Tiểu Vũ - Sài Gòn vẫn mãi trong tôi

 

Không có điều gì khiến tôi hãnh diện hơn việc được sống, được trưởng thành và được gọi tên mình giữa lòng Sài Gòn. Thành phố này đã cho tôi quá nhiều: một nơi nương thân, những tình thân để nắm giữ, và cả bút danh để bạn đọc khắp nơi biết đến tôi - một người viết lách từ tỉnh lẻ nhập cư Sài Gòn.

Có vài lần, tôi và bạn bè ngồi ở một góc cà phê nhỏ giữa lòng thành phố, rồi chợt hỏi nhau: Có khi nào Vương Cung Thánh Đường, chợ Bến Thành hay Bưu điện Sài Gòn sẽ đổi thành một cái tên nào đó xa lạ không?

Có khi nào một sáng thức dậy, tôi và biết bao người yêu Sài Gòn phải ngỡ ngàng hay tin: Chỗ nọ sẽ trở thành trung tâm thương mại, chỗ kia mọc lên cao ốc chọc trời?

Lê Huyền Ái Mỹ - Hợp nhất chèo - tuồng - cải lương, nên và không nên!

 

Trong “kỷ nguyên” sáp nhập, từ đây đến trước ngày 01-08, Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam, Nhà hát Tuồng Việt Nam sẽ hợp nhất thành Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam.

Nhiều ý kiến phản đối cuộc hợp nhất ba loại hình sân khấu - cũng là đặc sản văn hóa đậm chất dân tộc, làm nên sự giàu có của văn hóa Việt. Không sai. Hành trình dựng nước và giữ nước luôn hiện diện những linh nhân - phản chiếu tâm tư, khát vọng và cả dự cảm xã hội trong từng loại hình nghệ thuật cổ truyền. Ký ức dân tộc cũng qua đó mà được lưu truyền, gìn giữ, chế tác.

Cái nghiêm cẩn của tuồng, chất công phá của chèo, tính thích nghi - tự do của cải lương ra đời và làm đậm thêm phẩm tính của văn hóa dân tộc. Mà một trong những biểu hiện chính là âm nhạc.

Lưu Trọng Văn - Nhà hát tuồng, chèo, cải lương : Niềm tự hào văn hóa dân tộc không thể mất tên

 

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính đã ký Quyết định 1270/QĐ-TTg ban hành danh sách các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Theo đó, ba nhà hát đại diện cho các loại hình sân khấu truyền thống lâu đời là Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam, và Nhà hát Tuồng Việt Nam sẽ chính thức hợp nhất thành một đơn vị mới mang tên Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam.

Tinh gọn bộ máy là điều cần thiết, nhưng có những loại hình không thể tinh gọn vào một mớ được.

Nguyễn Văn Tuấn – Tàu bây giờ biết bay ?

Hôm nay ra nhà ga T3, phi cảng Tân Sơn Nhất/Nhứt, tôi tá hỏa khi thấy danh từ « TÀU BAY » bự tổ chảng trên bảng hiệu. Tàu bay ? Nghe mà muốn bay luôn cả lý trí !

Từ hồi còn nhỏ đến nay, trong Nam (và cả nước luôn) người ta xài « máy bay » hoặc « phi cơ » để gọi cái thứ phản lực cơ bay trên trời, mà tiếng Anh gọi là aircraft hay airplane.

Còn « tàu » là để chỉ mấy thứ lướt sông, vượt biển, mà dân Ăng Lê nói là « boat ». Vậy mà bây giờ « tàu » nó biết ... bay. Thử tưởng tượng « flying boat » (tàu bay).

Tiểu Vũ – Tạm biệt Quảng Nam

Trong giấy khai sinh của tôi, quê quán được ghi là Quảng Nam. Sau năm 1975, tỉnh Quảng Nam mang tên mới là Quảng Nam Đà Nẵng.

Vậy là từ thuở nhỏ, tôi đã mang một danh xưng có hai thành tố, sống giữa một vùng đất chưa kịp định hình căn cước hành chính, nơi người ta gọi tên quê hương bằng thói quen nhiều hơn là bằng quy định. Mà thật ra, cũng chẳng mấy ai trong chúng tôi để tâm mình đang ở Quảng Nam hay Đà Nẵng. Đất vẫn vậy, người vẫn vậy, mùa vẫn luân phiên, cuộc sống vẫn trôi qua từng ngày như sông Thu Bồn dằng dặc xuôi về biển.

Đến năm 1997, tỉnh chia tách. Đà Nẵng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Tôi, theo hộ khẩu, lại quay về làm người Quảng Nam như chưa từng có cuộc chia ly.

