Tàu Hải Dương Địa Chất 8 Trung Quốc tự tiện ngang dọc tại bãi Tư Chính của Việt Nam từ ngày 03/07 đến 02/08/2019. |
(Viet-Studies 01/08/2019) Thế kỷ 21 có nhiều nghịch lý, vì biến số (variables)
ngày càng tăng và hằng số (constants) ngày càng giảm, làm chính trị quốc gia và
trật tự thế giới biến đổi khó lường. Trong khi thế giới thay đổi quá nhanh
(theo biến số) thì tư duy con người thay đổi quá chậm (theo hằng số), như một
nghịch lý trong nhận thức về thế giới. Sử gia Yuval Harari cho rằng thế kỷ 21
là thời kỳ “hậu sự thật” (post truth) với nhiều “tin vịt” (fake news), làm người
ta dễ ngộ nhận.
Bài
này đề cập đến mấy vấn đề lớn có nhiều biến số, đang thách thức Việt Nam tại
bước ngoặt mới năm 2019: (1) Trung Quốc đang bắt nạt Việt Nam tại bãi Tư Chính.
(2) Đồng bằng sông Cửu Long đang gặp tai họa do quá nhiều đập thủy điện. (3)
Đối đầu Mỹ-Trung có thể làm cho Việt Nam “lợi bất cập hại”. (4) Trước bức tranh
địa chính trị đầy bất trắc, muốn thoát hiểm Việt Nam phải quyết điều chỉnh
chiến lược và cải tổ thể chế, trước khi quá muộn.
Khủng hoảng bãi Tư Chính
Sự
kiện giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 (5/2014) là một cú sốc, gây khủng hoảng
Biển Đông, xô đẩy Việt Nam về phía Mỹ, như “hệ quả không định trước”
(unintended consequence). Nhưng sự cố đó có lẽ chưa đủ mạnh để thắng nguyên
trạng. Quan hệ Trung-Việt tuy xa hơn “nhưng không quá xa”, và quan hệ Mỹ-Việt
tuy gần hơn “nhưng không quá gần” (Alexander Vuving). Việt Nam vẫn cố giữ thăng
bằng với Mỹ-Trung, với chính sách quốc phòng “ba không”.