Dương Quốc Chính - Liệu người đồng bào có tâm tư ?

 

Phương án nhập tỉnh vừa rồi, nếu là thật, thì mình thấy người đồng bào sẽ tâm tư nhất luôn. Không hiểu sao lại có phương án nhập đó?

Bởi vì các tỉnh Tây Nguyên hiện tại bây giờ không phải nhập với nhau, mà lại nhập với các tỉnh ven biển, có nguồn gốc dân tộc, lịch sử không như nhau. Nhập kiểu đó có cái hay về mặt kinh tế, là có biển, nhưng cái dở là văn hóa, dân tộc, lịch sử bất tương đồng.

Về lịch sử, các tỉnh Tây Nguyên trước khi về với Đông Dương và Trung Kỳ, rồi Việt Nam là hai nước Thủy Xá, Hỏa Xá. Vùng đất này vốn độc lập với Chămpa, cũng như Đàng Trong, Đại Nam. Đến khi người Pháp lập Đông Dương thì mới nhập hai nước này về Trung Kỳ rồi sau đó thuộc về Việt Nam. Đây là vùng đất cuối cùng về với Việt Nam. Nên văn hóa bản địa cũng đậm nét nhất.

Mình đã thấy có một phương án nhập tỉnh chỉ còn hai tỉnh Tây Nguyên, gần như khớp với hai nước Thủy Xá, Hỏa Xá (thuộc quốc của Đại Nam trước đó), thì rất khớp về lịch sử, dân tộc. Nhưng biết đâu, bên công an lại tâm tư, sợ đồng bào... Như vụ mấy năm trước.

Thế nhưng phương án này lại nhập mấy tỉnh Tây Nguyên với các tỉnh ven biển, gốc vốn là đất Chămpa (là nước khác, chưa bao giờ chung quốc gia với Thủy Xá, Hỏa Xá). Tất nhiên dấu tích người Chăm bây giờ không còn đậm nét ở những tỉnh này nữa và dân số không còn bao nhiêu, thay vào đó là người Kinh. Kiểu này là pha loãng người đồng bào ở Tây Nguyên ra.

Chúng ta thấy rằng, có lẽ chỉ còn ở Tây Nguyên, là văn hóa bản địa còn đậm nét nhất và đặc trưng nhất, dù người Kinh di cư đã pha loãng đi nhiều. Người Tây Nguyên về mặt nhân chủng, là rất khác người Kinh và các chủng đông dân khác ở Việt Nam. Họ gần với gốc Nam Dương (Indonesia, Malaysia hơn).

Nhưng việc nhập tỉnh kiểu này là chưa từng có trong lịch sử, kể cả chế độ cũ. Ở Tây Nguyên có lẽ chỉ có Lâm Đồng là nhạt màu nhất, do có Đà Lạt. Nhưng về lịch sử, Đà Lạt lại không hề là vùng đất đông đồng bào thiểu số từ trước mà vốn hoang vu, do người Pháp tìm ra và đưa người Pháp và người Kinh đến ở. Nên nếu Lâm Đồng nhập với tỉnh khác còn chấp nhận được.

Thời Quốc gia Việt Nam, Tây Nguyên còn tách riêng thành Hoàng triều cương thổ cơ.

Vừa rồi nghe đồn Quảng Bình không muốn về Hà Tĩnh, dù trước đó có phương án nhập lại. Quả thực là nếu nhập lại thì rất kỳ cục, do văn hóa, lịch sử không hề tương đồng, do có đèo Ngang chia đôi.

Quảng Bình là vùng đất mới, trước thuộc Lâm Ấp, sau là Chiêm Thành, cực Bắc của nước này. Đến thời Trịnh - Nguyễn phân tranh thì đây cũng là biên ải của Đàng Trong. Còn Hà Tĩnh vốn là cực nam của Đại Việt, Đàng Ngoài. Sông Gianh ở đây chia cắt hai đàng nên mấy trăm năm phân tranh coi như hai nước. Thế mà lại có ý tưởng nhập tỉnh thì quá là máy móc! Cũng may là vừa rồi đã lại tách ra, Quảng Bình về với Quảng Trị.

Việc nhập tỉnh này không hề đơn giản đâu. Những người có trách nhiệm bắt buộc phải cân nhắc các yếu tố văn hóa, dân tộc, lịch sử, kinh tế, mới ra được phương án phù hợp. Việc này gây xáo trộn rất nhiều, không phải một, hai năm lại đảo lại như căn cước công dân được.

Mình cho rằng, phương án nhập các tỉnh Tây Nguyên này có lẽ cần xem xét lại trong kỳ họp Quốc hội tới.

Ngoài ra, nhập Long An với Tây Ninh cũng lấn cấn, do miền Đông với miền Tây văn hóa hơi khác. Vĩnh Phúc với Phú Thọ OK, nhưng thêm ông Hòa Bình là hơi có vấn đề về dân tộc.

DƯƠNG QUỐC CHÍNH 16.03.2025