Huỳnh Ngọc Chênh – « Mít pháp trị »

Như mọi người đã biết, trước đây tui có cây xoài đức trị, là cây xoài ra một trái duy nhất, nằm cạnh lối đi không có rào chắn bảo vệ, hoàn toàn tin tưởng vào “đạo đức lối sống” của người qua đường. Và trái xoài đó đã tồn tại cho đến ngày vừa chín tới thì bị hái trộm. Hì hì.

Nay thì có cây mít cũng ra trái mùa đầu tiên những 10 quả như tui đã khoe lên mạng mà mọi người đã biết. Hôm đầu tháng tui ra Hà Nội đón vợ thì đếm được 10 quả nho nhỏ. Nhưng hôm nay trở về thì thấy không mất đi quả nào mà còn tăng thêm 3 quả, thành 13 quả, mà quả nào cũng to đùng và sắp chín.

Tài sản của tui đã không mất đi mà còn tăng lên. Ấy là tui đã thiết lập một cơ chế hữu hiệu để bảo vệ cây mít này.

Cơ chế ấy như sau: xây hàng rào cao, làm cổng, mua khóa tốt và thuê hẳn một người làm thủ trưởng quản lý, chăm sóc và bảo vệ cây mít.

Tuy nhiên nếu chỉ tin vào “đạo đức và lối sống” của vị thủ trưởng này thì có khi mít sẽ mất hết. Hoặc ngài lo ngủ để kẻ trộm bẻ khóa lén vào đánh cắp, hoặc đích thân ngài mời kẻ trộm vào hái mít mang đi, hoặc tự ngài hái mít xơi hoặc mang đi bán.

Để ngăn ngừa sự việc không hay có thể xảy ra đó, tui phải dựng ra một bộ phận giám sát. Đó là cái camera theo dõi ngày đêm qua Internet, để ở bất cứ nơi đâu tui cũng có thể giám sát mọi hành vi của ngài thủ trưởng ăn lương tháng của tui.

Có một thể chế tốt bảo vệ và chăm sóc cây mít nên gọi là cây mít pháp trị. Nhờ vào nền pháp trị đó mà cây mít của tui cứ thế yên tâm ngày đêm sản xuất ra thêm quả ngọt, làm của cải của tui nhờ đó mà tăng trưởng ào ào.

Người dân trong một quốc gia cũng như cây mít. Nếu có một thể chế bảo vệ và chăm sóc tốt thì vì sự sống, họ sẽ ra sức làm ra nhiều của cải. Nhà nước cứ ngồi đó thu thuế mà điều hành quốc gia, chứ chẳng cần lăn xả ra kinh doanh sản xuất như người dân để rồi thua lỗ quá to.

Quan trọng là nhà nước phải biết đưa ra một thể chế hợp lý để tuyển dụng các quan chức và giám sát các quan chức đó, không cho họ ăn trộm của công là OK. Có cái xứ sở chi mà có quá nhiều quan chức ăn cắp của công từ vài trăm đến vài ngàn tỉ, mà người dân chẳng hay biết gì.

Thể chế để quản lý và giám sát tốt đẹp và ưu việt nhất hiện nay thì đã có và đang được các quốc gia giàu mạnh văn minh áp dụng: Thể chế tam quyền phân lập, chấp nhận đa đảng và xã hội dân sự hoạt động.

Hệ thống giám sát cán bộ tốt nhất là quốc hội và tư pháp độc lập, cộng thêm đảng phái đối lập và các tổ chức xã hội dân sự. Tất cả những cái đó là những camera tốt nhất để toàn dân có thể qua đó giám sát mọi hành vi của các bộ phận và cá nhân trong bộ máy quản lý đất nước.

Sự giàu nghèo của các quốc gia là do thể chế. Khoa học đã chứng minh điều đó qua công trình nghiên cứu của ba nhà kinh tế Mỹ vừa được giải Nobel.

Hãy mạnh dạn thay đổi thể chế để đưa đất nước tiến lên. Đừng như Cuba hay Bắc Triều Tiên, giữ mãi thể chế độc tài nhằm bảo vệ lợi ích cho một nhóm người. Làm cho đất nước đói nghèo đến mức bánh mì không đủ ăn, điện không có để thắp sáng, quá sức bi thương.

HUỲNH NGỌC CHÊNH 21.10.2024