi, nó tắt đi trong tiếng còi xe cảnh sát.

Một ngày đẹp trời của tháng Mười, dân mạng xôn xao khi hay tin Ngân 98 khởi tố và bắt tạm giam. Hot girl từng làm “bỏng mắt” mạng xã hội bằng những màn trình diễn táo bạo, những lần livestream bán hàng ồn ào, những chiêu “xé gà chấm muối” hay tạo dáng phản cảm giờ trở thành nhân vật chính của một bản tin hình sự. Cô là hiện thân của kỷ nguyên KOL - nơi danh tiếng cá nhân được tận dụng triệt để để biến thành một cỗ máy kiếm tiền.

Thanh Chung - Hàng giả và rác văn hóa

 

Ngân 98 bị bắt vì bán hàng giả.

Nhưng tội lớn nhất của 98 phải là đã sử dụng hình ảnh dâm dục làm băng hoại xã hội (Điều 326 Luật hình sự Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy).

Tội này, Sở và Bộ tinh hoa không rờ đến, thả rông bao năm khắp nơi, góp phần không nhỏ đến trò khoe phổi, quần lọt khe, nhún nhẩy và ăn nói bậy bạ nhan nhản khắp cõi mạng. Vì không bị nhốt nên mới tạo ra đám đông tin vào trò ăn ngốn ngấu xong uống mấy viên thuốc vào sẽ ốm rạc trơ xương mà dú vẫn nhún nhẩy (tên công ty zubu đó). Đẹp mặt lắm!

Ngọc Vinh - Thời đồ giả giữa "kỷ nguyên người"

 

Rất nhiều người phẫn nộ kêu to trên mạng xã hội, rằng không biết có thứ gì ở đất nước này chưa bị làm giả hay không?

Người trong thiên hạ làm giả và bán được mọi thứ, từ thuốc tây giả, thực phẩm chức năng giả, sữa giả, phân bón giả, mỹ phẩm giả... Giờ tới bình chữa cháy giả.

Thuốc tây giả thì không thể chữa bệnh, sữa giả hại thân thể trẻ em, phân bón giả giết chết đồng ruộng, mỹ phẩm giả khiến nhan sắc quý bà bị tẩu hỏa nhập ma ... Còn bình chữa cháy giả thì khi có cháy làm sao dập được lửa để cứu người?

Phan Hân - Vì sao các shark, các KOC, KOL lại giàu như vậy?

 

Vì sao bọn họ dễ dàng lùa, lừa được nhiều tiền như vậy?

Bên cạnh một Nhà nước vô trách nhiệm không kịp đặt ra hành lang pháp lý đi trước sức phát triển kinh tế xã hội, tạo ra quá nhiều kẽ hở để những tội phạm thông minh luồn lách. Thì còn có một vấn nạn cốt lõi nữa thuộc về văn hóa, tinh thần, ảnh hưởng trực tiếp tới đám đông, làm cho đám đông rất dễ sụp bẫy, đó là sùng bái tiền, sùng bái vật chất.

Hầu hết các shark, KOC, KOL như... [quá nổi tiếng, mọi người đều biết]... đều dùng một hình ảnh duy nhất để PR (truyền thông): giàu, tiền tung như lá, biệt thự, xe cộ... Tóm lại, cực kỳ giàu!

Hoàng Nguyên Vũ - Trẻ thơ vô tội

 

Không thể tha thứ cho cả người cha lẫn người mẹ trong vụ việc thương tâm của hai đứa trẻ ở Nghệ An!

Nhìn hai cái cặp sách để lại trên cầu Bến Thủy, rồi hai bé được vớt lên, rồi người cha kế tiếp, đau, rất đau, rất giận. Không thể hiểu nổi tại sao trên đời có một kiểu cha như vậy. Cũng không muốn tin có một kiểu đàn ông có thể lấy mạng sống của mình và của những đứa trẻ vô tội ra để thỏa cơn giận đối với đàn bà.

Xưa nay vốn có kiểu người hèn hạ giận vợ hay giận chồng thì trút đòn roi lên con trẻ, nhưng trút cả những gì bi đát lên chúng thì không thể còn nhân tính.

Dương Hào Nam – So sánh

 

Khi tiếng đại bác gầm lên ở Donetsk, Kharkiv hay Mariupol, thế giới nín thở.

Mỗi xác người ngã xuống đều được truyền thông quốc tế ghi nhận, đưa tin, mỗi tòa nhà sập xuống đều có số liệu, mỗi đứa trẻ mất cha mẹ đều được gọi tên bằng nước mắt. Những con số ấy dù tang thương, nhưng vẫn là những con số được thừa nhận.

Còn ở một nơi khác, nơi không có bom gầm đạn thét, không có xe tăng nghiến xích trên đường, nhưng sự hủy diệt vẫn diễn ra hằng ngày, bất chấp số liệu. Nó giết chóc từng phút, từng giờ, trong im lặng, trong dối trá, trong vỏ bọc của một nền hòa bình vẫn còn tanh mùi máu.

Thái Hạo - “Cơm tù giáo dục”

 

1. Vài chục năm trước có lẽ người Việt Nam không ai không biết đến hai chữ “cơm tù” nói về những chuyến xe và các bữa cơm mà hành khách đường dài buộc phải ăn. Ngon dở gì cũng phải nuốt, không ăn hoặc muốn sang quán đối diện thì sẽ bị hành hung… Hình ảnh ấy cứ làm tôi liên tưởng đến giáo dục của ta ngày nay.

