Mạnh Kim - Quang phục Hương Cảng

Học sinh trung học thắp lên ánh sáng “Quang Phục” (22-8-2019) - New York Times

Tinh thần “Quang Phục Hương Cảng” – ý niệm được chủ xướng bởi Edward Leung (Lương Thiên Kỳ, 28 tuổi, người đang thụ án tù 8 năm sau phiên xử vào tháng 6-2018 tội "kích động biểu tình") – đang trỗi dậy dữ dội. 

Thứ hai 2-9-2019, ngày khai trường, hàng chục ngàn học sinh-sinh viên đã nhất loạt xuống đường, bắt đầu chiến dịch tẩy chay học đường dự kiến kéo dài hai tuần khắp 11 đại học. 

South China Morning Post cho biết, khoảng 4.000 học sinh từ ít nhất 230 trung học đã không vào trường để tuần hành và tọa kháng cùng anh chị sinh viên. “Cứ vãi đạn, cứ khủng bố trắng, cứ là chế độ toàn trị nhưng bất kỳ trở ngại nào ngáng đường cũng sẽ không bao giờ đủ để bẻ gãy quyết tâm của chúng tôi” – tuyên bố của Đại học Trung Văn Hồng Kông (Hương Cảng Trung Văn Đại học). 

Các em học sinh trung học tham gia biểu tình ngày khai trường 2-9-2019 - New York Times

Cuộc biểu tình ngày 2-9-2019 của lực lượng sinh viên-học sinh vang vọng với khẩu hiệu sấm sét: “Giải phóng Hồng Kông! Thời đại cách mạng!”. Một học sinh 13 tuổi thuộc trường St Francis’ Canossian College, nơi đặc khu trưởng Carrie Lam từng học, nói dõng dạc: “Vì còn nhỏ nên những gì chúng em có thể làm đều rất hạn chế và việc tẩy chay học đường là cách tốt nhất để biểu thị ý kiến”. “Nếu tôi không xuống đường lần này, tôi có thể không có cơ hội trong tương lai” – phát biểu của sinh viên Krystal Hung (New York Times)… 

Nền tảng giáo dục khai phóng có thể được xem là yếu tố lớn nhất giúp học sinh-sinh viên Hồng Kông chiến thắng mọi sợ hãi trước bạo lực trấn áp để quyết liệt đòi và giành tự do. 

Từ nhiều năm nay, học đường đã trở thành diễn đàn tranh luận dân chủ và quyền công dân. Cả giáo viên và học sinh đều tin rằng, để trở thành công dân tốt hơn thì phải tham gia hoạt động xã hội tích cực hơn. Bất luận thời gian gần đây bị yêu cầu thực hiện chủ trương phi chính trị môi trường học đường từ chính quyền trung ương Bắc Kinh, giáo viên Hồng Kông vẫn thảo luận với học sinh những chủ đề tuyệt đối cấm kỵ ở Hoa lục, chẳng hạn về sự kiện thảm sát Thiên An Môn hoặc Lưu Hiểu Ba. 

Sinh viên Hương Cảng Trung Văn Đại học chuẩn bị tọa kháng ngày 2-9-2019 - South China Morning Post

Giáo dục khai phóng được người Anh đưa vào Hồng Kông năm 1992 như là chương trình tự chọn, nhằm giảm bớt những lo ngại về tương lai trong những năm trước khi Hồng Kông được trao trả cho Trung Cộng. Năm 2009, chương trình khai phóng trở thành bắt buộc. Nó dạy học sinh kỹ năng tư duy độc lập và đề cập mọi chủ đề, từ bản thể Hồng Kông đến tình trạng thay đổi khí hậu toàn cầu. Nó chỉ học sinh cách biết phân tích với tinh thần khách quan. 

Điều thành công và quan trọng nhất của chương trình khai phóng là không chỉ làm học sinh biết biến suy nghĩ thành hành động mà còn giúp đánh tan được nỗi khiếp sợ trước bạo quyền. Chính quyền được sinh ra để phục vụ người dân. Chính quyền phải nghe dân. Chính quyền tuyệt đối không phải là công cụ của một nhóm người muốn đè đầu dân để cai trị theo ý mình - họ được dạy như vậy. 

Những hạt giống của phong trào giành độc lập và tự do cho Hong Kong: Nathan Law (La Quán Thông), Agnes Chow (Chu Đình) và Joshua Wong (Hoàng Chi Phong) - Reuters

Một ngày mưa năm 2012, một nhóm học sinh đi chân trần bước lên sân khấu ở công viên Tamar, trước trụ sở chính quyền. Vận trang phục đen, họ chéo tay để biểu thị sự phản đối kế hoạch đưa vào học đường chương trình “Giáo dục đạo đức quốc dân” (“Đức dục cập quốc dân giáo dục”) – một phiên bản giáo dục nhồi sọ được soạn từ Bắc Kinh. Những học sinh rất nhỏ này là thành viên nhóm Scholarism (Học dân tư triều), thành lập ngày 29-5-2011. Từ ban đầu với chỉ vài thành viên, Scholarism huy động được sự ủng hộ của hàng chục ngàn người. Họ tổ chức tuyệt thực và tọa kháng trước trụ sở chính quyền nhiều ngày liền. Ở một thời điểm, cuộc biểu tình có đến hơn 120.000 người ! Scholarism sau đó cũng tổ chức cuộc biểu tình Dù Vàng 2014. 

