Lê Huy Lượng – Việt Nam Cộng Hòa thời tổng thống Diệm cứu trợ người tị nạn Tây Tạng

Đúng 60 năm trước, người dân Tây Tạng đã nổi dậy đòi độc lập, sau 9 năm "chung sống hòa bình" với Trung Cộng. Cuộc nổi dậy - từ 10 đến 23/03/1959 - đã bị quân đội chiếm đóng của Trung Cộng đàn áp đẫm máu.

Để tránh bị bắt cầm tù, lãnh tụ của dân Tây Tạng, đức Đạt Lai Lạt Ma đã phải chạy trốn khỏi thủ đô Lhasa. Đạt Lai Lạt Ma bắt đầu cuộc hành trình gian lao nguy hiểm bằng đường bộ, từ ngày 17/03 và đã đến Ấn Độ an toàn vào ngày 30/03.

Chính quyền Việt Nam Cộng Hòa, dười thời tổng thống Ngô Đình Diệm, đã tức tốc gửi gạo và hiện kim đến Ấn Độ để cứu trợ những người Tây Tạng đào thoát đến đây. Tổng cộng, chính Việt Nam Cộng Hòa là một trong những quốc gia gửi cứu trợ nhiều nhất cho người tị nạn Tây Tạng, chỉ sau Hoa Kỳ và Ấn Độ. Một phái đoàn đại biểu của người dân và chính phủ Việt Nam Cộng Hòa cũng đã sang tận nơi để vấn an đức Đạt Lai Lạt Ma...

Nhiều người đến bây giờ vẫn tin là tổng thống Diệm "chống" Phật giáo, dù những chứng cớ cho thấy ngược lại.

Dưới thời tổng thống Ngô Đình Diệm, Phật giáo Việt Nam hưng thịnh như chưa bao giờ, sinh hoạt mạnh trên mọi khía cạnh văn hóa xã hội giáo dục. Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất cũng được thành lập. Trụ sở chính, "Viện Hóa Đạo" được bắt đầu xây dựng ở đường Trần Quốc Toản (nay là đường 3 Tháng 2). Kế hoạch cho một khu "quân thể" chùa quốc gia, "Đại Tòng Lâm", cũng đã hoàn tất. Rất tiếc sau ngày đảo chánh 1/11/1963, cả hai công trình bị ngưng luôn.

Quan trọng hơn cả, là mặt Giáo dục. Thời tổng thống Ngô Đình Diệm, nhiều nhà sư trẻ được học bổng đi du học ở các nước Nhật, Hoa Kỳ... theo học các môn xã hội học, giáo dục... Hệ thống trường Trung học Bồ Đề của Giáo hội Phật Giáo phát triển nhanh chóng, có mặt khắp các tỉnh thành lớn. Hội Hướng đạo Phật giáo - "Gia đình Phật Tử" - đông đảo và hoạt động mạnh chẳng kém gì hội Hướng Đạo Việt Nam...

Theo tôi, lý do tổng thống Ngô Đình Diệm - một người Công giáo thuần thành - lại hết lòng nâng đỡ Phật giáo phát triển, chủ yếu là vì biết đa số người Việt theo đạo Phật. Nâng cao trình độ của những người lãnh đạo tương lai của Phật giáo là cách hữu hiệu nhất để phát triển đất nước, cũng như tạo sức mạnh quần chúng bảo vệ đất nước, trước hiểm họa thôn tính từ phương Bắc (cộng sản Bắc Việt và Trung Cộng).

LÊ HỮU LƯỢNG 23.03.2025 (Tựa bài do Thụy My đặt)