 |
| Nguyên cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton. Ảnh chụp ngày 13/08/2019. |
Theo Le Monde hôm nay 11/09/2019, sự ra
đi của ông John Bolton là khó thể tránh khỏi, khi giữa cố vấn an ninh
quốc gia và tổng thống Mỹ Donald Trump có quá nhiều quan điểm khác biệt.
Sáng
thứ Ba 10/9, vào lúc gần 11 giờ, Nhà Trắng bỗng đột ngột thay đổi lịch
trình trong ngày, thêm vào một buổi báo cáo ngắn về đấu tranh chống
khủng bố. Sự kiện này sẽ diễn ra vào đầu giờ chiều, do ngoại trưởng Mike
Pompeo, bộ trưởng Tài Chính Steve Mnuchin và cố vấn an ninh quốc gia
John Bolton đảm nhiệm. Thế nhưng lúc 12 giờ trưa, Donald Trump bỗng cho
biết ông Bolton sẽ không còn phục vụ tại Nhà Trắng.
Sự ra đi của cố vấn John Bolton, như thường lệ, được tổng thống Mỹ
thông báo trên Twitter. Điều này khó thể tránh khỏi với những bất đồng
chồng chất giữa hai người, và ông tổng thống không hề giấu diếm khi loan
báo việc cách chức John Bolton.
Ông Trump viết : « Tôi bất đồng với Bolton trên rất nhiều điều mà ông ấy đề nghị », và khẳng định Bolton đã được thông báo. Ngược lại, vài phút sau John Bolton đáp trả, cũng trên Twitter : « Tôi đề nghị từ chức tối qua và tổng thống bảo rằng mai sẽ nói chuyện ».
Theo
báo chí Mỹ, Donald Trump nghi ngờ lòng trung thành của vị cố vấn, bị
cho là đã tiết lộ các thông tin và không hăng hái bảo vệ sự chọn lựa về
ngoại giao của ông chủ Nhà Trắng trên truyền hình. Ông không thích lên
tivi, trong khi Trump chuộng hình thức, và hơn nữa, theo AP, Trump không
ưa bộ râu của John Bolton !
« Diều hâu chúa» tại Nhà Trắng
Khi
Mike Pompeo và Steve Mnuchin được phỏng vấn sau đó, hai ông này nở nụ
cười rất tươi vì cũng bất đồng với John Bolton. Ngoại trưởng Pompeo công
khai xác nhận điều đó. Ngoài quan điểm chính trị, những người không ưa
ông Bolton tố cáo ông đã hạn chế những trao đổi với bộ Quốc phòng và bộ
Ngoại giao.
Chủ trương mạnh bạo của John Bolton, vốn là luật sư,
là một bất lợi trước vị tổng thống thích mang hình ảnh oai hùng nhưng
lại ngại dùng đến vũ lực. Việc John Bolton được bổ nhiệm làm cố vấn an
ninh quồc gia hồi tháng 3/2018 cũng gây ngạc nhiên là vì thế.
Nhân vật luôn quyết liệt chủ trương phải đánh Irak hồi năm 2003, lại tham gia ê-kíp của một tổng thống không ngừng tố cáo « quyết định tồi tệ nhất »
từ trước đến nay của Hoa Kỳ. Và ngược với Donald Trump, John Bolton
chưa bao giờ nghi ngờ ý định gây ảnh hưởng lên các cuộc bầu cử Mỹ, trung
thành với tâm lý hoài nghi xưa nay của phe bảo thủ đối với Matxcơva.
Vừa được bổ nhiệm, ông đã cản trở sự khởi đầu xích gần lại với Bắc Triều Tiên, đặt ra điều kiện tiên quyết cho đối thoại là « giải pháp Libya ».
Có nghĩa là phải đưa ra khỏi đất nước toàn bộ kho vũ khí nguyên tử của
Bình Nhưỡng, theo kiểu mà Mouammar Kadhafi đã chấp nhận năm 2003. Một
mệnh lệnh được Kim Jong Un cho là không thể chấp nhận.
Một năm
sau, John Bolton chỉ trích việc Kim Jong Un liên tục cho bắn các hỏa
tiễn tầm ngắn. Trong khi khoe khoang về quan hệ tốt đẹp với nhà độc tài
Bắc Triều Tiên, Donald Trump lại giảm nhẹ tầm vóc các sự kiện này. Hồi
tháng Năm, Trump nói : « Bắc Triều Tiên đã bắn đi những hỏa tiễn nhỏ gây khó chịu cho các đồng bào của tôi và những người khác, nhưng tôi thì không ».
Vị
cố vấn an ninh cũng không thấy xuất hiện bên cạnh tổng thống trong
chuyến thăm lịch sử vùng phi quân sự chia cách hai nước Triều Tiên hồi
tháng Sáu. Lúc đó ông đi thăm Mông Cổ, để cổ vũ chống lại ảnh hưởng của
Nga và Trung Quốc trong khu vực.
Trump : « Chính tôi phải can John »
Bị đặt ra bên lề trong hồ sơ Bắc Triều Tiên, John Bolton chú tâm vào châu Mỹ, hồi tháng 11/2018 đã tố cáo « bộ ba bạo chúa » gồm Cuba, Nicaragua và Venezuela.
Tuy
vậy vị cố vấn an ninh quốc gia vẫn chưa đạt được mục tiêu đối với
Nicolas Maduro, người đứng đầu một nước đang lụn bại. Đòn ngoại giao
ngoạn mục hồi tháng Giêng, công nhận tổng thống lâm thời Juan Guaido,
cấm vận dầu lửa Venezuela – vụ trừng phạt nặng tay nhất, và cả âm mưu
nổi dậy trong nội bộ hồi tháng Tư, đều chưa thể làm Maduro phải ra đi.
