Nguyễn Công Khế - Vài cảm nhận về Đài Loan

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn thăm Quân đoàn 6 ngày 25/01/2019.

Trước năm 1971, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) từng là đại diện hợp pháp của Trung Quốc, do ảnh hưởng thế cục của chiến tranh lạnh. Đài Loan từng được đa số nước công nhận, từng là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Cho đến năm 1971,Trung Hoa Đại lục tức Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa giành được ghế đại diện của Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc, thì Đài Loan mới bị nhiều nước đoạn tuyệt ngoại giao, nên mất thừa nhận ngoại giao trên quy mô lớn.

Tuy nhiên, biết tận dụng cơ sở hiện đại hóa từ thời Nhật Bản cai trị và Trung Hoa Dân Quốc, sau khi di dời đến Đài Loan đã sử dụng viện trợ của Hoa Kỳ, tiến hành một loạt dự án kiến thiết.

Từ những thập niên 60, Đài Loan có sự phát triển nhảy vọt về kinh tế, đã tạo nên "kỳ tích Đài Loan". Đến thập niên 90, Đài Loan tiến vào hàng ngũ những quốc gia phát triển, thu nhập bình quân đầu người và chỉ số phát triển con người nằm ở mức các quốc gia tiên tiến. Đài Loan cùng với Hồng Kông, Hàn Quốc và Singapore được xếp vào nhóm bốn con rồng Châu Á.  

Ngày 1-4 vừa qua, khi Trung Quốc cho chiến cơ bay qua đường trung tuyến của eo biển Đài Loan, tổng thống Thái Anh Văn đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ và tuyên bố: "Đài Bắc sẽ không để mất bất cứ một tấc đất nào cho Trung Quốc".

Ảnh chụp trước nhà lưu niệm Tưởng Giới Thạch, người mà Chủ tịch Quốc Dân Đảng Mã Anh Cửu nhận định: Cống hiến của Tưởng Giới Thạch đối với Đài Loan có ba phương diện: Thu hồi Đài Loan, kiến thiết Đài Loan và bảo vệ Đài Loan. (Ảnh và chú thích của tác giả)

Tôi còn nhớ, cách nay khoảng 20 năm, lần đầu tiên đến Đài Loan. Khi đi lại trên đường phố Taipei, xe hơi qua lại tấp nập,đường phố trật tự sạch sẽ, nhiều cô gái rất trẻ, sở hữu những chiếc xe hơi sang trọng, tôi chạnh lòng nghĩ đến Sàigòn TP Hồ Chí Minh mà thấy "cay"đôi mắt.

Cùng lúc đó, một anh bạn tôi, đại diện cho một hãng hàng không Đài, gởi tặng tôi một chai Cognac Courvoisier cũng bình thường thôi. Tôi mang về tặng cho nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, anh trừng mắt, nói giọng Huế rất ngạc nhiên: "Tôi chưa "hệ"thấy chai rượu này bao giờ". Nghĩ lại thấy thương anh Sơn, một người uống rượu sành điệu như vậy, mà chưa biết một nhãn hiệu rượu mà bên Đài Loan người ta đã bán tràn lan trong siêu thị.

Một câu chuyện khác, tôi nghe được từ vợ của anh bạn tôi ở Taipei, chị nói: Mấy năm trước, ở đây, dân thấy biểu tình là khóa chặt cửa nhà, không ai dám ra đường, sợ lắm. Ngày nay dân Đài Loan thấy biểu tình diễn ra bình thường, không sợ hãi gì.

Như chúng ta đều biết, từ năm1948 đến 1987, do là "thời động viên dẹp loạn" nên Đài Loan không phải là một thể chế dân chủ. Cho đến cuối thập niên 70, sau khi chính phủ triển khai cải cách chính trị, hủy bỏ giới nghiêm, đã đề xuất dân chủ hóa và cải cách hiến chính, mãi đến thập niên 90 mới trở thành quốc gia dân chủ khai phóng, theo thể chế đa đảng.

NGUYỄN CÔNG KHẾ 06.09.2019 (Tựa bài do Thụy My tạm đặt)