Nguyễn Thông - Lẩn mẩn chuyện cúng ông Táo

 

Hằng năm, tính theo âm lịch, 23 tháng chạp là ngày Tết táo quân (“hằng” chứ không phải “hàng”, rất nhiều người dùng từ sai, vụ này tôi sẽ biên rõ sau). Tức hôm nay đây, 23 tháng chạp Quý Mão 2023 (tây lịch là 2.2.2024).

Ngày tây hơi bị đẹp, 4 con số 2, còn ngày mai tiếp theo thì ngày của băng rôn cờ quạt khẩu hiệu đít cua văn nghệ nhảy nhót tivi báo đài tuyên giáo, để kỷ niệm “ấy” ra đời. Tôi chả thích cái vui đó, ồn ào nhức đầu lắm.

Tết ông Táo chứ không phải giỗ ông Táo. Nhân gian tiễn ông ấy lên chầu Ngọc hoàng để báo cáo tình hình sau một năm mần việc. Mỗi nhà một ông, vị chi cả tỉ ông. Người phương tây không đưa đón táo tiếc chi hết, vậy nhưng họ chẳng làm sao, còn mình vừa tiễn/đón vừa run, mà cứ lật bật vất vả, yên đâu chả thấy, chỉ thấy rước lo vào người.

Tết ông Táo bắt nguồn từ quan niệm của Lão giáo bên Tàu. Đạo này thờ thần-tiên. Táo là một dạng thần, mà thần tiên thì không thể hình dung cụ thể, cứ tưởng tượng ra thôi, mỗi người tưởng một phách. Cũng như con rồng năm Giáp Thìn 2024 vậy. Làm quái gì có rồng. Thế là mỗi anh tưởng tượng một kiểu. Tôi vừa ra bắc vào nam, nhìn ngó rồng ở một số nơi, chết cười.

Dân ta dễ tính, nhất là về mặt thờ cúng. Càng những anh vô thần, không theo đạo nào, tôn giáo nào, càng thờ sì sụp khấn vái, nhang khói nhiều. Vừa thắp hương bàn thờ Phật, đã thắp tiếp ngay cho ông Táo của đạo Lão, rồi bên cạnh là khẩu hiệu “Mừng đảng mừng xuân”. Chỉ người theo Thiên Chúa là rõ ràng hơn, thờ Chúa thôi. Ngày hôm nay người Công giáo vẫn bình thường, không phải tập trung vào táo quân vua bếp gì cả. Đức tin của họ không bị chia sẻ tràn lan.

Người miền Bắc “cúng” ông Táo đơn giản hơn trong Nam. Ngày 23 tháng chạp, soạn cái lễ (quy mô đầu tư thế nào thì tùy gia chủ), tiễn ông ấy đi. Thế là xong. Không phải đón về/lễ đón về, bởi có đi tất có về. Thần tiên cũng như người thôi. Người Nam, có nhẽ do Hoa kiều chỉ vẽ, cúng kiếng rườm rà hơn. Đủ ba táo, một bà hai ông, tiễn đi hôm nay, tới ngày 30 tháng chạp lại cúng đón về, đồ cúng cũng bày vẽ lắm.

Tôi đồ rằng, phần đông trong thiên hạ cúng Táo theo phong trào chứ ít lòng tin. Người ta cúng, chả nhẽ mình không cúng. Còn đám trục lợi, chúng cứ nhân cơ hội này nọ là bày đặt thêm ra để kiếm tiền, ví dụ bán cá chép sống. Hôm nay chỉ béo mấy đứa bán cá chép và bọn rình vớt cá chép.

Nói thế, chứ tôi cũng phải nhảo ra đầu đường mua miếng thịt ba chỉ về luộc cúng ông táo, ổng dùng xong thì mình chén.

NGUYỄN THÔNG 02.02.2024