Phó Đức An - Chỗ này chưa dẹp xong, đằng kia súng lại nổ

Vào ngày 15 tháng 3, Trump tuyên bố ông sẽ sử dụng "vũ lực sát thương áp đảo" để tấn công lực lượng vũ trang Houthi ở Yemen.

Lực lượng Houthi tuyên bố vào ngày hôm sau (16/03) rằng quân đội Hoa Kỳ đã thực hiện ít nhất 47 cuộc không kích vào Yemen, bao gồm thủ đô Sanaa và bảy tỉnh khác, khiến 53 người thiệt mạng và 98 người bị thương.

Houthi cũng đã tấn công tàu sân bay USS Harry S. Truman của Hoa Kỳ đang triển khai ở Biển Đỏ, hai lần bằng tên lửa và máy bay không người lái. Houthi cho biết tất cả tàu chiến của Hoa Kỳ ở Biển Đỏ và Biển Ả Rập đều là mục tiêu tấn công. Có vẻ như bất kỳ đại dương rộng lớn nào mà lực lượng vũ trang Houthi có thể tiếp cận đều có thể trở thành chiến trường.

Bốn lý do khiến quân đội Hoa Kỳ đột nhiên hành động

Tại sao Trump đột nhiên phát động chiến tranh chống lại lực lượng vũ trang Houthi, trong khi ông đang thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine?

Sau khi phân loại ý kiến ​​từ mọi phía, có khoảng bốn lý do đằng sau điều này:

(1) Hỗ trợ cho Israel

Lý do công khai cho cuộc không kích này của Hoa Kỳ là để "bảo vệ các tuyến đường vận chuyển trên Biển Đỏ".

Sau khi một vòng xung đột mới giữa Israel và Palestine nổ ra vào tháng 10 năm 2023, lực lượng vũ trang Houthi đã tiến hành một cuộc tấn công trên biển nhằm vào Israel, yêu cầu tất cả các tàu thuyền không được giao dịch với các cảng của Israel. Động thái này trực tiếp dẫn đến việc Cảng Eilat là cảng duy nhất của Israel trên Biển Đỏ, nằm ở mũi phía bắc của Vịnh Aqaba gần như trở thành một "cảng trống", và nền kinh tế cũng như thương mại của Israel phải chịu một đòn giáng nghiêm trọng. Liên quân Anh và Mỹ đã nhiều lần hộ tống và tiến hành không kích nhằm vào lực lượng vũ trang Houthi nhưng không mấy hiệu quả.

Vào tháng 1 năm nay, Hamas và Israel đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn và lực lượng vũ trang Houthi cũng ngừng các cuộc tấn công. Nhưng vào ngày 2 tháng 3, Israel đã có dấu hiệu "phá hủy hiệp định" và ngừng cung cấp mọi nguồn hàng tiếp tế vào Dải Gaza. Vào ngày 11 tháng 3, lực lượng vũ trang Houthi tuyên bố khôi phục lệnh cấm tất cả tàu thuyền của Israel đi qua.

Một số nhà phân tích tin rằng cuộc tấn công mới của Trump vào lực lượng vũ trang Houthi nhằm thể hiện sự ủng hộ của ông đối với Israel. Sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa dành cho người Do Thái ở Hoa Kỳ có thể lớn hơn những gì mà hầu hết mọi người tưởng tượng.

(2) Nhắm mục tiêu vào Iran

Khi tuyên bố tấn công lực lượng vũ trang Houthi, Trump cũng cảnh báo Iran phải ngay lập tức ngừng hỗ trợ lực lượng vũ trang Houthi.

Theo các phương tiện truyền thông đưa tin, các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết vụ tấn công là một tín hiệu mạnh mẽ gửi tới Iran khi Trump tìm cách đạt được thỏa thuận hạt nhân với chính phủ Iran. Trump tuyên bố rằng ông đã viết thư cho Lãnh tụ tối cao Iran Khamenei, yêu cầu Iran đàm phán với Hoa Kỳ về việc từ bỏ phát triển vũ khí hạt nhân, nếu không ông sẽ có hành động quân sự.

Việc kiềm chế toàn diện Iran và can thiệp mạnh mẽ vào tình hình Trung Đông cho thấy chính sách Trung Đông của Trump là ủng hộ Israel vô điều kiện.

(3) Muốn trả thù

Người ta cho rằng tàu sân bay Mỹ rất hùng mạnh và là vũ khí lợi hại để duy trì bá quyền của Mỹ, nhưng nó đã từng bị lực lượng vũ trang Houthi "tát vào mặt" nhiều lần trước đó, phá vỡ sự mê tín của thế giới về trang thiết bị quân sự của Mỹ.

