Nguyễn Thông - Tiếng Việt ơi, tiếng Việt rất ân tình

 

Thi bá Lưu Quang Vũ đã tâm sự vậy. Nhưng đó là chuyện của ngày xưa, chứ nếu bác Vũ còn sống tới bây giờ, không hiểu bác sẽ viết tiếp thế nào.

Tờ báo hàng đầu hiện nay, vốn rất chuẩn mực về ngôn ngữ - tiếng Việt, tiếng mẹ đẻ, đã dịch từ tiếng Anh và rút tít (cũng như biên trong bài) thế này: "Ông Trump tuyên bố tạm dừng vĩnh viễn nhập cư từ các nước thế giới thứ ba". Choáng.

Báo chí thời nay rất đổ đốn, coi thường coi khinh người đọc. Người làm báo (biên tập viên, phóng viên, cả người lãnh đạo báo nữa) có thể giỏi điều nọ điều kia, giỏi ngoại ngữ, giỏi công nghệ, giỏi kiếm tiền, nhưng trình độ, kiến thức về tiếng Việt, tôi nói thật, không bằng đứa trẻ trâu. Mà họ lại làm báo tiếng Việt, cho người Việt đọc. Thế mới khổ, mới bi kịch.

Chương trình phát thanh RFI ngày 30.11.2025

 

Phúc Lai - Về cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Putler ngày 29/11/2025

1. Putler đã nói gì?

Trong bản dịch của một bác thường tag tôi cho nổi lên tường ngày hôm qua, có đoạn Putler nói:

Trích: “Putin cũng cho biết một khi quân Ukraine rút khỏi vị trí ở các khu vực trọng điểm thì giao tranh sẽ chấm dứt. Nhưng nếu không, lực lượng Nga sẽ đạt được mục tiêu bằng vũ lực.”

Nguyên văn, hắn nói: «Если ВСУ не уйдут, выбьем их силой. Фронт сворачивается. Удар неистовой силы»,  trong đó từ “сила” được dùng 2 lần. Lần thứ nhất dùng với cách 5 (với, bằng…). Trong bài của bác ấy tôi có bình luận: “Bác ít tiếp cận với tài liệu quân sự Xô-viết nên không rõ chỗ này. Họ có khái niệm “chiếm bằng sức mạnh” nghĩa là chiếm bằng mọi giá, dồn tất cả nguồn lực hiện có để đạt mục tiêu. Còn dịch “bằng vũ lực” thì hiện nay đánh nhau không bằng vũ lực thì cái gì.”

Bong Lau - Autopen

Tín đồ MAGA rầm rập lặp lại lời của Giáo chủ mà không hề dùng trí tuệ và nhận thức độc lập của mình để phán xét, trước lập luận tào lao là: “autopen” (chữ ký bằng máy) của lão Biden thì các văn thơ của lão ấy không có giá trị.

Từ mấy thập kỷ trước, nhiều chức sắc từ đông sang tây vì bận rộn nên để thư ký đóng dấu chữ ký của mình lên văn thư là xong. Quan trọng là sếp đã chấp thuận (approval) là đủ. Chữ ký chỉ là biểu tượng để thủ tục hành chánh hoàn tất.

Nếu chẳng may sếp cụt mẹ nó hai tay thì phải nhờ mấy em thư ký khéo tay ký giùm chớ biết sao giờ. Giống trường hợp nhiều bà vợ hay ông chồng đi xa nên phải giả chữ ký của nhau, để ký chi phiếu trả tiền điện nước vậy thôi.

Nguyễn Văn Tuấn - Di sản của một thế hệ vàng

Hôm nọ, tôi dự buổi tiệc kỷ niệm 30 năm ngày thành lập nhóm từ thiện Vietnam Foundation (VNF) [1], một cột mốc đầy ý nghĩa. Trên đường về, câu nói của một người bạn cứ làm tôi suy tư: "Thế hệ VNF là thế hệ vàng son của sinh viên Việt Nam."

Nghe nhận xét đó, tôi nhận ra một niềm cảm mến sâu sắc. Họ là những học sinh miền Nam, đã từng bước lên chuyến bay du học Úc nhờ chương trình Colombo Plan hào phóng, bắt đầu từ những năm 1950. Phải là những người trẻ ưu tú, tài hoa mới có được vinh dự đó.

