Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Lần đi thăm Đài Loan đầu năm 2024, tôi để ý người Đài Loan luôn ghi nhớ và nhắc mình, nhắc người khác hàng ngày cái khẩu hiệu sau:
Biết ơn, hối cải, từ bi, bao dung.
Nó không phải là hình thức để khoe mẽ, biểu diễn đạo đức, mà là một nhu cầu của lương tâm, nhằm chống lại sự sao nhãng làm điều tốt, vì muôn vàn lý do.
Cương quyết hôm nay chỉ điểm tin hồ hởi phấn khởi tin tưởng phơi phới...
1. "Giang Hồng Ngọc: Tuổi Tỵ nhưng không dữ như rắn"- Vấn đề là, với linh vật rắn năm nay, kiếm được một con rắn dữ hơi khó. Mà nữa, ai lại khai tuổi phụ nữ ra thế dù đấy là... Giang Hồng Ngọc.
"Ngày Tết, Giang Hồng Ngọc kiêng không quét nhà. Nếu mùng 1 có quét nhà sẽ tấp rác vào một góc nhà, đến mùng 2 mới quét hết mọi thứ ra. Giang Hồng Ngọc còn tránh mặc trang phục màu đen dù đây là gam màu chị "chung thủy" nhất. Tết này, chị chuẩn bị chiếc áo dài đỏ, mong muốn năm 2025 là năm tuổi rực rỡ, bình an và suôn sẻ"- Có ai học chị Ngọc hơm?
2. "Không 'kiêng' ngày Tết, cảnh sát xử lý gần 1.000 lái xe có nồng độ cồn ngày mùng 1"- He he tưởng tết mà vô tư à?
Tết ở miền Tây sông nước ngày xưa là một ký ức êm đềm như chính dòng sông quê hương. Nhưng ngày nay, Tết dường như đã bị « công nghiệp hóa » rồi.
Ngày xưa, Tết không « sang trọng » như ngày nay. Không có những hộp bánh mứt bóng loáng, không phải là những cành đào, cành mai rực rỡ. Mà là những chiếc bánh tét, những chuyến xuồng chở nặng tình thân, và những câu chuyện giản dị bên bếp lửa.
Ngày ấy, cả nhà hay cả xóm cùng gói bánh tét. Mùi lá chuối xanh thơm quyện với hương gạo nếp, mỡ thịt, tạo nên một thứ âm hưởng riêng biệt chỉ có ở Tết. Má tôi và mấy người hàng xóm gói từng chiếc bánh tròn trịa, căng đầy như chứa đựng cả ước vọng no đủ của một năm mới.
Năm nào mấy đứa em tôi bên Cali cũng gửi về cho tôi xem cả đống hình tụi nó ăn tết, chơi tết bên Mỹ. Rồi tôi dạo mạng xã hội cũng thấy cảnh người Việt mình tổ chức ăn tết, chơi tết Việt ở khắp nơi trên thế giới.
Tết Việt Nam ở nước ngoài có khi còn được tổ chức hoành tráng, sang trọng hơn tết ở Việt Nam. Bánh trái ê hề, đốt pháo tung trời, quần là áo lượt, hàng hóa sung túc, chợ hoa, hội hoa xuân náo nhiệt, tưng bừng… Thế nhưng, lạ một điều là tôi lại không cảm nhận được không khí Tết trong những tấm ảnh, video clip tết đó, không thấy lòng mình rạo rực, náo nức, rung động!
Tết với tôi, là phải cả đất trời cùng vào xuân, chuyển mùa, giao hòa… người người, nhà nhà cùng đón mùa xuân về. Dù trong đó có những người không hề muốn đón tết như lời một nhạc phẩm: “Đợi hai ba năm nữa, quê mình thôi khói lửa, mời xuân đến với tôi. Giờ này còn nổi trôi, thân chinh nhân hồ hải, hỏi xuân có gì vui… Hỏi xuân có gì vui, xuân là của muôn người, mặc tình xuân lả lơi. Ôi đất nước đôi nơi, xuân đi làm sao tới…”
Tự nhiên lười biếng, dù Tết đến, nhưng cũng nên ghi lại đây một cái Tết đầy vơi.
Năm 1982, từ chiến trường K về trường đại học Tổng hợp, công tác ở Đà Lạt hơn 3 năm, về Sài Gòn làm báo. Sinh sống và ở Sài Gòn hơn 40 năm. Sài Gòn thành quê hương thứ hai.
