Nguyễn Ngọc Chu – Mô hình địa phương hai cấp và số phận các thành phố

Thời gian gần đây, nhiều người lo lắng đến số phận của 85 thành phố trực thuộc tỉnh trên toàn quốc. Trong số đó, nhiều thành phố có lịch sử lâu đời hàng trăm năm, nhiều thành phố được biết đến rộng rãi trên trường quốc tế.

Sự lo lắng nằm ở chỗ, với chính quyền địa phương hai cấp đang dự kiến thực thi, dường như có ý định chia nhỏ các thành phố thành các phường cơ sở trực thuộc tỉnh. Thành phố sẽ biến mất.

Từ thời tổng bí thư Trường Chinh đã đề cao khẩu hiệu “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Về chính quyền địa phương hai cấp, sự tham gia của dân theo khẩu hiệu trên chưa rõ mức độ, nhưng được dân lo lắng, là phúc đức cho quốc gia.

Nguyễn Ngọc Chu – Chạy trời không khỏi

Đối với Việt Nam, tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội - Hải Phòng chưa thực sự cấp thiết. Nhưng lại được triển khai nhanh nhất :  Thành lập hội đồng thẩm định vào tháng 4/2025, ký hợp đồng vay tiền vào tháng 11/2025 và khởi công vào tháng 12/2025” [1,2].

Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội - Hải Phòng dài 391 km với tổng vốn 203.231 tỉ đồng, tương đương 8,37 tỉ USD. Như truyền thông cho biết :

 “Thủ tướng giao Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính làm việc với phía Trung Quốc để đàm phán hiệp định khung để ký hiệp định vay trong tháng 11 ngay sau khi phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng ”.

Nguyễn Ngọc Chu - Động đất Miến Điện và động đất Việt Nam

 

“Mất bò mới lo làm chuồng” là câu thành ngữ nổi tiếng, hầu như ai cũng nhớ, nhưng trên thực tế, thì chẳng mấy ai để ý khi vấn đề liên quan đến tài sản công hay vận mệnh chung.

Nhưng “mất bò” còn là nhẹ. Vì nhiều trường hợp liên quan đến tính mạng, không chỉ một cá nhân, mà của nhiều người, của nhiều đời nhưng cũng không mảy may lo lắng. Không phải “Xem cái chết nhẹ tựa lông hồng” của bậc kẻ sĩ, mà bởi vì “Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ”, liều hơn là “Điếc không sợ súng”.

Thảm họa động đất 7,7 độ richter kinh hoàng ở Miến Điện ngày 28/03/2025 sẽ còn tác động dài lâu. Không chỉ đối với Miến Điện, mà cả toàn bộ Đông Nam Á. Tác động nguy hại không phải chỉ nằm ở phục hồi tổn thất to lớn, mà lo lắng hơn, sợ hãi hơn - là sẽ tiếp tục xuất hiện các trận động đất mới.

Nguyễn Ngọc Chu – Những đề xuất lạ lùng

1. Tướng chiến trường, đảm nhiệm các trận đánh quan trọng, cam kết tuyên bố - nếu thua trận thì bị chém đầu. Tinh thần trách nhiệm và sự khảng khái thật đáng kính phục.

Nay làm đường sắt Lào Cai-Hải Phòng, trong thời bình, kéo dài 5- 7 năm trời, không có tình huống sống chết phải quyết định trong nháy mắt, thế mà lại xin miễn trừ trách nhiệm cho người đứng đầu [1]!

Nghĩa là, làm thế nào cũng được, hỏng cũng được, tốn kém cũng được, lãng phí thất thoát cũng được, làm xong đắp chiếu cũng được [2], nợ đầm đìa cũng được…bởi vì đã miễn trừ trách nhiệm. May mà đã xin rút lại đề xuất [3].

Nguyễn Ngọc Chu - Đất của tổ tiên không phải là vỏ hến !

1. Gần đây quan sát thấy xu hướng rời Mai Dịch và không vào Mai Dịch. Trong nhiều nguyên nhân, có hai điểm chốt: Không muốn nằm ở Mai Dịch vì không chung chí hướng; Và sợ hãi nằm ở Mai Dịch.

Không bàn sâu vào nguyên nhân, mà chỉ nói đến hệ quả. Hệ quả là nhân dân mất quá nhiều đất và phải chi quá nhiều tiền của.