Colombo Plan, tên gọi của một chương trình tài trợ tuyệt vời, được khởi xướng bởi tấm lòng nhân ái của Bộ trưởng Ngoại giao Tích Lan và Úc. Mục tiêu là tài trợ kinh tế, xã hội cho khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam Cộng Hòa. Giáo dục là một lãnh vực quan trọng trong Colombo Plan.

Thái Vũ - Người miền Nam thất học ?

Tôi đã kiểm chế hết sức có thể để viết bài này, tránh những sự xúc phạm không cần thiết hoặc vô tình.

Có người gửi cho tôi cái link thằng oắt con mắt trằng TLTV chửi người miền Nam thất học, chửi dân Hố Nai, Bắc kỳ di cư vô học, ngu dốt từ thời "thằng Diệm", "thằng Thiệu"... mà tôi thấy thương hại.

Không phải thương hại thằng mắt trắng, anh ta chỉ là một vết bẩn mất dạy, một dư luận viên hạng giòi bọ trên mạng xã hội, không đáng để tôi bận tâm. Mà tôi thương hại những người là fan, là follower của anh ta.

Thái Hạo - Khẩn cấp ngăn chận việc lan truyền thông tin độc hại để bảo vệ lớp trẻ

Thông tin rùng rợn trong vụ này đang được lan truyền dữ dội trên mạng xã hội. Tuy nhiên, tôi quan sát thấy phía công an, chính quyền và báo chí nhà nước đã chưa có ứng xử phù hợp, nếu không nói là rất đáng quan ngại.

Bởi đây là những thông tin vô cùng độc hại đối với xã hội và nhất là thanh thiếu niên, nhưng trong khi mạng xã hội đang chia sẻ chóng mặt thì báo chí lại không hề đề cập, mà chỉ nói một cách mập mờ.

Ví dụ, Báo Lao Động giật tít “Hưng Yên xác minh nhân thân Nguyễn Xuân Đạt, cảnh báo người dân trước tài liệu bạo lực”, nhưng bài không hề cho biết tại sao lại nhắc đến cái tên NXĐ này, trong vụ việc gì, như thế nào... Cách đưa tin như thế chẳng khác gì cố tình kích thích sự tò mò của người đọc và khiến họ tự mày mò tìm để xem.

Đặng Chương Ngạn - Sophie Trịnh, một tiếng nói thách thức

 

Tôi không nói về hội họa. Lĩnh vực ấy để các nhà phê bình mỹ thuật, các họa sĩ nói chuyện với nhau.

Tôi đọc bài viết của Sophie Trịnh và không đồng ý với cô ấy ở một số điểm. Sophie Trịnh có phần thiếu kiềm chế khi yêu cầu họa sĩ Lê Kinh Tài phải trả lời các câu hỏi của mình. Viết về tranh, phân tích và đánh giá tác phẩm của Lê Kinh Tài là quyền của Sophie Trịnh. Nhưng trả lời hay không lại là quyền của chính họa sĩ. Một nghệ sĩ hoàn toàn có quyền im lặng.

Sophie Trịnh cũng hơi cực đoan khi cho rằng một họa sĩ phải khổ sở, phải lăn lộn đường phố mới có thể vẽ theo phong cách Basquiat.

Phó Đức An - Lê Kinh Tài và phong cách Basquiat

Tôi là một Newyorker, sống ở New York vài chục năm, nên cũng biết chút ít về nghệ thuật hội họa, biết về graffiti, về Basquiat.

Jean-Michel Basquiat là một nghệ sĩ sinh ra tại thành phố New York. Ông bắt đầu sự nghiệp với tư cách là một họa sĩ graffiti, và sau này trở thành một trong những họa sĩ theo Chủ nghĩa biểu hiện mới hàng đầu của thập niên 1980.

Tác phẩm của ông kết hợp văn bản, họa tiết, biểu tượng và hình ảnh phức tạp, thường đề cập đến các chủ đề về chủng tộc, xã hội và lịch sử, và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các nghệ sĩ đương thời và hậu bối.

