Tạ Duy Anh - Ai xin lỗi, xin lỗi ai ?

Thủ tướng Nhật xin lỗi người dân.

-Trong vòng hai năm, 2018 và 2019, thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo phải bốn lần lên truyền hình, cúi gập người xin lỗi người dân Nhật vì những việc mà ông thấy trách nhiệm thuộc về mình, trong đó có việc dẫn sai số liệu do nhân viên (Ở Việt Nam gọi chung là Thằng đánh máy) chuẩn bị.

-Hầu như đời Tổng thống Hàn Quốc nào cũng vài lần tay ấp lên ngực, đầu cúi gập, xin lỗi người dân Hàn, đôi khi chỉ là tiến cử sai một quan chức vào chính phủ. Mới đây nhất ông Tổng thống đã phải xin lỗi vì cấp phát khẩu trang chậm chễ trong chống dịch Covid Tầu.

-Năm 2018, tổng thống Pháp lên truyền hình xin lỗi người dân Pháp vì để xảy ra tình trạng lộn xộn (biểu tình của những người áo vàng).

-Còn đây là lời xin lỗi trong nước mắt (vì cảm thấy xấu hổ) của Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern vì cái chết của nữ du khách 22 tuổi người Anh, Grace Millane. 

"Nhân danh đất nước New Zealand, tôi muốn gửi lời xin lỗi tới gia đình Grace. Con gái các bạn đáng nhẽ phải được an toàn ở đây nhưng không phải vậy, và tôi thành thực xin lỗi vì điều này".

-Tháng Hai năm nay, tại Thái Lan xảy ra vụ một quân nhân xả súng vào người dân ở một trung tâm thương mại, ông Tổng tư lệnh quân đội hoàng gia Thái Lan Apirat Kongsompong lập tức cất lời xin lỗi toàn thể người dân:

“Tôi, với tư cách tổng tư lệnh quân đội, mong muốn được gửi lời xin lỗi và chia buồn vì vụ việc do một binh sĩ của quân đội gây ra”. 

-Gần như cùng thời gian, Công chúa Ubolratana Rajakanya Sirivadhana Barnavadi, lên tiếng xin lỗi vì đã gây ra "vấn đề" cho người dân Thái trước cuộc bầu cử: 

“Tôi xin lỗi khi ý định làm việc cho đất nước và người dân Thái của tôi (nhưng) lại gây ra những vấn đề mà lẽ ra không nên xuất hiện trong thời đại này".

Vài liệt kê chuyện xin lỗi, nhân xảy ra sự cố Ký sinh trùng ở Đài truyền hình Việt Nam khiến dư luận phẫn nộ. Sự phẫn nộ ban đầu là do Nhà đài đã hỗn láo xúc phạm những người buôn thúng bán mẹt. Về sau sự phẫn nộ chủ yếu do lãnh đạo Nhà đài, ông Trần Bình Minh, biết rõ lỗi nghiêm trọng nhưng không (hoặc chưa thấy) mở miệng xin lỗi khán thính giả cả nước.

Vì sao chỉ có mỗi việc mở miệng xin lỗi mà lại khó như lên trời thế?

Có ba giả định.

Thứ nhất: Xin lỗi là một hành xử văn hóa cao cấp. Phải là những người có đạo đức, có học vấn cao, được giáo dục hết sức nghiêm ngặt về lòng tự trọng, về phẩm giá, về thái độ kính trọng nhân dân và tổ tiên…mới có nhu cầu, và mới có thể thực hành được. Vì thế, đòi hỏi một quan chức Việt Nam làm điều đó là không thực tiễn, trước hết vì quá sức họ tới cả trăm lần. 

Nhưng còn có một lý giải khác, (giả định thứ hai): Bọn quan chức tư bản làm quan là vì bản thân chúng, nên khi sai chúng phải xin lỗi, là lẽ đương nhiên. Còn làm chiến sĩ cộng sản tiên phong, hy sinh vì cả nhân loại, như Tố Hữu đã viết: “Ta vì ta ba chục triệu con người/ Cũng vì ba ngàn triệu (ba tỉ, giờ là gần tám tỉ) trên đời” thì sao phải xin lỗi. 

Mao giết người còn hơn giết muỗi, cỡ bốn chục triệu, nhưng có xin lỗi người dân Trung Quốc không? C*t nhé. Vài chục triệu chứ cả trăm triệu mống cũng ăn thua gì. Polpot và đồng bọn có xin lỗi dân chết và dân sống Campuchia không? C*t nhé. Khi ra tòa, thái độ của họ rất rõ ràng: Không bị lật đổ, chúng ông còn giết nữa! Tập Cận Bình có xin lỗi dân Vũ Hán vì chỉ đạo cấp dưới giấu dịch không? C*t nhé. Chết hết mẹ chúng mày đi cũng vẫn còn hơn một tỉ. Quan chức lớn của ta, với biết bao sự cố kinh thiên động địa, có ai xin lỗi dân không? C*t nhé. 

Thế mà giờ các vị đòi Trần Bình Minh, một quan tép riu, mắc lỗi tép riu (so với tiền bối) xin lỗi, thì thật là…biết Mười mà không biết Mười một!

Cuối cùng là giả định thứ ba: Nếu chỉ vì những việc như đã kể, mà phải lên truyền hình xin lỗi, thì toàn bộ hệ thống các kênh truyền hình của Nhà nước với cả vạn người phục vụ, hoạt động 24 trên 24 giờ, cũng không đủ thời lượng để các quan chức lớn bé Việt, với thói cắm mặt ê a đánh vần, có cơ hội chen nhau lên đó cất lời xin lỗi.

P/s: Còn thêm giả định phụ: Việc nhận lỗi của cán bộ thuộc diện cao cấp cũng phải chờ Ban bí thư họp quyết định, không nhanh được.

Theo bạn thì giả thiết nào đúng?

TẠ DUY ANH 18.08.2020