2. Nhớ đến ba đám tang của ông Trần Đại Quang đưa về Ninh Bình, ông Đỗ Mười đưa về Thanh Trì, ông Lê Đức Anh đưa về TPHCM mà sợ hãi. Tang lễ ở Hà Nội đã tốn kém, đưa về nơi chôn cất lại càng tốn kém hơn. Tốn kém về tiền bạc, tốn kém về phương tiện, tốn kém về nhân lực, tốn kém về thời gian. Tính tổng lại về tiền bạc, mỗi đám tang tốn hết bao nhiêu tỉ đồng?

Nguyễn Ngọc Chu - Sao lại không còn tăm hơi Bộ Giao thông Vận tải ?

Ngày cuối năm nhìn về tương lai.

1. Cơ thể con người, dù bé lớn, đều có các cơ quan và cấu trúc vận hành giống nhau. Không thể nói, trẻ em ít cân hơn, thấp bé hơn thì phải ít cơ quan hơn.

Đối với quốc gia cũng tương tự. Dù bé lớn, cấu trúc vận hành về cơ bản có nhiều điểm giống nhau. Nhưng không thể rập khuôn, rằng nước lớn có bao nhiêu tỉnh, bao nhiêu bộ thì nước bé cũng như vậy. Cũng không thể giảm trừ theo tuyến tính, rằng một tỉnh nước lớn có diện tích bao nhiêu, dân số bao nhiêu, thì cứ lấy đó mà chia ra khi lập tỉnh cho nước bé.

Canada có diện tích gần 10 triệu km2 nhưng chỉ có 10 tỉnh và 3 vùng lãnh thổ. Trung Quốc hơn 1,4 tỉ dân nhưng chỉ có 23 tỉnh, 5 khu tự trị, 4 thành phố trực thuộc và 2 đặc khu. Theo mô hình Canada và Trung Quốc mà chia tỉnh, thì Việt Nam chỉ có 2 tỉnh (miền Bắc, miền Nam) hoặc 3 tỉnh Bắc bộ, Trung bộ, Nam bộ) là cùng.

Nguyễn Ngọc Chu - « Thí điểm mời chuyên gia bên ngoài làm lãnh đạo viện, trường » và giải phóng nội lực

1. Sáng ngày 13/01/2025, tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Tổng bí thư (TBT) Tô Lâm đã có bài phát biểu [1], mở đầu bằng:

“Ngày 18/05/1963, tại Hội trường Ba Đình lịch sử, Đại hội lần thứ Nhất của Hội Phổ biến Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam được tổ chức, đánh dấu sự kiện quan trọng trong lịch sử khoa học và công nghệ nước nhà.

Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, trong bài phát biểu tại Đại hội, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phổ biến khoa học và kỹ thuật, coi đây là động lực để xây dựng và phát triển đất nước. Người căn dặn: “Khoa học phải gắn với sản xuất, phục vụ nhân dân.” Sự kiện này đặt nền móng cho những bước phát triển ứng dụng khoa học để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Nguyễn Ngọc Chu - Phải đối xử công bằng với ông Lê Thanh Vân

 

1. Tất cả bốn vị luật sư bào chữa cho ông Lê Thanh Vân đều yêu cầu trả tự do cho ông Lê Thanh Vân ngay tại Tòa. Chứ không phải đề nghị giảm nhẹ [1].

2. Án oan, chạy án, án “bỏ túi” -  đang mang đến bao khổ đau oan ức cho nhiều gia đình, kìm hãm sự phát triển của đất nước.

3. Là đại biểu Quốc hội phản ánh ý kiến của cử tri đến các cơ quan và tổ chức liên quan, bốn kiến nghị mà ông Vân gửi đi chính thức, ghi rõ trên mẫu đơn kiến nghị của Quốc hội:

Nguyễn Ngọc Chu - Nợ Huy Đức

 

1.

Tôi và Huy Đức gặp nhau chỉ vài lần. Giữa tôi và anh không có một bề dày lịch sử quen biết nhau. Nhưng logic cho tôi hiểu con người anh.

Lớn hơn cả logic là sự đồng cảm. Đồng cảm do trời đất cho. Đồng cảm do tổ tiên truyền đời. Đồng cảm do tổ quốc nuôi dưỡng.

2.

Huy Đức tặng tôi hai tập bộ sách ‘Bên thắng cuộc’. Thường khi được tặng sách, người được tặng cũng phải có đôi lời. Nhưng tôi im bặt. Tôi cũng chưa đọc. Tôi nợ anh.