Tiểu Vũ – Cái hộp quẹt và cái bùng binh chừ tìm đâu ra ?

Có một sự thật thú vị là người Sài Gòn (gốc) gọi tất cả các loại xe máy hai bánh là “xe Honda”, bất kể nó mang thương hiệu gì – từ Suzuki, Yamaha, đến SYM, thậm chí cả Vespa Ý.

Lý do là vì Honda là hãng xe máy đầu tiên và phổ biến nhất tại miền Nam trước 1975, đến mức tên gọi này ăn sâu vào tiềm thức như một danh từ chung. Dù thị trường sau này có thêm nhiều hãng mới, “xe Honda” vẫn được dùng để chỉ chung mọi loại xe máy, phản ánh một thói quen ngôn ngữ mang đậm dấu ấn văn hóa đô thị Sài Gòn.

Còn ở Quảng Nam người ta gọi "cái thùng diêm" hoặc "cái hột quẹt", "cái hòn quẹt"để chỉ cho tất cả các loại bật lửa dù đó là bật lửa ga, Zippo, bật lửa điện hoặc hộp quẹt diêm.

Cù Mai Công – « Tân Sơn Nhất choáng váng », tôi suýt choáng váng theo

Thú thật là khi đọc tựa một bài viết sáng nay 23-4-2025, một bạn đọc bình thường là tôi nghĩ ngay đến hai chuyện đang là vấn đề hiện nay của sân bay Tân Sơn Nhất : Nhà ga T3 xây xong mới "sực nhớ" ra là chưa có đường nối với hai nhà ga T1, T2 ; và chuyện hàng loạt chuyến bay trễ do Vietjet không thuê mà tự giành quyền chăm sóc khách hàng.

Nhưng tôi vốn thuộc dạng người tìm hiểu kỹ chứ không đọc tựa rồi giựt đùng đùng. Nên tôi đọc hết bài rồi mới rõ : Thì ra là nói chuyện ngày 28-04-1975, phi trường/phi cảng Tân Sơn Nhứt bị phi công của phía bên kia lái máy bay ném bom.

Do thói quen áp đặt từ của hiện nay lên bối cảnh xưa, bất chấp thực tế khách quan.

Mai Quốc Ấn – Sáp nhập nhưng nên giữ gìn bản sắc

Cho tới giờ tôi không tìm hiểu về bất cứ tin hành lang nào (thường là đúng sau đó) về việc sáp nhập tỉnh thành.

Thiển nghĩ, đã vị quốc thì dù lúc “khắc xuất” hay khi “khắc nhập” thì người dân mỗi tỉnh cũng đều là đồng bào. Vì quốc gia chỉ có một!

Những tranh cãi kiểu phở Sài Gòn không ngon bằng phở Hà Nội thường đến từ sự yếm thế của những cá nhân ít trải nghiệm nhưng “giàu” tiểu khí. Thậm chí những phân biệt ấy có thể đến từ nhiệm vụ của tình báo Hoa Nam.

Thái Hạo - Ghi chép dọc đường

1. Anh em thầy trò chúng tôi rời Tây Bắc sau một tuần rong ruổi. Chia tay, tôi và Lê Minh Phong rẽ vào Mai Châu – “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi” của Quang Dũng – để đi về Pù Luông, “đỉnh trời” của Thanh Hóa.

Tây Bắc, cái cảm giác đọng lại trong hai thằng đàn ông du thủ, là nghèo. Núi đá, núi đá, núi đá; tôi nhìn thấy những con người sống mòn chân trên đá bạc màu giữa trùng trùng non cao không một dáng cây rừng.

Xe đi, ngày nối ngày, qua hàng trăm ngọn núi hùng vĩ với vực sâu và thung lũng, nhưng không thấy rừng, chỉ có cây dại lúp xúp lẫn vào những quả đồi đã bị cạo trắng. Chúng tôi tự hỏi, họ sống bằng gì khi rừng, nguồn sữa xanh nghìn đời, nay đã không còn.

Mai Quốc Ấn - « Phố Vải », một sự cưỡng bức ngôn ngữ

“Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bà Trương Minh Kiều - chủ tịch UBND quận 5 - cho biết trên địa bàn quận đã có các tuyến phố chuyên doanh như phố Đông y, phố lồng đèn...

Tương tự các phố chuyên doanh hiện hữu, từ "phố" trong "phố vải Soái Kình Lâm" không có nghĩa là một con đường mà là ô phố, bao gồm nhiều con đường trong một khu vực. Các tuyến đường gần nhau và kinh doanh cùng một mặt hàng.