Văn Công Hùng - Ghi chép ngày 29.11.2025

Tin sáng

1. "Nóng: 6.000 máy bay Airbus trên thế giới bị lỗi phần mềm, hàng không Việt Nam họp khẩn xuyên đêm"- huhu mà lại sắp tết rồi, vé bán ra giá cao ngất rồi. "Việt Nam có 130 chiếc, gồm Vietnam Airlines có 63 máy bay, trong khi Vietjet có 69 chiếc thuộc diện phải cập nhật".

2. "Hong Kong để tang 3 ngày các nạn nhân trong vụ cháy chung cư kinh hoàng"- nước nhà người ta?

3. "Thời tiết hôm nay 29-11: Cả nước lạnh đến rét, Biển Đông vừa bão vừa áp thấp"- nhà cháu thích cách phân biệt lạnh với rét. Nhớ đã có bài viết về lạnh, về rét, trưa mà siêng sẽ tìm lại hầu bà con.

Võ Khánh Tuyên - Cần trợ giúp, hãy... né nhân viên y tế

Bạn xem trụ sở Trạm Y tế nằm ở Thành phố Tuy Hòa tỉnh Phú Yên cũ có hoành tráng và vững chãi hay không?

Vậy mà nhân viên y tế ở đây lòng "chật" lắm. Chật hơn những con người chân chất ở vùng rốn lũ bi thương, sẵn sàng nhường những khoảng không gian chật chội trên gác để cứu người.

Một sản phụ vừa sinh con 25 ngày tuổi, bị nước lụt dâng ngập trong cơn thiên tai ngày 20/11 vừa rồi, để con trong trong chiếc nôi tre, đưa đến Trạm Y tế khang trang nhờ trú tạm. Nhưng nhân viên y tế trực ở Trạm đã từ chối, viện ra nhiều lý do để xua đuổi.

Thái Hạo - Lũ lụt: Thủ tướng Thái Lan xin lỗi và nhận hoàn toàn trách nhiệm

 

1. Về trận lũ lụt nghiêm trọng vừa xảy ra, dẫn theo báo Tuổi Trẻ, Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul phát biểu: “Tôi rất tiếc và xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Không cần phân bua nguyên nhân".

Ông cho biết chính phủ "đã không làm đủ tốt" và sẽ đẩy nhanh nỗ lực khắc phục hậu quả.

Khi được hỏi về việc đình chỉ quan chức quận Hat Yai, ông nói rõ: "Không ai phải chịu trách nhiệm ngoài tôi. Tôi là người chịu trách nhiệm trước toàn bộ tình hình này". "Lúc này, chúng ta cần hợp tác chứ không phải đổ lỗi".

Mai Quốc Ấn - Lịch sử sẽ gọi tên

Ông Đào Tấn Lộc năm xưa, với vị trí Bí thư tỉnh ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên, bấm nút vận hành thủy điện Krông H’Năng vào tháng 9/2010.

Ông Đào Tấn Lộc năm nay, với vai trò nhà thơ đã có thơ đăng báo tháng 11/2025 để thương khóc cho đồng bào xứ “hoa vàng trên cỏ xanh”, khóc đồng bào vùng lũ hạ du thủy điện.

Ông Đào Tấn Lộc viết thật thâm thúy rằng “Giờ bão lũ xóa bao thành quả tư công”. Ý thơ ông Đào Tấn Lộc rất rõ ràng: Chết người, thiệt hại tài sản không phải do thủy điện, mà do bão lũ.

Tiểu Vũ - Về “Người xót xa trước mưa lũ”

Ngày xưa, khi còn đương chức, ông có mặt ở hầu hết các buổi khánh thành, khai trương, hòa lưới và bấm nút vận hành nhà máy thủy điện.

Thế nhưng đến bây giờ, khi quê hương chìm trong mưa lũ, khi nước từ các hồ thủy điện xả về làm nhiều vùng bị nhấn chìm, ông lại làm những câu thơ da diết như thể mình là người đứng ngoài câu chuyện, chỉ chứng kiến nỗi đau mà không dính dáng gì đến nguyên nhân.

Vấn đề không nằm ở việc làm thơ. Vấn đề nằm ở chỗ công chúng ngày nay không còn quên nhanh như trước.