Nguyễn Ngọc Chu - Bao giờ có các sản phẩm đạt đẳng cấp quốc tế ?

1.

Việc Tổng bí thư Tô Lâm trực tiếp làm Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số là tín hiệu rất tích cực.

Khác với một số lãnh đạo trước đây đứng đầu các Hội đồng lý luận xa rời thực tiễn, chẳng những không đưa lại được lý luận gì mới có giá trị, cũng chẳng giúp ích được gì cho cuộc sống, mà còn mang đến sự cản trở tiến bộ. Tổng bí thư Tô Lâm đang tách khỏi lý luận viển vông để bước đến khoa học ứng dụng cho thực tiễn.

Tổng bí thư của Đảng đứng đầu Ban chỉ đạo Trung ương phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số quốc gia là trường hợp chưa từng có.

Nguyễn Ngọc Chu - Không để lãng phí nhân lực, phương tiện và cơ sở vật chất sau sáp nhập

 

1. KHÔNG BÀN LÙI

Việc sáp nhập các bộ ban ngành và giải thể các cơ quan đơn vị không cần thiết, là điều phải làm. Không bàn lùi. Chí ít thì cũng giảm được một bộ phận biên chế sử dụng nguồn tài chính và cơ sở vật chất của Nhà nước.

2. HAI VIỆC QUAN TRỌNG PHẢI GIẢI QUYẾT SAU SÁP NHẬP

Có hai việc nhãn tiền cấp thiết phải giải quyết sau sáp nhập:

Nguyễn Ngọc Chu - Sáp nhập cần đi đôi với nhân sự giỏi và cơ chế vận hành khoa học

 

1. CHÍNH SÁCH VÀ NHÂN SỰ

Vào thời phong kiến, mỗi vị vua mới lên ngôi đều bắt đầu bằng thay đổi niên hiệu, xác định triều đại mới của mình khác với triều đại trước, dù triều đại trước là của cha anh.

Nhưng thay đổi niên hiệu chỉ là dấu nhận biết về triều đại theo biên niên sử. Cùng với thay đổi niên hiệu, vị vua mới sẽ ban hành các quốc sách quản trị mới. Các quốc sách mới thường bao gồm:

Nguyễn Ngọc Chu - Đường sắt tốc độ cao : Giải bài toán nào ?

 

1. Hiện nguyên hình

Trả lời câu hỏi của một số đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết:

“Hàng hóa hiện nay chủ yếu được vận chuyển qua đường hàng hải và đường thủy nội địa do chi phí thấp. Phương thức này thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện địa hình đất nước dài và hẹp, đô thị tập trung ven biển. Vận tải hàng hóa bằng đường bộ chiếm ưu thế với cung đường ngắn, tiện lợi giao nhận hàng.

Nguyễn Ngọc Chu - Nhớ đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân

 

1. Trong số các đại biểu Quốc hội các Khóa XIII, XIV, XV, có lẽ đại biểu Lê Thanh Vân là một trong những người đóng góp được nhiều ý kiến hữu ích.

Không thể liệt kê hết, nhưng bên tai vẫn văng vẳng lời phát biểu của ông tại các kỳ họp của Quốc Hội. Ông là người đã:

- Kiến nghị hoãn xem xét, thông qua Luật đặc khu để xin ý kiến nhân dân;

Nguyễn Ngọc Chu - Đường sắt cao tốc : Vi phạm tiên đề thì đừng!

 

1.

Đứng trong rừng, khó xác định đường ra khỏi rừng. Đứng trên núi cao nhìn hết toàn rừng lại xác định hướng đi dễ. Nhiều vấn đề phức tạp, nhìn thấy được các tiên đề thì sẽ trở thành đơn giản. Sa vào tính toán tiểu tiết, không tìm ra lối thoát.

Ở mặt khác, chẳng hạn như trong chiến tranh, quyết định tiến hành một chiến dịch hay không tiến hành, thường dựa trên các yếu tố mang tính tiên đề. Còn tiến hành chiến dịch như thế nào lại thuộc về giai đoạn khác, thuộc bộ tổng tham mưu, nơi thảo ra những tính toán chi tiết.

Quyết định về xây dựng Đường sắt cao tốc (ĐSCT) hay Đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) cho tuyến đường Hà Nội – TP HCM là một quyết định không phức tạp khi biết dựa vào các nhân tố mang tính tiên đề.