Bà Kiều nhấn mạnh không thể gọi "phố vải Soái Kình Lâm" là chợ, vì chợ phải có ban quản lý, bán trong nhà lồng.

Thái Vũ - Hãy để yên cho Saigon với đường, hẻm và bùng binh!

 

Cứ ngỡ chỉ có "phố vải" ai dè nhiều thứ phố quá!

Saigon bao dung và quảng đại, nhân ái. Saigon dung nạp (tolerate) và cưu mang được hết mọi thứ con người. Y như Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Saigon có phong cách rất riêng, hoàn toàn khác Hà Nội. Du đãng, ma cô, bụi đời, móc túi, đĩ điếm, ăn xin Saigon cũng khác.

Phạm Thành Nhân - Chuyện "phố vải"

 

Hai bữa nay, nhiều anh chị em than phiền cái bảng "Phố vải Soái Kình Lâm".

Than phiền là đúng, vì lâu nay cái chỗ đó đã và vẫn luôn được người Sài Gòn gọi là "Chợ vải Soái Kình Lâm", trong tương quan với Chợ thuốc lá Học Lạc, Chợ phụ tùng xe Tân Thành, Chợ phụ kiện may Đại Quang Minh, Chợ thuốc Hải Thượng Lãng Ông... trong nguyên cái cụm Chợ Lớn (tức là cái chợ Bình Tây á).

Người Sài Gòn không gọi phố. Ở Sài Gòn cũng không có phố, chỉ có đường và xa lộ (là mấy tuyến đường lớn, đi xa, kiểu như Xa lộ Đại Hàn, Xa lộ Hà Nội).

Thái Vũ - "Chợ vải Soái Kình Lâm"

 

Saigon không có phố phiếc gì cả.

Ngôn ngữ vùng miền là cái nét văn hóa rất đặc sắc. Người ta trân trọng, cố giữ và tìm mọi cách tránh làm cho nó phai lạt đi.

Tôi nhớ có lần vào một siêu thị hỏi "Sodas ở quầy nào ?" - "We do not carry Sodas here, We only have Pops and you forgot to say "please"" (Chúng tôi không bán nước ngọt có gas ở đây chúng tôi chỉ có nước giải khát có gas, và ông quên không nói "làm ơn"").

Nguyễn Văn Tuấn - Bản sắc cộng đồng người Việt hải ngoại sẽ nhạt nhòa

Dần dần rồi thì cộng đồng người Việt ở đây (Úc) cũng … hòa tan. Và sẽ mất căn cước tính (loss of identity).

Hôm nọ, tôi theo anh bạn đi dự buổi dạ tiệc gây quỹ cho kỷ niệm 50 năm Thuyền Nhân.  Đây là lần đầu tiên đối với tôi. Hơn 500 đồng hương đến dự và đóng góp nhiều tiền. Vậy là thành công rồi.

Nhưng việc tổ chức buổi tiệc làm tôi suy nghĩ về tương lai cộng đồng. Ban tổ chức mở màn buổi tiệc với một bài hát của một ca sĩ trẻ ở trong nước. Nhiều người, kể cả tôi, ngạc nhiên.

Nickie Tran - Người Saigon

 

Có người hỏi tôi định nghĩa người Saigon là người như thế nào! Tôi trả lời người Saigon là người... ở Saigon.

Thật ra người Saigon không cần phải là người sanh đẻ ở Saigon nhưng cứ hễ quê quán ở đâu mà ở Saigon nhiều năm, thì ít nhiều gì đó cũng có một số thói quen và tính cách rất riêng của Saigon.

Nhưng Saigon là Saigon, người Saigon là người Saigon và người ở Saigon cũng là người... ở Saigon.  Mấy cái này nó... trừu tượng lắm. Saigon có cái hay là không phân biệt vùng miền hay gốc gác xuất xứ. Cứ ai đến ở chừng chục năm thì họ trở thành người Saigon với cái hào sảng phóng khoáng vốn có.

Trần Trung Đạo - Người bản địa Navajo và nhật thực toàn phần 2024

 

Hai tuần trước lái xe qua Monument Valley, là một trong những di sản quan trọng của người Mỹ bản địa thuộc bộ tộc Navajo.

Dù đất đai là của chính phủ liên bang dành riêng cho người Navajo định cư, gọi là Navajo Indian Reservation chứ không phải là một quốc gia độc lập, bộ tộc Navajo có nhiều quyền hành trong một khu đất rộng 71 ngàn cây số vuông với dân số gần 400 ngàn người. Họ có các cơ quan hành pháp, lập pháp và tư pháp nhưng dĩ nhiên các đề án lớn đều phải đệ trình lên Bộ Nội Vụ của chính phủ liên bang duyệt xét.