Vào tháng 6 năm ngoái, lực lượng vũ trang Houthi tuyên bố họ đã tấn công tàu sân bay USS Eisenhower. Quân đội Hoa Kỳ thẳng thừng phủ nhận, nhưng nghiêm cấm việc rò rỉ bất kỳ hình ảnh thực tế nào về tàu sân bay.

Vào thời điểm đó, có nhiều ý kiến ​​khác nhau về việc tàu sân bay có bị trúng đạn hay không, nhưng điều chắc chắn là USS Eisenhower đã rút lui khỏi Biển Đỏ một cách im hơi lặng tiếng vào cuối tháng 6.

Từ tháng 12 năm ngoái đến tháng 1 năm nay, lực lượng vũ trang Houthi đã nhiều lần tấn công bằng tên lửa vào tàu sân bay USS Harry Truman ở Biển Đỏ. Vào đêm ngày 21 tháng 12, một tàu tuần dương hộ tống đã vô tình bắn hạ một máy bay chiến đấu cất cánh từ tàu sân bay Harry Truman vì quá hấp tấp. Vào tháng 2 năm nay, người ta phát hiện ra tàu Harry Truman, vốn được cho là đang làm nhiệm vụ ở Biển Đỏ, đã rút lui về phía bên kia kênh đào Suez, va chạm với một tàu buôn ở Địa Trung Hải và sau đó đến Hy Lạp để bảo trì.

Lực lượng vũ trang Houthi đã khiến các tàu sân bay Hoa Kỳ mất mặt rất nhiều lần. Làm sao quân đội Hoa Kỳ có thể bỏ qua mà không trả đũa?

(4) Chuyển hướng sự chú ý

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1 năm nay, Trump đã háo hức đạt được những thành tựu chính trị, nhưng giá trứng gà trong nước đã tăng vọt và các cuộc đàm phán hòa bình ngoại giao giữa Nga và Ukraine đã bị trì hoãn. Phía Nga thậm chí còn tin rằng Trump "hoàn toàn không chuẩn bị một kế hoạch hòa bình nào cả".

Các nhà phân tích tin rằng cuộc đột kích vào lực lượng vũ trang Houthi cũng nhằm mục đích đánh lạc hướng sự chú ý của người dân Mỹ. Trump luôn duy trì tỉ lệ ủng hộ của mình bằng cách tạo ra một "sự kiện lớn" hấp dẫn này đến sự kiện lớn khác, để những người ủng hộ ông không chú ý đến việc liệu ông có hoàn thành được điều trước đó hay không.

Tình hình ở Trung Đông có thể trở nên hỗn loạn hơn

Hoa Kỳ có lợi thế áp đảo về sức mạnh so với lực lượng vũ trang Houthi, nhưng thực tế đã chứng minh rằng Hoa Kỳ chưa chắc đã giành chiến thắng. Thế giới đã chứng kiến ​​hiệu quả hoạt động của lực lượng liên quân Mỹ - Anh dưới thời chính quyền Biden.

Hiện nay, lực lượng vũ trang Houthi kiểm soát khoảng một phần ba lãnh thổ Yemen và 70 % đến 80 % dân số, đồng thời chiếm đóng thủ đô Sanaa và thành phố cảng quan trọng Hodeidah bên Biển Đỏ. Khu vực kiểm soát này cũng bao phủ khoảng hai phần ba bờ biển Biển Đỏ của Yemen và phạm vi kiểm soát của nó trải dài đến Eo biển Bab el-Mandeb.

Dữ liệu cho thấy lực lượng vũ trang Houthi có 350.000 quân nhân chiến đấu và được tổ chức rất chặt chẽ. Có hệ thống công nghiệp quân sự độc lập, vũ khí và thiết bị thậm chí còn bao gồm tên lửa siêu thanh có tầm bắn hơn 2.000 km, gây ra mối đe dọa rất lớn.

Các biện pháp ứng phó của quân đội Hoa Kỳ và điều chỉnh chiến thuật, triển khai phòng thủ: Đội hình tàu sân bay Hoa Kỳ duy trì khoảng cách an toàn 700-750 km từ khu vực do Houthi kiểm soát để tránh tầm bắn của tên lửa đạn đạo, đồng thời dựa vào máy bay trên tàu sân bay, hệ thống Aegis và vũ khí phòng thủ tầm gần để đánh chặn máy bay không người lái và tên lửa cận siêu thanh.

Chi phí và thách thức: Máy bay trên tàu sân bay của Hoa Kỳ cần phải bay quãng đường dài để thực hiện các cuộc không kích, điều này làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu và nguy cơ khiến phi công mệt mỏi. Nếu Houthis bắn hạ máy bay chiến đấu, có thể gây ra vấn đề cứu hộ. Các cuộc tấn công của Houthi mang tính chất chiến tranh tâm lý và chính trị, nhằm buộc Hoa Kỳ phải điều chỉnh chiến lược và tiêu thụ tài nguyên của mình. Bất chấp khả năng phòng thủ mạnh mẽ của quân đội Hoa Kỳ, việc liên tục quấy rối đã phơi bày điểm yếu của tàu sân bay trong các cuộc xung đột không cân xứng.