Nguyễn Ngọc Chu - Không xây dựng nhà máy điện hạt nhân mà vẫn phải đối mặt với thảm họa điện hạt nhân

1. Điện hạt nhân là một trong những nguồn năng lượng hiệu quả. Nhưng xây dựng nhà máy điện hạt nhân có thể đối mặt với những thảm họa tàn khốc.

Dù là các quốc gia có nền công nghệ hạt nhân cao đến mức độ nào, được xây dựng với mức độ an toàn bao nhiêu đi nữa, thì thảm họa hạt nhân vẫn có thể xẩy ra. Từ khi nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ra đời cách đây 70 năm (1954), lịch sử nhân loại đã chứng kiến nhiều thảm họa hạt nhân, mà tàn khốc nhất là 5 thàm họa sau.

- Thảm họa hạt nhân Chernobyl (1986, Ukraina – Liên Xô, cấp độ 7)

Nguyễn Ngọc Chu - Biết

 

1.

Nhiều người thấy cướp giữa đường. Nhưng không ai biết nói ra. Nên xã hội không biết có cướp.

Nhiều người thấy quả táo rơi xuống đất, chứ không rơi lên trời. Nhưng chỉ có Newton biết nói ra, nên xã hội mới biết “Định luật vạn vật hấp dẫn”. Newton là người biết.

Xã hội tiến bộ nhờ những người biết.

Nguyễn Ngọc Chu - Nhìn mà muốn khóc

1. Có biết bao nhiêu điều cần nói mà không xuể. Còn bi quan hơn với bao nhiêu lời khuyên chân thành: “Họ biết cả đấy”, “Nói làm gì”, “Nói có nghe đâu”, “Chỉ nhận được thù oán, chửi bới, ghét bỏ”.

Những điều động đến thể chế có thể gọi là vùng cấm. Nhưng có bao nhiêu điều không thuộc về thể chế, lại thuộc về nhóm lợi ích, có góp ý cũng không mấy hy vọng. Nhưng thấy nguy hại cho cộng đồng, thà không biết, biết mà không nói, thì khác chi mù điếc câm.

2. Nhìn vào bản đồ quy hoạch Đường sắt đô thị Hà Nội (ĐSĐTHN) mà trào nghẹn lên cổ. Chỉ người bình thường thôi, không phải hoạ sĩ, hay kỹ sư đồ họa, thì cũng thấy được đó là một bức tranh méo mó, vừa  thiếu  vừa  dư thừa.

Nguyễn Ngọc Chu - Nghịch lý ở Vinh : Hiếu học mà không đủ trường để học

1. KỶ LỤC KHÔNG MONG ĐỢI

Trường trung học phổ thông (THPT) Huỳnh Thúc Kháng – Trường Quốc học Vinh thành lập ngày 01/09/1920, là trường danh tiếng thuộc bậc nhất của Bắc Trung Bộ trong nửa đầu và giữa thế kỷ 20, là nơi đào tạo ra nhiều hiền tài cho Thanh – Nghệ - Tĩnh.

Trường THPT thứ hai ra đời ở Vinh là Trường vừa học vừa làm Nghệ An, nay là trường THPT Hà Huy Tập, được thành lập ngày 22/12/1975, 55 năm sau trường Trường Quốc học Vinh.

Trường THPT thứ ba ở Vinh là Trường Cấp 3 Vinh 2 thành lập năm 1976, năm 1977 mới đi vào hoạt động, năm 1979 đổi tên là Trường Cấp 3 Vinh 3, nay là Trường THPT Lê Viết Thuật.

Nguyễn Ngọc Chu - Giảm biên chế xã hay tăng biên chế xã ?

1.Vấn đề sáp nhập xã, huyện, tỉnh đã được đề cập nhiều lần từ nhiều phương diện. Trong đợt sáp nhập xã lần này, mục tiêu quan trọng trụ cột là giảm biên chế.

Theo Nghị định 33/2023/NĐ-CP thì số lượng cán bộ công chức cấp xã mới nhất [1] :

- Đối với phường: Loại I là 23 người; loại II là 21 người; loại III là 19 người;

- Đối với xã, thị trấn: Loại I là 22 người; loại II là 20 người; loại III là 18 người.

Như vậy biên chế trung bình của một xã hiện nay là khoảng 20 người.