Có thể nói, chính Scholarism mới là nơi đem lại những tia sáng đầu tiên cho phong trào “Quang Phục”. Chính Chu Đình, cùng Hoàng Chi Phong – đều là thành viên Scholarism – có thể được xem là những người rất trẻ đầu tiên (lúc đó đều 16 tuổi) đạp vỡ cái mô hình “một quốc gia, hai thể chế”. Và họ đã ít nhiều thành công. “Đức dục cập quốc dân giáo dục” buộc phải bị xếp xó. 

Nếu không bị cấm bằng những lý do và thủ đoạn bẩn, Chu Đình đã có thể trở thành nghị viên trẻ nhất lịch sử Hội đồng lập pháp Hồng Kông trong cuộc bầu cử ngày 11-3-2018, khi cô mới 21 tuổi (Chu Đình phải bỏ quốc tịch Anh để thỏa mãn điều kiện tranh cử). Kể với South China Morning Post, Chu Đình thuật: “Ngày nọ, khi đang họp với các thành viên Scholarism, tôi nhận được cú điện từ bố mẹ. Họ khóc, tinh thần suy sụp. “Đi ra phi trường ngay, rời khỏi quảng trường (tọa kháng) ngay, rời Hồng Kông lập tức!”. Tôi trả lời họ: “Bố mẹ bình tĩnh đi”. Tôi biết họ lo lắng về tôi…”.

 

Sinh viên Hương Cảng Trung Văn Đại học bãi khóa ngày 2-9-2019 - New York Times

Tuy nhiên, Bắc Kinh mới là những kẻ thật sự lo lắng và lo sợ trước những “đối tượng” như Chu Đình – những người luôn có khả năng tự tạo ra không gian cho các hoạt động chính trị-xã hội, tạo ra được khoảng cách giữa Hồng Kông và Hoa lục, tạo được sự phân biệt rõ ràng giữa người Hoa lục và người Hồng Kông; và đặc biệt tạo ra được cái tinh thần kiên định cho phong trào “Quang Phục Hương Cảng” mà cho đến thời điểm này thì nó đã trở thành một nhận thức sống còn khi người Hồng Kông nhìn thấy bóng đen cộng sản dọa dẫm che lấp tương lai mình. 

Sứ mạng lớn nhất của Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) khi nhận nhiệm vụ đặc khu trưởng năm 2017 là nhấn mạnh thông điệp “Tôi là người Trung Quốc” đối với dân Hồng Kông, bằng cách gieo cấy “nhận thức mới” đó vào hệ thống trường mẫu giáo và tiểu học. 

Tuy nhiên, “định tính dân tộc” không phải là lớp áo đủ dày để có thể che được những âm mưu lộ liễu trong việc “cộng sản hóa” Hồng Kông. Và khái niệm dân tộc hiểu theo nghĩa cúi đầu tuân phục trước “nước mẹ” cộng sản Trung Quốc càng không phải là khái niệm đủ mạnh để lấn át ý chí người dân trong việc tỉnh táo chọn lựa giữa tự do và áp bức chính trị. 

Lương Thiên Kỳ (giữa) - cha đẻ của khẩu hiệu “Quang Phục Hương Cảng” - South China Morning Post

Một cuộc thăm dò được Chương trình ý kiến công chúng của Đại học Hồng Kông thực hiện vào tháng 6-2019 cho thấy, có đến 75% người từ 18-29 tuổi nhận mình là “Hương Cảng nhân” hơn là “Trung Quốc nhân”; và với những người từ 30 tuổi trở lên thì có 49% vẫn gọi mình là “Hong Konger”.

Với những gì đang diễn ra, mô hình “một quốc gia, hai thể chế” đang phơi bày thất bại. Bắc Kinh điên tiết trong khi người Hồng Kông rất tỉnh. Bắc Kinh hoàn toàn sai lầm khi nghĩ rằng người Hồng Kông cũng dễ dàng “ngồi lên đầu” để cai trị như dân Hoa lục. Đang ngồi trong bóng đêm nhà tù, Lương Thiên Kỳ – cha đẻ của khẩu hiệu “Quang Phục Hương Cảng, Thời đại Cách mạng” (Retake Hồng Kông, Revolution of our times) – hẳn có thể nhìn thấy được ánh sáng của tinh thần “Quang Phục” mà mình đưa ra vào năm 2016. 

Người Hồng Kông, trong đó có những thiếu niên nhỏ tuổi, dù chứng kiến cảnh trấn áp đổ máu hàng ngày, vẫn kiên định và lì lợm xông ra đường thắp lên những ngọn đuốc sáng rực, không chỉ để rọi cho tương lai mà còn để thiêu đốt những âm mưu đen tối. Họ cũng chiếu ánh sáng ấy ra cái thế giới hỗn loạn khi mà “hệ thống chính trị dân chủ” tại nhiều nơi đang nháo nhào với những giá trị lộn ngược đến mức không còn ranh giới giữa đúng và sai. 

MẠNH KIM 03.09.2019