GS Nguyễn Văn Tuấn - Biển thông tin xạo

Theo dõi diễn biến về số phiếu bầu cho ông Trump và ông Biden không chỉ hồi hộp, mà còn rất khó khăn và lẫn lộn. Khó khăn là các tờ báo và tập đoàn truyền thông cung cấp con số kèm theo những bình luận thiên vị. Đúng là thời đại của misinformation (tin lạc hướng) và disinformation (tin giả).

Kết quả bầu cử đáng lý ra phải là khách quan, vì chỉ đếm số phiếu, và con số thì không ai đàng hoàng dám chỉnh sửa. Không dám chỉnh sửa, nhưng các trung tâm truyền thông lớn (như New York Times, Washington Post, CNN, thậm chí AP) có cách vặn vẹo thông tin một cách tinh vi.

Chẳng hạn như họ trì hoãn cập nhựt để sao cho con số cử tri bầu cho Biden lúc nào cũng hơn Trump. Cách thứ hai là khi cập nhựt cho thấy số phiếu của Trump cao hơn Biden, thì họ dùng chữ để viết kiểu như "Biden sẽ thắng ..." nhưng phải đọc câu thứ hai thì mới rõ "nếu ông ấy có thêm 16.000 phiếu".

Cách trình bày dữ liệu kiểu này được gọi là "spin". Các nhóm truyền thông cánh tả này spin lộ liễu đến nỗi tôi không buồn ghé vào trang web của họ để biết tình hình ra sao.

Ngay cả trang FiveThirtyEight cũng có cách viết đảo ngược như vậy. Thay vì nói đúng với con số là A > B, họ nói ngược lại là B > A với điều kiện B+X. Thiệt tình !

Còn khi có những bất bình thường (có người cho là 'gian lận') về số phiếu gây bất lợi cho Trump, họ (các tờ báo) bèn viết rằng đó chỉ là những ca lẻ tẻ, không ảnh hưởng gì đến kết quả.

Nhưng vấn đề không phải là "lẻ tẻ" hay lớn; vấn đề là tại sao chỉ có những ca gây bất lợi cho Trump? Vấn đề là có sai sót. Mà, có sai sót thì phe Cộng Hòa có lý do để phàn nàn. (Tôi thấy xứ Úc tôi vậy mà hay, chưa bao giờ có sai sót trong đếm phiếu).

Còn trong cộng đồng Facebook người Việt mình cũng có những người tung tin có thể nói là thiếu lương thiện. Người thì chụp những kết quả đếm phiếu, nhưng không hề cung cấp đường link và càng không cho biết thời điểm của kết quả đó. Ngạc nhiên là nhiều người thuộc nhóm có học thức.

Lại có những người có vẻ rất rảnh rỗi, tìm cách photoshop hình ảnh, sửa con con số cho thấy người họ ủng hộ đang thắng. Lại có những người thấy Trump đang thất thế bèn viết bài hỉ hả kiểu "Đó, thấy chưa? Tôi nói rồi!" Nhiều nhà bình luận pretentious (làm dáng trí thức kiêu kỳ) quá. Không hiểu họ làm như vậy để làm gì.

Chỉ đơn giản việc cung cấp con số thực tế mà họ còn 'spin' thiếu lương thiện như vậy, thì làm sao có thể tin những gì họ viết ra.

Đúng như Carl Bergstrom và Jevin West viết rằng "Thế giới này bị ngập ngụa với những thông tin xạo và chúng ta đang chết đuối trong cái biển xạo đó" (The world is awash with bullshit, and we're drowning in it).

GSNGUYỄN VĂN TUẤN 06.11.2020