Chức năng của Bộ Nội Vụ Hoa Kỳ là "quản trị tài nguyên thiên nhiên và di sản văn hóa của Quốc gia. Cũng như tôn trọng trách nhiệm tuân thủ các cam kết đặc biệt của Mỹ đối với người Mỹ bản địa, người bản địa Alaska, người Hawaii bản địa và các Cộng đồng đảo trực thuộc."

Nguyễn Minh Lê - Như thế nào là du lịch hạng sang?

 

Luxury truyền thống và hiện đại

Du lịch luxury thường được hiểu theo những khái niệm: giá cao (expensive), quý hiếm (rarity), đặc quyền dành riêng (exclusive), thế giá (status), danh vọng uy tín (prestigious), phục vụ đặc biệt (indulgence). Tôi gọi đây là những khái niệm về luxury truyền thống, tạm dịch là hạng sang.

Còn du lịch luxury hiện đại thoát thai từ luxury truyền thống để tạo ra một phân khúc khác, mang yếu tố tinh thần nhiều hơn, với những khái niệm: trải nghiệm (experiences), tính nguyên bản chơn thật (authenticity), giá trị đạo đức (ethics) và tính bền vững (sustainability).

Dương Quốc Chính - Chính sách dân tộc hay là sự độc tài của đám đông

Người Việt chúng ta có rất nhiều đặc điểm của người Hán về sức sống mãnh liệt và khả năng đồng hóa các dân tộc khác. Chính Việt tộc ở miền Nam Trung Quốc đã bị Hán hóa, nhưng người Việt ở Việt Nam với sức kháng cự mạnh mẽ nên đã thoát khỏi sự đồng hóa đó, dựa vào địa hình, khí hậu và tinh thần chống ngoại xâm.

Nhưng với khả năng kháng cự mạnh mẽ đó, người Việt lần hồi lấn vào Nam để đồng hóa các dân tộc khác y như người Hán vậy. Đó là vì chúng ta không đủ lực để lấn lên phía Bắc, nên đã đè phương Nam.

Việt Nam có 54 dân tộc, nhưng chỉ có hai nhóm chính. Một là nhóm bị ảnh hưởng bởi Trung Quốc, nhiều đặc điểm về nhân chủng giống Trung Quốc, Mông Cổ, do chủng người từ Mông Cổ tràn xuống. Nhóm thứ hai là chủng người từ Nam Đảo (Indonesia Malaysia) tràn lên, nhóm này từ Ấn Độ sang.

Huy Đức - Không chỉ (những) người Thượng (sử dụng bạo lực) có lỗi

 

Bạo loạn có tổ chức, có vũ trang, lên tới hàng trăm người mà khi xảy ra vẫn để bị bất ngờ là một thất bại về an ninh, tình báo. Đặc biệt, là thất bại của, cái mà chúng ta thường nghe, “thế trận an ninh nhân dân”.

Tuy nhiên, nếu coi sự kiện này là lý do phình thêm bộ máy an ninh thì lại có nguy cơ thất bại nữa.

Khi bạo lực đang được sử dụng thì sử dụng bạo lực để tạm thời chấm dứt nó là khó tránh. Nhưng bài học muôn thuở ở bất cứ đâu, bạo lực (đơn thuần) chỉ nuôi dưỡng thêm bạo lực. “Ngã” ở đâu thì phải đứng dậy ở đó; đánh mất dân thì phải nỗ lực lấy lại từ dân.

Huy Đức - Quan Nghệ ra Hà Nội thì nên "nghĩ mình phương diện quốc gia"

 

Thỉnh thoảng, vài “ông anh” vỗ vai, “ông ấy quê mình đấy”. Tuy “thế à” nhưng tôi vẫn giải thích, “Em sẽ thấy gần gũi hơn khi được ngồi ăn cơm cà với một ông đồng hương, nhưng với một ông trung ương ủy viên, một ông bộ trưởng thì phải nhìn họ ở “phương diện quốc gia”.

Quê hương ở trong đất nước. Họ đối xử tốt với chúng ta mà với đất nước họ không hoàn thành nhiệm vụ thì cũng không thể vị tình kẹo Cu Đơ, chè xanh được”.

Lại cũng có “đồng hương” cung cấp thông tin về những “đồng hương” [khi] sắp được bổ nhiệm. Họ nói, “Ông Hưng, ông Tú biết rõ; nếu ông Hưng ông Tú cho qua thì các ông ấy chống tham nhũng theo nguyên tắc ‘đồng hương’ chứ không phải theo nguyên tắc ‘pháp bất vị thân’”.