Sự bất lực này rốt cuộc làm tổng thống Mỹ bực tức. Hôm 9/5 ông Trump nói : «
John rất giỏi. John có cái nhìn cứng rắn, nhưng không sao. Thực tế
chính tôi là người phải can ông ấy, điều này thật khó tin. Tôi có John
và có những người khác ôn hòa hơn, và cuối cùng tôi là người quyết định
». Trump nói đùa với một cố vấn : « Nếu John quyết định tất cả, thì
chúng ta đang trong bốn cuộc chiến tranh ». Tổng thống nhắc lại nguyên
tắc hoạt động : cứ để mọi người đưa ra những ý kiến trái ngược nhau, và
rốt cuộc ông sẽ định đoạt theo trực giác.
Hai hồ sơ khác là Iran
và Syria. Trước khi tham gia chính quyền Donald Trump, John Bolton công
khai đề nghị « tiên hạ thủ vi cường », không kích các địa điểm nguyên tử
của Iran, và ủng hộ phe đối lập lưu vong vốn đang kêu gọi thay đổi chế
độ Teheran. Tháng 9/2018, ông đòi duy trì lực lượng đặc biệt Mỹ ở Syria
để chống lại tham vọng khu vực của Teheran. Bolton khẳng định : «
Chúng tôi sẽ không ra đi một khi quân Iran cũng như các lực lượng dân
quân mà Teheran hỗ trợ vẫn còn ở bên ngoài biên giới Iran ». Ba tháng sau, tổng thống Trump loan báo sẽ rút quân ngay lập tức, rồi lại rút lời sau khi bị chỉ trích.
Phản
đối giải pháp lật đổ chế độ Teheran, Donald Trump thường xuyên nêu ra
khả năng thương lượng với ban lãnh đạo một đất nước mà ông cho là có
tiềm năng rất lớn về kinh tế. Trump không loại trừ khả năng gặp tổng
thống Iran nhân Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc cuối tháng Chín năm ngoái.
Ra đi ngay sau một thành công hiếm hoi
Sự
kiện đầy nghịch lý là John Bolton bị cách chức ngay sau một thành công
hiếm hoi : loan báo bất ngờ hôm 7/9, hủy bỏ cuộc họp thượng đỉnh bí mật
dự kiến tại trại David. Donald Trump định tiếp chính quyền Afghanistan
và phe Taliban để mở ra con đường cho việc rút quân Mỹ, một cam kết
trong chiến dịch tranh cử.Theo báo chí Mỹ, cố vấn an
ninh quốc gia phản đối sự hiện diện của phe Taliban tại một địa điểm
mang tính biểu tượng trong lịch sử nước Mỹ.
Ý tưởng tổ chức cuộc
họp này được xúc tiến bởi ngoại trưởng Mike Pompeo, vốn lo cho tương lai
chính trị của mình, ủng hộ. Còn John Bolton, 70 tuổi, không hề có tham
vọng bầu cử, biết rằng ông đang giữ chức vụ cao nhất trong sự nghiệp của
mình và không sẵn sàng nhân nhượng. Loan báo hủy bỏ cuộc gặp làm hài
lòng phe « diều hâu » trong đảng Cộng Hòa.
Trong bài xã luận hôm
nay 11/9, Wall Street Journal lấy làm tiếc về sự ra đi của một nhân vật
có thể ngăn cản tổng thống phản ứng theo trực giác. Nhật báo Mỹ khẳng
định « Thế giới đã trở nên nguy hiểm hơn ».
Cựu đặc phái viên Hàn Quốc về nguyên tử Kim Hong Kyun cho rằng : « Tuy không phải ai cũng thích ông Bolton, nhưng ông là thành lũy chống lại một thỏa thuận nửa vời với Bắc Triều Tiên » vốn nhiều thủ đoạn.
Cánh
diều hâu của Cộng Hòa còn thất vọng hơn khi loan báo về việc ông John
Bolton ra đi được những kẻ thù bất cộng đáy thiên của ông thích chí ra
mặt.
Một quan chức chế độ Maduro nói với hãng tin AP : « Một ngày như thế này, cố tổng thống Hugo Chavez sẽ rất vui mừng ». Bộ trưởng Kỹ nghệ Venezuela, Tareck El Aissami, người bị ông Bolton tố cáo là buôn lậu ma túy, gọi ông là « kẻ nói dối số một ». Tương tự, ngoại trưởng Cuba Bruno Rodriguez nói rằng Bolton là « người mắc bệnh nói dối ».
Nhưng các nhà phân tích cảnh báo, nếu người thay thế ông John Bolton là
một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, hiệu quả, sẽ là mối đe dọa lớn hơn
đối với chính quyền Maduro và các nhà độc tài khác.
Một cố vấn của tổng thống Iran Hassan Rohani viết trên Twitter, việc ông Bolton bị gạt ra ngoài lề « là dấu hiệu rõ ràng cho sự thất bại của chiến lược gây áp lực tối đa của Mỹ ». Tuy vậy ông Mike Pompeo nhắc lại, không có việc Hoa Kỳ bỏ đi áp lực này.
Về
phía Việt Nam, chúng ta không quên John Bolton chính là quan chức ngoại
quốc đầu tiên lên tiếng trong vụ tàu Trung Quốc xâm nhập bãi Tư Chính.
Hôm 20/8, Bolton tuyên bố : « Các nỗ lực cao độ mới đây của Trung
Quốc để hăm dọa các quốc gia khác trong việc khai thác tài nguyên của
họ, là rất đáng ngại. Hoa Kỳ kiên quyết ủng hộ những ai đang đương đầu
với các hành vi cưỡng bức, và chiến thuật đe dọa » gây nguy hại cho hòa bình và an ninh khu vực.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.