Trần Vương Thuận - Một nhà sư hiện sinh

 

Nay nhục thân của thầy Tuệ Sỹ đã về nơi trà tỳ, rồi thành tro bụi, tất nhiên. Nhưng tro bụi không mất, tro bụi sẽ tuần hoàn, miên tục, trong các hình thái khác, ở cõi ta bà này.

Tôi chỉ tiếp xúc với ngài Tuệ Sỹ qua sách vở, những trước tác, dịch phẩm, luận giải của ông. Và vì thế, nghĩ về ông, tôi thường tiếc 17 năm tù đày của ông.

Thời gian ấy, khi sức làm việc đang ở kỳ sung mãn, có thể nếu có các điều kiện làm việc đơn giản nhất, có lẽ những người thụ hưởng như tôi đã có nhiều hơn những ngón tay chỉ trăng, có nhiều hơn một người bạn chữ để song thoại, tư ghì.

Mười bảy năm ấy, dù với một trí tuệ siêu vượt, ông có thể tự luyện ngoại ngữ một mình, tự tập dương cầm với các phím đàn tưởng tượng trên sàn xà lim lạnh, nhưng vẫn đáng tiếc, không phải cho ông, mà cho phần còn lại ngoài ông.

"Không có đạo Phật chung chung cho đồng loạt tuổi trẻ. Mỗi cá nhân tuổi trẻ là biểu hiện của mỗi hình thái đạo Phật sinh động", ông đã nói như thế trong bài "Đạo Phật và thanh niên". Tôi nghe và hiểu rõ rằng vì sao đã thích ông khi tuổi trẻ, vì ông là một nhà sư hiện sinh.

Ông hiện sinh ngay trong các truyện ngắn nho nhỏ về một chú tiểu tè trên đống ngói, chú tiểu mê mãi bản Sonata 14, người tình mệt mỏi nhìn một người tình mê man trong đống dây nhợ rút chất nhầy trong người ra. Ông hiện sinh trong vai một lữ khách không biết đặt lưng xuống đâu, một lữ điếm hay ngôi nhà quen thuộc, tất cả đều tường xám. Ông hiện sinh khi viết "Nhất định, phải có sự lựa chọn; dù không phải là lựa chọn một cách tùy tiện. Khởi đầu của nhận thức, tất phải có sự lựa chọn. Hoạt động trí năng của tuổi trẻ, trước tất cả, là khả năng lựa chọn. Tuổi trẻ học tập để biết lựa chọn" - "Phật Giáo và thanh niên".

 Mọi nỗ lực kể cả khi đọc/không đọc ông cũng chỉ là một lựa chọn. Đời ông là một lựa chọn, một lựa chọn cao cả, dù qua những sáng tác của ông, có khi vẫn có len lén những tiếng thở dài kín đáo. Nhưng không sao, đó mới là hiện thân ở cõi này, ai chắc ngài Tất Đạt Đa không thở dài.

"Chúc anh chị có đầy đủ nghị lực để chinh phục những vương quốc cần chinh phục; để chiến thắng những sức mạnh cần chiến thắng", thầy Tuệ Sỹ nói. Ông đã chiến thắng, đã chinh phục, ông sẽ trở lại, triển hạn những điều đã nói, bằng những người tiếp nối, mở rộng và dựng ngay thẳng, một cuộc làm người, nhiều cuộc làm người!

TRẦN VƯƠNG THUẬN 29.11.2023 (Tựa bài do Thụy My đặt)