Có không tình trạng “cơm tù giáo dục” ? Có không “chiếc xe” là hệ thống giáo dục, “tài xế” là người quản lý, “quán cơm” là những nhà xuất bản, dự án, trường lớp, các loại dịch vụ. “Hành khách” là học sinh, phụ huynh, và hành trình đi tới tri thức - vốn nên là chuyến đi khám phá và đẹp đẽ - đã bị biến thành chuyến xe chật chội, ồn ào, ép buộc ?

Những chuyến xe tồi tàn và các quán cơm tù này ai cũng phải chấp nhận. Một mặt họ cấu kết với nhau, mặt khác phải nuôi các thành phần khác trong xã hội, cùng nhau cộng sinh. Cứ thế, dù phi lý và đầy bất công, nó vẫn ngang nhiên tồn tại nhiều chục năm ngay trước mũi xã hội.

Nguyễn Văn Tuấn - Sự im lặng của công lý

 

Vụ một em học trò mới lớp 7 hành hung cô giáo thiệt là ngoài sự tưởng tượng của tôi. Càng kinh ngạc hơn khi cả lớp không em nào can thiệp !

Vụ này làm tôi nhớ đến một video clip nổi tiếng từ khóa học “Justice : What’s The Right Thing To Do ?” (Công lý : Làm điều đúng đắn là gì ?) của giáo sư Michael Sandel tại Đại học Harvard.

Chuyện bên Harvard

Trong đoạn video ngắn, giáo sư Sandel đang giảng bài về công lý (dựa trên triết lý của Immanuel Kant và các nhà tư tưởng khác). 

Phan Hân - Thế giới tuổi thơ đang vô cùng bất ổn

 

Cách đây mấy năm có vụ cô giáo bắt cả lớp xếp hàng cùng nhau tát một bạn trong lớp mấy trăm cái. Khinh bỉ đứa gọi là "cô giáo" đó là dĩ nhiên rồi. Nhưng tôi từng chia sẻ với các bạn, tôi thấy sợ hãi hơn ở chỗ không hiểu nổi sao những đứa nhỏ đó có thể như những cái máy vô cảm mà tát bạn mình như vậy?

Mới vừa rồi là học sinh lớp 7 đè đầu cô giáo ra đánh, cả lớp cũng im re!

Còn mấy chuyện "linh tinh" như bạo lực học đường, trẻ con bắt nạt, cấu xé nhau dã man đã phổ biến đến mức có đăng clip lên cũng chả mấy ai quan tâm.

Phạm Bình Minh - Kỷ nguyên vươn mình ?

 

- Một học sinh lớp 7 tấn công cô giáo chủ nhiệm ngay trong lớp học, trước sự mục sở thị thờ ơ của tất cả.

- Một đứa trẻ học lớp 8 giết chết em họ 8 tuổi vì tranh nhau đồ chơi, rồi nhét thi thể vào bao tải và đem giấu ở góc vườn.

...

Vậy mà:

Nguyễn Thông - Không còn gì để nói !

 

Tôi sống bạc tóc rồi nhưng không thể tưởng tượng có đứa mới chỉ học lớp 7 - "búp trên cành", mà ngang nhiên nắm đầu nắm cổ cô giáo ghì xuống đánh ngay trong lớp. Trước sự chứng kiến dửng dưng lạnh lùng của cả đám cũng là học sinh của cô giáo nạn nhân kia.

Điều nguy hiểm và đáng lo nhất không hẳn ở đứa học trò đánh cô giáo, mà là cả lớp dửng dưng vô cảm khi người dạy chúng, "cô giáo em" bị đánh.

Khủng khiếp, man rợ, không còn gì để nói.

Hàng Phước Long – Im lặng trước bạo lực : Mảnh đất màu mỡ cho cái ác

 

Xem clip một học sinh lớp 7 kéo tóc, đè đầu rồi quật ngã cô giáo ngay giữa lớp học vì bị cô tịch thu “món đồ chơi sắc nhọn” xảy ra vào chiều ngày 16/09 khiến người xem không khỏi bàng hoàng.

Clip ghi lại sự việc cho thấy, suốt khoảng thời gian cô giáo bị nam sinh túm tóc, đè đầu thì nhiều học sinh trong lớp lúc đó không hề có bất cứ một phản ứng nào. Chưa nói đến việc kêu cứu, tìm cách hỗ trợ giáo viên - những phản ứng thông thường nhất - nhiều em vẫn ngồi yên tại chỗ như không hề có việc gì xảy ra trước mắt. Một sự ngô nghê, vô cảm đến vô hồn !

Tại sao các em “đứng hình” ? Ở tuổi thiếu niên, có thể các em bất ngờ khi chứng kiến bạo lực. Nhưng sự “sững sờ” không thể đến mức triệt tiêu cả phản ứng bình thường trước cảnh cô giáo bị nắm đầu, quật ngã. Chưa kể clip còn cho thấy thay vì tìm cách ngăn chặn chuyện xấu xa của bạn, một học sinh còn kéo rèm để xung quanh không nhìn thấy.