Mai Quốc Ấn - Gène tinh hoa và nhiều câu hỏi

Cryff là tinh hoa của bóng đá Hà Lan lẫn thế giới. Vì quá giỏi, người ta gọi ông là “thánh Johan” ngay khi ông còn đá bóng.

Nhưng con ông dù mang gène của “thánh” và theo nghiệp cha lẫn được Cryff tận tình chỉ bảo; thì cũng là cầu thủ thường thường bậc trung.

Có rất nhiều ví dụ như vậy trong bóng đá và trong các lĩnh vực khác của đời sống. Và gène cũng chỉ là một yếu tố nhỏ của thành công khi 99 % thiên tài là sản phẩm đến từ học tập và lao động. Bạn tôi cao 1m67, tướng roi roi thôi nhưng dễ dàng đánh thắng đứa cao gần 1m8 và chắc hơn nó cũng mười mấy ký. Đơn giản là những chuỗi ngày khổ luyện thôi.

Heinrich Himmler, trùm mật vụ Gestapo và SS của Đức quốc xã được thủ lĩnh độc tài Hitler đồng ý một chương trình lai tạo “chủng tộc thượng đẳng” Aryan. Những đứa trẻ sinh ra được giấu kín thân phận cha mẹ, sống trong trầm cảm và không có ai trở thành những cá nhân kiệt xuất, dù được chọn gène rất kỹ.

Tôi may mắn sinh ra trong một gia đình có cha mẹ thích đọc sách và thừa hưởng sự ham đọc sách ấy. Nhưng nó không thể gọi là gène “ham đọc sách”, bởi cũng biết khá nhiều trường hợp những người gia đình nhiều sách lại không thích đọc. Và tới giờ, những người tôi cảm thấy có chiều sâu và kiến thức lớn đại đa số là người thích đọc sách và tìm tòi tài liệu nghiên cứu. Đó là lao động! Là tận lực lao động vì biết mình càng học càng biết mình thiếu kiến thức.

Sự uyên bác đến từ lao động quá khứ là chính. Và ngay cả những bậc kỳ tài “vô sư trí” (không cần thầy vẫn giỏi) thuộc diện hiếm hoi của cuộc đời thì tính tìm tòi và ham học hỏi (ngoài sách) của họ cũng rất lớn.

Sự bị kịch của nhiều triều đại phong kiến cả Đông lẫn Tây bị chấm dứt vì hôn phối cận huyết do mang tư tưởng (xin nhấn mạnh là tư tưởng) về bộ gène thượng đẳng. Huyết thống hoàng tộc của Lý Thế Dân bên Tàu đâu ngăn được Võ Tắc Thiên lên làm nữ hoàng đế đầu tiên. Nhà Trần giữ gìn dòng máu hoàng gia bằng hôn nhân trong dòng tộc rồi cũng suy vong cùng lịch sử.

Ý tưởng  “chọn gène để đào tạo tinh hoa” là một ý tưởng tồi tệ của lịch sử bất kỳ giai đoạn nào! Những triều đại ủng hộ ý tưởng đó thường mau chóng diệt vong vì nó trái thiên đạo. Và khi ý tưởng này xuất hiện tại Việt Nam trong một hình thái mang thông điệp nhà nước trong một chương trình chính thức của nhà nước khiến tôi phải suy nghĩ nhiều.

Phát biểu “chọn gène để đào tạo tinh hoa” của ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội (tại Hội nghị đối thoại với thanh niên Thủ đô năm 2025 ngày 17/12/2025 với Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Đại Thắng chủ trì. Hà Nội là trung tâm chính trị cả nước, nơi có Bộ Chính trị, có trụ sở của Trung ương Đảng và Chính phủ.

Vậy “ngôn đã xuất” như thế nghĩa là đã có sự tư vấn, tham mưu hay thậm chí là phê duyệt chương trình chọn gène? Gène này là họ nào? Họ Tô, họ Phạm, họ Phan hay họ Nguyễn? Những họ tộc hay gia đình  “chọn gène để đào tạo tinh hoa” đã có tham gia nghiên cứu khoa học nào chưa và đồng ý được chọn hay không? Chí ít, nghiên cứu tiền khả thi trước khi đưa ra thông điệp đã có chưa?

Như đã nói, ý tưởng  “chọn gène để đào tạo tinh hoa” khi đưa vào thực tế thường chấm dứt luôn triều đại đương quyền. Vậy ý tưởng này chỉ thuần túy là gène của “hồng phúc dân tộc” đỏ rực hay gène của các bậc thượng lưu trắng trẻo vì thiếu nắng khi sống trong máy lạnh hơn ra ngoài, hay của bá tánh bình dân xanh lè vì thiếu máu do đói và lạnh, ví dụ như bà con vùng lũ Phú Yên?

Nhiều câu hỏi quá mà không biết câu trả lời ra sao. Ai có quen xin nhắn ông Giám đốc Sở Khoa học công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn trả lời giùm những thân phận phó thường dân như tôi được biết với.

Vì nó đến giờ vẫn là bài toán chưa có lời giải trên thế giới!

P/s: Ba tôi nói ổng là phó thường dân chứ còn chứ đạt được mức thường dân. Nên phó thường dân như tôi càng cách xa cái suy nghĩ rằng gène mình là tinh hoa, sợ lắm!

MAI QUỐC ẤN 18.12.2025