Hoàng Quốc Dũng - Syria và Việt Nam: Một sự đối lập đáng suy ngẫm

Trong thời gian qua, chúng ta đã dành nhiều sự quan tâm đến cuộc chiến ở Ukraine. Hôm nay, để thay đổi không khí, tôi xin gửi đến các bạn một bài viết về Syria, một quốc gia với những biến động chính trị có thể là một bài học đáng để Việt Nam suy ngẫm.

Trước đây, tôi đã từng đề cập đến một Syria dưới sự cai trị của gia tộc Al-Assad, một chế độ độc tài tàn bạo và là tay sai của Putin. Hafez Al-Assad lên nắm quyền sau cuộc đảo chính năm 1970 và giữ ghế tổng thống đến khi qua đời năm 2000.

Giống như nhiều chế độ độc tài khác, quyền lực được cha truyền con nối, và Bashar Al-Assad tiếp tục cai trị đất nước cho đến khi bị lật đổ vào ngày 08/12/2024. Như vậy, gia tộc Al-Assad đã kiểm soát Syria suốt 54 năm.

Chế độ Al-Assad được xem là một trong những chính quyền tàn bạo nhất lịch sử hiện đại. So với họ, ngay cả Putin cũng chưa chắc đã man rợ bằng. Tuy nhiên, do cuộc chiến Ukraine khiến Nga suy yếu nghiêm trọng, Putin không còn đủ sức bảo trợ cho Bashar Al-Assad. Lợi dụng thời cơ, lực lượng đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đã nhanh chóng lật đổ chế độ Al-Assad chỉ trong vòng một tuần, khiến cả thế giới bất ngờ. Mặc dù thủ lĩnh HTS từng là một chiến binh Hồi giáo cực đoan, nhưng chính quyền lâm thời dường như đang giúp Syria đi theo một hướng tiến bộ hơn.

Bước ngoặt chính trị: Bản tuyên bố hiến pháp của Syria

Ngày 13/03/2025, Tổng thống lâm thời Ahmed Al-Sharaa đã ký một bản Tuyên bố Hiến pháp cho giai đoạn chuyển tiếp, với những nội dung quan trọng sau:

   •   Đa nguyên chính trị: Cho phép nhiều đảng phái tham gia, mở đường cho một hệ thống chính trị cởi mở và có tính đại diện cao hơn.

   •   Bảo đảm quyền tự do cá nhân: Nhấn mạnh quyền tự do ngôn luận, tự do hội họp và lập hội, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào đời sống chính trị.

   •   Chuyển giao thể chế: Xây dựng một khuôn khổ pháp lý nhằm cải cách hệ thống chính trị một cách dần dần, đảm bảo sự ổn định trong giai đoạn chuyển tiếp.

   •   Hội nhập quốc tế: Cải thiện vị thế của Syria trên trường quốc tế, mở đường cho đối thoại và giảm bớt các biện pháp trừng phạt.

Tóm lại, bản tuyên bố này đánh dấu bước chuyển từ chế độ độc tài sang một hệ thống đa nguyên hơn, tôn trọng quyền tự do cá nhân, tạo nền tảng cho một Syria hiện đại hơn.

Syria tiến xa hơn Việt Nam chỉ trong vài tháng

Nếu tôi chỉ nói diễn biến ở Syria, có lẽ chẳng có gì đặc biệt nhỉ. Nhưng điều đáng nói là trong vòng vài tháng ngắn ngủi, Syria đã có những bước tiến dài hơn cả chặng đường mà Việt Nam đã đi trong suốt 80 năm qua. Quá sợ.

Tuyên bố hiến pháp mới của Syria mở ra một mô hình chính trị đa nguyên, đối lập hoàn toàn với Việt Nam, nơi mà Điều 4 Hiến pháp khẳng định Đảng Cộng sản là lực lượng duy nhất lãnh đạo đất nước.

Dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng Syria đã chọn một con đường khác—một con đường mà Việt Nam chưa từng dám bước đi.

Việt Nam: Loay hoay trong vòng luẩn quẩn

Kể từ khi Tổng Bí thư mới lên nắm quyền, tôi có cảm giác ông đang cố gắng làm điều gì đó theo hướng cải cách. Nhưng có vẻ rất khó khăn. Đây chỉ là cảm nhận cá nhân của tôi, có thể đúng, có thể sai. Tôi không phải chuyên gia về chính trường Việt Nam, nên xin nhường phần bình luận này cho các bạn.

Tôi tin rằng nhiều lãnh đạo và người dân Việt Nam đều hiểu rằng đa nguyên và dân chủ là xu hướng tất yếu của nhân loại. Nhưng tại sao Việt Nam vẫn mãi loay hoay trong vòng luẩn quẩn của mình.

Năm 1990, ông Trần Xuân Bách - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng - đã đề xuất chấp nhận đa nguyên và ngay lập tức bị phế truất. 35 năm đã trôi qua, Việt Nam vẫn giậm chân tại chỗ.

Làm việc lớn cần hai yếu tố quan trọng: lòng dũng cảm và trí tuệ.

Người Việt Nam luôn tự hào mình là một dân tộc anh hùng. Ai nói ngược lại sẽ bị chỉ trích ngay. Nhưng nếu chúng ta thực sự anh hùng, tại sao chúng ta vẫn chưa thể thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn này?

Phải chăng, chúng ta là một dân tộc không có trí tuệ?

HOÀNG QUỐC DŨNG 16.03.2025