Ông Vũ Ngọc Hoàng (Ảnh internet) |
Ông
đề nghị “Phải dựa vào khoa học để làm căn
cứ xác định và điều chỉnh các yêu cầu chính trị, chứ không phải ngược lại”, vì
nếu “lấy chính trị để bắt khoa học phải
tuân theo” thì “nhiệm vụ chính trị không còn đứng vững và chính trị chắc chắn
sẽ bị chông chênh”.
Bài
của ông Vũ Ngọc Hoàng, đăng trên tờ Thanh Niên ngày 1.8.2020, có tên 90 năm
ngày truyền thống ngành tuyên giáo: Tuyên
giáo phải nhằm khai hóa văn minh cho dân tộc thu hút sự chú ý của dư luận.
Bài
này chưa nói hết ý ông Hoàng vì còn phần tiếp theo chưa đăng. Trong phần đã
đăng có hai ý chính: Tuyên giáo phải vừa khoa học vừa chính trị, và Tuyên giáo
nhân lên sức mạnh chân chính.
Chúng
tôi xin trao đổi về phần "Tuyên giáo
phải vừa khoa học vừa chính trị".
Ông
Hoàng viết: “Mục đích đầu tiên và quan
trọng nhất của công tác tuyên giáo là nhằm tham gia khai hóa văn minh cho cộng
đồng dân tộc và thực hiện nhiệm vụ chính trị, vừa là sự nghiệp lâu dài vừa là
trước mắt, vừa có tính chất khoa học vừa mang tính chính trị”.
Trước
khi thảo luận, xin cùng nhau thống nhất định nghĩa Tính khoa học.
Tính
khoa học là gì? Các định nghĩa về khoa học hay về các tính chất của khoa học
đều đưa ra những tính chất của khoa học như dưới đây:
1.
Tính khách quan (Objectivity), 2. Tính có thể kiểm chứng (Verifiability), 3.
Trung tính (Ethical Neutrality), 4. Tính có hệ thống trong nghiên cứu
(Systematic Exploration), 5. Tính đáng tin cậy (Reliability), 6. Tính nghiêm
ngặt (Precision), 7. Tính chính xác (Accuracy), 8. Tính tổng quát
(Abstractness), 9. Tính dự báo (Predictability).
Xin
được đi sâu hơn một chút 3 tính chất đầu tiên.
Tính
khách quan: Là tính chất đầu tiên của khoa học, nghĩa là năng lực thấy và chấp
nhận sự việc như nó là, chứ không phải như cái được mong muốn. Tính khách quan
gạt bỏ khuynh hướng, niềm tin, ước muốn, ưa thích, nó không chấp nhận suy nghĩ
chủ quan và thành kiến.
Tính
có thể kiểm chứng được: Mọi kết luận khoa học phải dựa trên dữ liệu, chứng cứ
(data). Trong khoa học tự nhiên đó là những chứng cứ mọi người có thể kiểm tra.
Thí dụ nói nước sôi ở 100 độ C thì bất kỳ ai khi làm nước nóng lên tới 100 độ C
đều thấy nước sôi. Trong khoa học xã hội, đó là các dữ liệu được thu thập theo
phương pháp thăm dò, thống kê. Những kết luận về khuynh hướng ưa thích, chọn
lựa, ủng hộ của dân chúng chỉ có tính khoa học khi được thăm dò ý kiến bằng
phương pháp khoa học, khách quan, hoặc khi thông qua trưng cầu dân ý.
Tính
trung tính: Khoa học chỉ hướng tới sự hiểu biết, không quan tâm tới kiến thức
khoa học được dùng như thế nào. Khoa học tìm hiểu năng lượng nguyên tử, việc sử
dụng kiến thức đó cho mục đích y khoa hay mục đích quân sự không thuộc phạm vi
khoa học. Tinh thần khoa học đúng nghĩa không để niềm tin tôn giáo, chính trị,
chủ thuyết… ảnh hưởng, làm biến dạng quá trình nghiên cứu hay kết quả nghiên
cứu khoa học.
Với
tính khoa học như được trình bày trên, ta thấy không có hoạt động tôn giáo,
chính trị nào có tính khoa học đúng nghĩa. Hoạt động tuyên giáo, vốn là hoạt
động chủ quan và nhằm định hướng chính trị, không thể có tính khoa học. Tuy
nhiên, nếu hiểu “công tác tuyên giáo… vừa
có tính chất khoa học vừa mang tính chính trị” (như ông Hoàng viết) theo
hướng công tác tuyên giáo dùng tinh thần khoa học, kiến thức khoa học, kết quả
khoa học… thì câu nói trên có thể mang ý nghĩa. Chúng ta sẽ thảo luận theo cách
hiểu này.
Ông
Hoàng đặt câu hỏi: Khi có “sự mâu thuẫn
giữa tính khoa học và tính chính trị” thì “nên giải quyết như thế nào?”. Ông đề nghị “Phải dựa vào khoa học để làm căn cứ
xác định và điều chỉnh các yêu cầu chính trị, chứ không phải ngược lại”, vì
nếu “lấy chính trị để bắt khoa học phải
tuân theo” thì “nhiệm vụ chính trị
không còn đứng vững và chính trị chắc chắn sẽ bị chông chênh”.
Chúng
tôi ủng hộ quan điểm này của ông Hoàng!
Nền
kinh tế Việt Nam hiện nay là nền kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong nền
kinh tế đó:
Một
yêu cầu chính trị là lấy kinh tế quốc doanh làm chủ
đạo. Để yêu cầu chính trị này có tính khoa học, cần thảo luận công khai
và đa chiều, rồi thăm dò ý dân. Dựa trên kết quả mà “điều chỉnh các yêu cầu chính trị”.
Một
yêu cầu chính trị khác là đất đai thuộc sở hữu toàn
dân. Để yêu cầu chính trị này có tính khoa học, cần thảo luận công khai
và đa chiều, rồi thăm dò ý dân. Dựa trên kết quả mà “điều chỉnh các yêu cầu chính trị”.
Có
phải khi “điều chỉnh các yêu cầu chính trị” theo tinh
thần và phương pháp khoa học như thế sẽ dễ thuyết phục sự ủng hộ và đồng
thuận của đa số dân chúng hay không?
Như
vậy, việc làm cho công tác tuyên giáo và “yêu
cầu chính trị” có tính khoa học không khó lắm. “Chỉ cần thay đổi cách suy nghĩ thì lập tức có thể tạo ra những bước
tiến mang dấu ấn sâu sắc trong lịch sử phát triển của dân tộc”. Tôi cũng
đồng tình với nhận định này của ông Vũ Ngọc Hoàng.
Điều
khiến nhiều người còn thấy băn khoăn với lời của ông Vũ Ngọc Hoàng là “công tác tuyên giáo là nhằm tham gia khai
hóa văn minh cho cộng đồng dân tộc”. Họ cho câu nói ấy là thiếu khiêm tốn…
Cá nhân tôi lại không thấy nặng nề vậy.
Tôi
hiểu “tham gia khai hóa văn minh” là
truyền bá điều mình thấy, mình hiểu là tốt đẹp, là văn minh ra cộng đồng. Trong
cộng đồng đó cũng có mình, mình thấy hay thì mình phổ biến và mình cũng học hỏi
cái hay, cái văn minh do người khác phổ biến. Nếu được vậy, chẳng phải đó là
cùng nhau “khai dân trí, chấn dân khí”
hay sao.
Hy
vọng cách hiểu này đúng ý ông Vũ Ngọc Hoàng muốn diễn đạt.
LÊ HỌC LÃNH VÂN
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.