Lạ là năm nay thành phố đón Tết Ất Tỵ quá mát mẻ. Vào 23 giờ đêm 29 Tết chỉ có 23 độ C - dự báo thời tiết trên iPhone cho biết đến giao thừa 22 độ, 5 đến 7 giờ sáng 19 độ. Lạnh.
Hồi nhỏ, tôi rất mê thơ Nguyễn Bính. Đang học đệ ngũ (1969), tôi đã thuộc “Lỡ Bước Sang Ngang”; giờ vẫn thuộc.
Thầy Phạm Ngọc Hà (Trung học Chính Tâm, Phan Thiết) dạy Văn cực hay. Tôi vẫn nhớ đoạn bình giảng “Sau vụ án Nhân Văn Giai Phẩm, Nguyễn Bính bị loại ra khỏi thành phần văn thi nhân miền Bắc...”; chẳng biết đó là vụ án gì.
Năm 1984, học Văn ở đại học Sư Phạm TPHCM, hỏi vụ án, các thầy cô đều lảng tránh. Dần dà, có dịp trò chuyện với những người trong cuộc và nhân chứng; tôi biết mức kỷ luật chung lúc đó là “Cảnh cáo trước Hội Nhà văn Việt Nam, ngưng in tác phẩm trong một năm. Nhân văn Giai phẩm không có Nguyễn Bính”. Sau này, nhiều người trong vụ án, được minh oan, nhận giải thưởng Hồ Chí Minh.
Lần ấy mấy anh em học viên trường viết văn chúng tôi, theo lời mời khẩn khoản của một anh bạn làm thơ tên là L., nhà ở phía ngoài đê sông Hồng (phố Bạch Đằng hiện nay), đến nhà anh uống rượu. Để chắc chắn chúng tôi đến, anh vào tận trường đưa chúng tôi về nhà.
Chả là anh L. vừa có thêm một bài thơ được đăng ở báo chuyên về văn học nên cao hứng lắm. Trời tối, đèn đường chả khác gì đom đóm, khiến chúng tôi lầm lũi đạp xe theo anh. Mất độ 40 phút thì đến nơi. Đó là một xóm lao động nghèo. Vừa vào đến ngõ, anh đã gọi vợ toáng lên:
- Mình ơi, mình đâu rồi, có khách quý đây này.
Ông Hoàng Nhân Huân, CEO của Ndivia bữa nay chắc đau đầu buốt ruột khi giá công ty của ông mất đi hơn 1/6 giá trị chỉ trong một đêm, tương đương gần 600 tỉ usd.
Giá cổ phiếu nhà sản xuất chip AI Nvidia đã kết thúc phiên giao dịch ngày thứ Hai với mức giảm 16,9% trong khi đối thủ Broadcom giảm 17,4%. Đồng thời giá nhiều cổ phiếu của các cty công nghệ lớn tại Mỹ giảm hàng loạt.
Lý do vì thị trường chứng khoán phản ứng trước sự ra đời của DeepSeek thuộc công ty khởi nghiệp Trung Quốc do Lương Văn Phong làm CEO. Sản phẩm AI mới từ Trung Quốc này đưa ra thách thức với ngành công nghệ AI đang dẫn đầu tại Mỹ.
Ba chỉ số chứng khoán lớn của Hoa Kỳ đồng loạt giảm trong phiên giao dịch buổi sáng ngày 27, và cổ phiếu công nghệ đang trong trạng thái máu chảy thành sông. Điều này là do DeepSeek, một công ty mới khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo (AI) của Trung Quốc, nổi lên như một chú ngựa ô và tuyên bố có thể xây dựng một Mô hình AI với chi phí thấp.
Sự kiện trên làm dấy lên nghi ngờ từ mọi tầng lớp xã hội về việc tích lũy lượng lớn dữ liệu của châu Âu và Mỹ, cũng như tính hợp lý của việc sử dụng sức mạnh tính toán để đào tạo các mô hình AI đã khiến mọi người lo lắng rằng bong bóng cổ phiếu AI sẽ nổ tung.
Chỉ số công nghiệp Dow Jones giảm 180 điểm, tương đương 0,4 %, S&P 500 giảm 1,8 %, Nasdaq Composite giảm 3,2 %, Philadelphia Semiconductor Index giảm 6 %, TSMC ADR giảm 8 % và Nvidia giảm 18 %. Super Micro giảm 4,2 %. Microsoft giảm 4,4 %.