Hoàng Linh - Bấm nút trước làm thơ sau, khác nào "Đưa người cửa trước rước người cửa sau"

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn khen ông Đào Tấn Lộc, cựu bí thư tỉnh ủy Phú Yên, ông này vừa có bài thơ xúc động về Phú Yên tang thương trong bão lũ.

Trích Lê Thiếu Nhơn:

"Tiếng thở dài của cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên!

Ông Đào Tấn Lộc, năm nay 72 tuổi, từng giữ cương vị Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên hai nhiệm kỳ, từ tháng 2/2006 đến tháng 10/2015. Ông Đào Tấn Lộc vốn là kỹ sư nông nghiệp, trước khi bước vào chính trường.

Lưu Nhi Dũ - Có cần phải xin lỗi hông?

Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul thừa nhận loạt sai sót trong ứng phó đợt lũ lịch sử ở miền nam vừa rồi, tuyên bố chịu hoàn toàn trách nhiệm khi số người thiệt mạng đã tăng lên 145.

Theo báo Nation ngày 28-11, Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul đã công khai thừa nhận những sai sót của chính phủ trong xử lý khủng hoảng lũ lụt nghiêm trọng ở miền nam. Đồng thời gửi lời xin lỗi đến người dân bị ảnh hưởng nặng nề bởi thảm họa.

Có cần phải xin lỗi hông khi là thiên tai? Nếu nhân tai, do con người gây ra thì xin lỗi cũng được và nên thiệt tâm.

Chương trình phát thanh RFI ngày 29.11.2025

 

Lê Diễn Đức - Hai ngàn đô, lời hứa và thực tế

Tổng thống Trump hứa hẹn sẽ “tặng” mỗi người dân 2.000 đô từ tiền thuế quan thu được. Nghe thì hào hứng, và nhiều người đã vội mừng rỡ cảm ơn tổng thống. Nhưng từ lời hứa đến thực tế là một quãng đường rất dài.

Điều quan trọng nhất: Chính sách thuế quan ấy đang bị các tòa cấp dưới phán là bất hợp pháp, và Tối cao Pháp viện vẫn chưa ra phán quyết cuối cùng.

Nếu Tối cao Pháp viện ra phán quyết bất lợi, vậy 2.000 đô ấy sẽ lấy từ đâu? Lấy từ ngân sách? Từ nợ? Hay lại từ… túi chính người dân?

Hoàng Quốc Dũng - Sự trở lại của nghĩa vụ quân sự: Có phải vì cuộc chiến ở Ukraina?

Việc Emmanuel Macron tuyên bố khôi phục quân dịch theo hình thức tự nguyện từ năm 2026 ngay lập tức đặt ra câu hỏi: Quyết định này có liên quan đến chiến tranh Ukraina và mối đe dọa từ Nga hay không?

Câu trả lời là « Có », dù Điện Élysée không nói thẳng.

Điều cần nhắc lại - đặc biệt cho những người nước ngoài không biết - là nước Pháp đã bãi bỏ nghĩa vụ quân sự bắt buộc từ năm 1997, dưới thời Tổng thống Jacques Chirac, chấm dứt gần một thế kỷ chế độ quân dịch bắt buộc. Quân đội đã được chuyên môn hóa. Gần ba mươi năm qua, thanh niên Pháp không còn bị gọi nhập ngũ. Vì thế, sự trở lại, dù dưới dạng tự nguyện, vẫn là một bước ngoặt lớn.

Lê Diễn Đức -Trò thị uy vô nghĩa

Ông Trump từng lớn tiếng ra “tối hậu thư” cho Putin (6 lần) khi thì hai tuần, khi thì hai tháng. Nhưng rốt cuộc, người bị đe dọa chẳng hề hấn gì, còn ông Trump thì lại trải thảm đỏ chào đón Putin ở Alaska như một người anh em lâu ngày hội ngộ.

Đó là “tối hậu thư” kiểu gì?

Hôm nay, ngày Lễ Tạ Ơn, hết hạn ông từng hăm dọa: Nếu Ukraina không chấp nhận kế hoạch 28 điểm của ông, ông sẽ cắt viện trợ và để mặc hai bên đánh nhau.