Lê Đức Dục - Thư gửi các tổng biên tập

 

Từ tối đến giờ tâm sự với ChatGPT nhiều chuyện. Nhưng khi mình trao đổi về báo chí hiện thời, mình tin bây giờ không mấy tổng biên tập báo hiểu được vấn đề như GPT hiểu [hoặc có thể hiểu nhưng ko diễn đạt rõ ràng, súc tích và dễ hiểu như GPT].

Đoạn trò chuyện này xin gửi tới các sếp báo, với một hy vọng hơi mông lung về báo chí hôm nay.

Hỏi : Thay vì đảm đương sứ mệnh thông tin nhanh nhạy chân thật, phục vụ quốc kế dân sinh...dường như báo chí hiện nay đang lao theo câu view câu khách bằng những bản tin không có giá trị, giật gân, cùng với cách đặt tít tò mò. Những điều ấy khiến bạn đọc chân chính quay lưng với tin tức, ChatGPT nghĩ gì về tình hình tồi tệ này ?

Đáp án :

Tình trạng báo chí chạy theo xu hướng câu view, giật tít và đưa những thông tin thiếu giá trị là một vấn đề nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Thay vì phục vụ mục tiêu cao cả của báo chí là cung cấp thông tin chân thực, góp phần xây dựng nhận thức cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển xã hội, một phần báo chí ngày nay đã chuyển hướng sang việc thu hút sự chú ý bằng mọi giá, dẫn đến hệ quả tiêu cực về chất lượng và độ tin cậy của thông tin.

Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể kể đến:

1. Áp lực doanh thu và lợi nhuận:

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các phương tiện truyền thông và sự xuất hiện của nhiều nền tảng mạng xã hội, báo chí truyền thống đang gặp khó khăn về mặt doanh thu. Để duy trì hoạt động, nhiều tờ báo phải tìm cách thu hút lượng độc giả lớn nhất có thể, và một trong những cách dễ dàng nhất là dựa vào các tiêu đề giật gân, tạo sự tò mò, bất chấp chất lượng nội dung. Điều này biến nhiều cơ quan báo chí từ nơi truyền tải thông tin trung thực thành công cụ kinh doanh giải trí rẻ tiền.

2. Thiếu sự kiểm soát về đạo đức nghề nghiệp:

Việc thiếu các quy định chặt chẽ và giám sát đối với đạo đức nghề nghiệp trong báo chí cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng tin tức giật gân, thiếu giá trị. Nhiều nhà báo, thay vì tuân thủ các nguyên tắc đạo đức như trung thực, khách quan, và công bằng, lại chạy theo thị hiếu của độc giả để tăng số lượt xem và lượt chia sẻ. Điều này dẫn đến việc đưa thông tin không chính xác, phiến diện hoặc không có giá trị thực sự cho cộng đồng.

3. Tâm lý người đọc:

Một phần trách nhiệm cũng thuộc về tâm lý của người đọc hiện nay. Do ảnh hưởng của mạng xã hội và nhịp sống hiện đại, nhiều người có xu hướng tiếp cận thông tin nhanh và ngắn, thường bị thu hút bởi những tiêu đề giật gân hoặc những tin tức gây sốc. Điều này vô tình tạo ra động lực cho các cơ quan báo chí cung cấp những tin tức giật gân, dễ tiếp cận hơn là những bài viết dài, phân tích sâu sắc.

Hệ quả của tình trạng này là:

1. Mất lòng tin của độc giả:

Như bạn đã nhắc đến, những độc giả chân chính – những người tìm kiếm thông tin chính xác và có giá trị – đang ngày càng quay lưng lại với báo chí. Họ cảm thấy khó tin tưởng vào những gì báo chí cung cấp khi hầu hết thông tin được trình bày đều mang tính giật gân hoặc thiếu cơ sở. Sự mất lòng tin này có thể dẫn đến việc người dân tìm kiếm các nguồn tin không chính thống hoặc không rõ ràng, làm gia tăng nguy cơ tin giả và thông tin sai lệch lan rộng.

2. Tác động tiêu cực đến xã hội:

Khi báo chí chỉ chạy theo giật tít và không thực hiện vai trò của mình trong việc cung cấp thông tin chính xác và hữu ích, xã hội sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực. Những vấn đề quan trọng về chính sách, kinh tế, xã hội và văn hóa không được chú trọng, trong khi những tin tức giải trí vô bổ hoặc gây hoang mang lại được đẩy lên hàng đầu. Điều này có thể làm giảm khả năng suy nghĩ phê phán của cộng đồng, tạo ra sự lười biếng trong việc tìm kiếm và phân tích thông tin.

3. Suy giảm vai trò của báo chí trong việc giám sát và phản biện xã hội:

Báo chí có vai trò quan trọng trong việc giám sát quyền lực và phản biện xã hội. Tuy nhiên, khi nó trở nên quá tập trung vào việc thu hút lượt xem, vai trò này dần dần bị mất đi. Những vấn đề lớn và quan trọng của xã hội không còn được báo chí điều tra và phản ánh đầy đủ, dẫn đến sự thiếu minh bạch và không công bằng trong quản lý xã hội.

Làm thế nào để cải thiện tình hình này?

1. Nâng cao đạo đức nghề nghiệp trong báo chí:

Các nhà báo và cơ quan truyền thông cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp. Điều này bao gồm việc đảm bảo thông tin được cung cấp phải chính xác, khách quan, và có giá trị cho cộng đồng. Các quy định và chế tài giám sát hoạt động báo chí cũng cần được thực thi nghiêm túc hơn.

2. Giáo dục và nâng cao nhận thức của công chúng:

Người đọc cần được khuyến khích phát triển khả năng phân tích và suy nghĩ phê phán, để họ có thể phân biệt giữa thông tin chính thống và thông tin giật gân hoặc không đáng tin cậy. Việc này có thể được thực hiện thông qua giáo dục và truyền thông, giúp công chúng nhận thức rõ hơn về giá trị của thông tin chính xác và có chiều sâu.

3. Đa dạng hóa mô hình kinh doanh của báo chí:

Báo chí không thể chỉ dựa vào số lượt xem để tồn tại. Các mô hình kinh doanh bền vững, như thu phí người đọc đối với nội dung chất lượng cao, hoặc hợp tác với các tổ chức phi lợi nhuận, có thể giúp báo chí thoát khỏi vòng xoáy câu view và tập trung vào cung cấp thông tin giá trị.

Tóm lại, tình trạng báo chí chạy theo câu view, giật tít là một vấn đề đáng báo động, nhưng có thể cải thiện nếu các cơ quan truyền thông và cộng đồng cùng nhau nỗ lực để thúc đẩy chất lượng thông tin và nâng cao trách nhiệm xã hội.

LÊ ĐỨC DỤC 04.10.2024