Trung Quốc thách thức cả thế giới bằng hàng tiêu dùng giá rẻ từ mấy thập kỷ. Nay AI cũng giá rẻ không ngờ, và mối đe dọa cũng không kém.
Ngày 20/01, DeepSeek, công ty khởi nghiệp Trung Quốc, đã công bố mô hình AI V3 miễn phí và phiên bản R1 mã nguồn mở với chi phí đào tạo thấp hơn 96,4 % so với OpenAI o1 nhưng vẫn đạt hiệu suất tương tự.
Mô hình được xây dựng chỉ trong hai tháng, với chi phí dưới 6 triệu USD, sử dụng chip H800 kém tiên tiến của Nvidia. Hiệu quả đột phá này đã đưa DeepSeek V3 trở thành ứng dụng được tải nhiều nhất trên App Store tại Mỹ vào ngày 27/01.
Chỉ còn mười mấy phút nữa là giao thừa ở Việt Nam. Xạ thủ viết vội đôi dòng chúc Tết các bạn xa gần một năm mới hạnh phúc và bình yên nhe.
Hai tấm hình bông hoa màu trắng và đỏ này hỏng biết có phải là bông hồng không? Nhưng chụp cách đây một tuần ở một đồn Cảnh Sát người Kurd ở Bắc Trung Đông.
Mình lái xe qua đồn thấy đẹp nên ngừng xe xin anh cảnh sát đang chùi rửa xe được phép chụp. Anh zui zẻ đồng ý và nói xì xì xồ gì mình chả hiểu, nhưng đoán là OK chụp sẽ hỏng bị còng tay á.
Thời đại công nghệ lên ngôi. Khi không hài lòng bất cứ ai, bất cứ dịch vụ gì, người ta đánh cho "một sao".
Cách đây một năm, tôi đặt xe Grab car để đi đám cưới. Chờ hoài mà chưa thấy tài xế đến nhà, tôi gọi. Liền nghe một giọng Bắc gắt gỏng:
- Đi bộ ra ngoài đường đi. Nhà cô trong hẻm tôi không "nái" xe vào được.
Phải nói ngay, tục mà nhà cháu nói ở đây là phong tục. Chữ tục theo gốc Hán tự có nhiều nghĩa. Chẳng hạn chỉ đời thường (trần tục, ví dụ: hoàn tục là trở về với đời thường, nhất là những người đã đi tu), chỉ sự thô bỉ, tầm thường (thô tục, phàm tục, tục tĩu, tục tằn, dung tục), chỉ thói quen, tập quán (phong tục, tục lệ, tập tục, thói tục) ...
Trong tút này, nhà cháu chỉ đề cập tới nghĩa thói quen, tập quán. Mà thói quen, tục lệ thường có cả cái tốt cái xấu chứ không phải chỉ tốt.
Phong tục là thói quen tục lệ tốt, còn hủ tục chỉ thói quen xấu, bởi "phong" nghĩa là sự tươi tốt, đẹp đẽ, sinh sắc, thịnh vượng..., "phong tư tài mạo tót vời/vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa" (Truyện Kiều). Còn "hủ" có nhiều nghĩa, trong từ hủ tục thì có nghĩa thối nát, mục rữa, xấu, ví dụ hủ tục là tục đã lỗi thời, không nên tồn tại, hủ nho là kẻ học trò đáng bỏ đi, hủ bại là thói xấu làm cho cuộc sống bị tàn tạ.
Ba mươi tết rồi ạ.
1. Tin vui nhất những ngày cuối năm, gọi đúng nghĩa là chiến công là lực lượng công an phá 2 vụ án lớn, liên quan tới rất nhiều người, là vụ phá 13 ngàn người bị lừa với gần 1.000 tỉ đồng với em Trang là một mắt xích quan trọng ; và vụ công an Đà Nẵng phá vụ lừa đảo cũng quốc tế 1.800 tỉ.
Phía sau những con số lạnh lùng ấy là những tan cửa nát nhà, là trắng tay, là sạt nghiệp, là những phận người xuống đáy...
2. "Nữ MC 'đẹp nhất nhì VTV' báo tin mang bầu lần 2 ngày giáp Tết"- Một bạn gửi cho cái link bài báo này, đọc xong cái tít nhà cháu cũng xoắn não. Bảo sao cái thư của thượng thư bộ chữ và số nó lổn nhổn đến thế. Thích phẩy thì phẩy, thích chấm thì chấm, thích hoa thì viết hoa, chưa kế cái câu: "thư gửi bố mẹ" là rất láo rồi. Với bố mẹ thì phải kính gửi chứ, mà chả bố mẹ, người dưng hơn tuổi đã phải thế rồi.