Lực lượng vũ trang Houthi đã có thể nâng cấp từ một nhóm “chân đất" thành "quân đội chính quy" nhờ sự hỗ trợ kỹ thuật từ Iran. Nếu không, họ sẽ không thể phát triển được tên lửa siêu thanh và đưa vào chiến đấu thực tế. Trong khi Iran có khả năng tấn công tầm trung và tầm xa cũng như chiều sâu chiến lược. Điều này khiến quân đội Hoa Kỳ cũng hơi gờm và chỉ nói về trừng phạt Iran mà không thực hiện bất kỳ hành động thực tế nào. Do đó, cách duy nhất để giữ thể diện và thử thách thái độ của Iran là tấn công Houthi.

Các báo cáo được nhiều kênh đưa tin cho thấy kể từ khi lực lượng vũ trang Houthi chiếm được Sanaa vào tháng 9 năm 2014 và buộc chính phủ Yemen phải di chuyển đến Aden ở phía nam, lực lượng vũ trang Houthi đã phát triển nhanh chóng về sức mạnh và hoàn thành quá trình chuyển đổi từ du kích thành quân đội chính quy.

Dữ liệu từ các báo cáo liên quan của Liên Hợp Quốc cho thấy lực lượng vũ trang Houthi hiện có hơn 350.000 quân nhân chiến đấu. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc Hoa Kỳ đánh giá rằng lực lượng vũ trang Houthi có hơn 800.000 chiến binh và trang bị của họ bao gồm hàng nghìn xe tăng, xe bọc thép, pháo tự hành và hàng trăm loại máy bay chiến đấu và trực thăng vũ trang.

Houthi tuyên bố trên phương tiện truyền thông rằng họ sở hữu nhiều loại máy bay không người lái tiên tiến và một số loạt tên lửa, bao gồm máy bay không người lái đa năng tầm xa Jaffa. Máy bay không người lái này được trang bị đầu đạn có sức nổ mạnh, có thể tránh được sự phát hiện của radar và có khả năng xuyên phá mạnh. Ngoài ra, tên lửa siêu thanh "Palestine 2" do lực lượng vũ trang Houthi trang bị có tầm bắn lên tới 2.150 km, có khả năng cơ động cao và có thể tránh được các hệ thống phòng không mạnh mẽ.

Các nhà phân tích tin rằng mặc dù Hoa Kỳ có lợi thế quân sự áp đảo so với Houthi, nhưng Houthi đã chứng minh khả năng phục hồi quân sự mạnh mẽ trong các cuộc tấn công trước đây của Hoa Kỳ, Anh và Israel. Họ không chỉ có hệ thống công nghiệp quân sự độc lập mà còn giỏi tận dụng lợi thế chiến đấu không đối xứng và sử dụng máy bay không người lái và tên lửa giá rẻ để tấn công đối thủ. 

Ngoài ra, địa hình phức tạp ở Yemen và sự ủng hộ cao của công chúng đối với lực lượng Houthi tại các khu vực họ kiểm soát đã khiến đối phương gặp khó khăn trong việc thực hiện công tác tình báo, đồng thời làm suy yếu tác động thực tế của các cuộc không kích của Hoa Kỳ đối với lực lượng Houthi.

Lời kêu gọi giải quyết tranh chấp một cách hòa bình đang ngày càng mạnh mẽ. Cộng đồng quốc tế cần đóng vai trò lớn hơn trong việc thúc đẩy hai bên trở lại bàn đàm phán, giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại và tham vấn, tránh leo thang xung đột. Các biện pháp quân sự có thể mang lại hiệu quả răn đe ngắn hạn, nhưng không thể giải quyết triệt để vấn đề. Chỉ thông qua đối thoại và tham vấn thì mới có thể tìm ra giải pháp được cả hai bên chấp nhận và đạt được hòa bình và ổn định trong khu vực. 

Mặc dù việc tăng cường quân sự của Hoa Kỳ có thể gây áp lực lớn hơn cho lực lượng vũ trang Houthi, nhưng về lâu dài, biện pháp quân sự này không thể giải quyết được vấn đề một cách cơ bản. Ngược lại, nó sẽ chỉ làm tình hình khu vực thêm căng thẳng và đặt ra những thách thức lớn hơn đối với thương mại toàn cầu và an ninh quốc tế.

Đây thực sự là một bài toán nan giải cho Trump, nếu như Houthi sẵn sàng đương đầu với Mỹ, thì một thảm họa kinh khủng sẽ bùng nổ. Và mộng ước đoạt giải Nobel hòa bình của Trump sẽ tan thành mây khói.

PHÓ ĐỨC AN 28.03.2025