Hiệu Minh - “Nỗi buồn chiến tranh” và văn hóa đọc

Kể ra một lão già IT bàn chuyện văn hóa đọc cũng buồn cười, vì cả đời y đọc được vài cuốn sách từ đầu đến cuối trong đó có cuốn “Nước Mỹ từ A đến Z” mà y là tác giả. Còn lại hầu hết là đọc nhảy cóc, đọc xong không nhớ, hoặc nghe người ta…nói.

Tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” bỗng lại nổi như cồn. Thôi thì đủ các chuyên gia vào phán. Mạng xã hội cũng buồn cười, mỗi người đọc đều theo lăng kính nghề nghiệp và kinh nghiệm đời mình.

Tướng quân nhìn từ góc độ người chiến thắng, hào hùng và oanh liệt, làm gì có chuyện ủy mị, than khóc, hèn nhát làm hỏng hình ảnh của bộ đội bách chiến bách thắng.

Chuyên gia lịch sử sẽ thấy những gì viết trong sách không như lịch sử quân đội nhân dân Việt Nam.

Cựu chiến binh từng oanh liệt tiến vào Sài Gòn trong cờ hoa chào đón của người dân sẽ không tìm nổi chi tiết nào trong “Nỗi buồn…”. Ông bạn tôi, khi đó là lính bộ binh ở cửa ngõ Sài Gòn, chạy đứt hơi và chỉ mong được về với bố mẹ càng nhanh càng tốt.

Bác sĩ đọc sẽ nghĩ đôi trai gái kia yêu nhau thì khó nhỉ vì thời đó làm gì có bao cao su kể cả đã qua sử dụng.

Bọn GenZ sẽ tự hỏi, sao ngu lại đánh nhau, hồi đó không có smartphone và mạng xã hội để chém gió sao. Mời Trump làm hòa giải thì làm gì chết nhiều...vầy.

Đại loại mỗi người đọc sách và cảm nhận đều theo lăng kính của mình. Đó là Opinion không phải là Fact, mà Opinion là cách nhìn nhận của từng cá nhân, bàn đến cuối thế kỷ cũng không đến hồi kết.

Nước mình liệu có giải Nobel Văn chương?

Giải Nobel Văn chương được trao cho các tiểu thuyết gia (và nhà thơ, nhà viết kịch, nhà tiểu luận) do di chúc của Alfred Nobel đã lập ra giải thưởng này vì "lợi ích lớn nhất cho nhân loại" thông qua văn học, ghi nhận những tác giả có tác phẩm xuất sắc, lý tưởng hoặc độc đáo, có tác động sâu sắc đến nhân loại.

Viện Hàn lâm Thụy Điển lựa chọn từ nhiều hình thức sáng tác khác nhau, không chỉ tiểu thuyết, cho những đóng góp văn học tổng thể.

Các tiểu thuyết gia thường chiến thắng vì những câu chuyện dài của họ có thể khám phá những chân lý sâu sắc của con người, các vấn đề xã hội và lịch sử, thể hiện lý tưởng của giải thưởng về chủ nghĩa lý tưởng và sự hoàn hảo nghệ thuật. Mặc dù quá trình lựa chọn diễn ra bí mật và đôi khi gây tranh cãi kiểu định kiến không khác dân thường trên mạng xã hội.

Những lý do chính để trao giải cho các tiểu thuyết gia

(1) "Lợi ích lớn nhất cho nhân loại": Nobel mong muốn giải thưởng này tôn vinh những tác phẩm mang đến những hiểu biết sâu sắc hoặc nâng cao tinh thần nhân loại, và những tiểu thuyết vĩ đại thường đạt được điều này bằng cách khám phá những chủ đề phức tạp;

(2) "Chủ nghĩa lý tưởng và sự hoàn hảo nghệ thuật": Nhiều tiểu thuyết gia được công nhận nhờ những lý tưởng cao cả, phong cách độc đáo hoặc chủ nghĩa nhân văn sâu sắc trong các câu chuyện của họ, như được thấy trong các trích dẫn dành cho các tác giả như Hemingway hoặc Toni Morrison;

(3) "Mô tả chân thực": Giải thưởng này vinh danh những nhà văn mang đến cái nhìn sâu sắc chân thực về cuộc sống và văn hóa, một vai trò thường được các tiểu thuyết gia đảm nhiệm khi miêu tả xã hội của họ;

(4) Đóng góp đáng kể: Trong khi một số giải thưởng chỉ tập trung vào một cuốn sách duy nhất, giải Nobel thường ghi nhận cả một đời lao động và một khối lượng tác phẩm đã xuất bản đáng kể, điều mà các tiểu thuyết gia có sự nghiệp đồ sộ thường sở hữu.

Các cụ thử tìm xem tác phẩm văn học nào của Việt Nam xứng đáng thì đề cử Nobel đê. Nếu chỉ văn học anh hùng ca bất diệt thì liệu có được Nobel? Hay ta nhất trí cuốn "Chống diễn biến..." của bộ trưởng Tuấn đang trong đội Juve.

Lời cuối:

Sách hay hoặc dở cứ để độc giả phán bằng…tiền. Họ mua sách là OK, đọc xong họ bảo bạn nên mua còn OK nữa, bằng không thì đốt mẹ nó sách đi. Xem sách thì phần lớn dân chúng chỉ đọc cái bìa, một số đọc thêm lời giới thiệu, khá đông tin vào cánh nỏ mồm phê bình, chỉ một số rất ít đọc và hiểu nội dung.

Có người thú nhận chưa đọc hết “Nỗi buồn…” đã lôi lý lịch ba đời của tác giả ra chửi vì ông ghét Bảo Ninh. Cái này người ta gọi là bỏ bóng đá người.

Đọc sách và trí tưởng tượng khi đọc rất quan trọng vì đọc là công cụ khơi dậy trí tưởng tượng.

Hồi bé đọc về Lê Văn Tám tôi cũng mơ có ngày tẩm xăng rồi lao vào máy bay Mỹ cho nó chết cả lò nhà nó sao ném bom quê mình. Chục năm trước có cô bạn kể con trai 5-6 tuổi đọc Spider Man mê quá đã thử bay từ tầng 2 xuống tầng 1 và kết quả là…gẫy chân.

Albert Einstein từng nói "Logic will give you from A to B. Imagination will give you everywhere – Logic chỉ cho bạn đi từ A đến B. Tưởng tượng giúp bạn đến mọi nơi".

Đọc sách chỉ nghĩ logic thì đích thị bạn là dân IT, nhưng thêm trí tưởng tượng thì dễ thành thiên tài hoặc cùng lắm là...gẫy chân. Mang định kiến cá nhân và logic vào đọc sách thì bạn chỉ đi một đoạn đường từ A đến B. Còn dừng ở việc tấn công cá nhân người viết thì bạn biết chữ chứ chưa biết đọc.

HIỆU MINH 05.12.2025