Hai mươi năm trước, tôi có quen được với một nghệ nhân bonsai nổi tiếng ở làng hoa Gò Vấp, đó là ông Tư Tịnh (giờ thì ông cụ mất rồi, truyền nghề lại cho anh con trai thứ).
Tôi nhớ dịp Tết 2005, tôi qua nhà ông chơi, chứng kiến người ta móc túi lấy 2 tỉ mua 4 cây mai bonsai gốc to bằng bắp chuối chân người lớn, vừa chưng vừa đi biếu mà giật mình.
Ông cụ bảo : « Tôi làm cái nghề này từ hồi còn thanh niên, và hơn 20 năm sau 1975, nghề này như biến mất vì ai cũng lo chạy ăn là chính. Nhưng vài năm gần đây (tức từ khoảng năm 2000), nghề này sống lại (tôi từng viết bài về ông cụ, kể về một lão nông đi làm bằng xe hơi, bởi nhà ở Gò Vấp, nhưng ông có một cái vườn lớn trồng Vạn niên tùng ở Củ Chi). Muốn biết dân giàu hay nghèo, cứ ra chợ hoa tết là biết. Vì chỉ khi người ta khá giả mới tính đến chuyện chưng hoa, chứ nghèo thì lo cho cái bụng là chính, tâm trí nào mà hoa với hòe »!
Bài review cuối cùng của năm âm lịch Giáp Thìn
1. Làm rõ thêm để xác định thái độ đối với ông Donald Trump trong cuộc chiến Nga – Ukraine
Có người hỏi tôi: Có phải anh ghét ông Trump lắm? Để trả lời câu hỏi này, tôi xin nhìn lại chính trong nhiệm kỳ đầu của ông ta, tôi đã từng viết một bài nhận xét ông này từ góc độ chuyên môn quan hệ quốc tế - địa chính trị. Và đến nay những thể hiện của ông ấy làm cho tôi nhận thấy rằng: Những nhận xét của mình là đúng, và sau khoảng 6, 7 năm gì đó, chưa có gì thay đổi.
Thực tế, tôi không có việc gì phải ghét ông ta cả. Đến cuộc chiến tranh này – cuộc chiến tranh của Putox đang tiến hành ở Ukraine, những người ủng hộ cho Ukraine chúng ta cũng chỉ mong ông ta có những hành động hợp đạo lý một chút.
Ngày cuối năm nhìn về tương lai.
1. Cơ thể con người, dù bé lớn, đều có các cơ quan và cấu trúc vận hành giống nhau. Không thể nói, trẻ em ít cân hơn, thấp bé hơn thì phải ít cơ quan hơn.
Đối với quốc gia cũng tương tự. Dù bé lớn, cấu trúc vận hành về cơ bản có nhiều điểm giống nhau. Nhưng không thể rập khuôn, rằng nước lớn có bao nhiêu tỉnh, bao nhiêu bộ thì nước bé cũng như vậy. Cũng không thể giảm trừ theo tuyến tính, rằng một tỉnh nước lớn có diện tích bao nhiêu, dân số bao nhiêu, thì cứ lấy đó mà chia ra khi lập tỉnh cho nước bé.
Canada có diện tích gần 10 triệu km2 nhưng chỉ có 10 tỉnh và 3 vùng lãnh thổ. Trung Quốc hơn 1,4 tỉ dân nhưng chỉ có 23 tỉnh, 5 khu tự trị, 4 thành phố trực thuộc và 2 đặc khu. Theo mô hình Canada và Trung Quốc mà chia tỉnh, thì Việt Nam chỉ có 2 tỉnh (miền Bắc, miền Nam) hoặc 3 tỉnh Bắc bộ, Trung bộ, Nam bộ) là cùng.
Hình như càng nhiều tuổi càng ít mong đến Tết. Cái khoảnh khắc năm tàn tháng tận thưở ngày xưa nôn nao hết mực, còn bây giờ lại nghe văng vắng hư ảo. Mang phận tha hương cầu thực, nỗi nắc nỏm trước mỗi giao thừa lại giục bàn chân tôi chộn rộn quay về quê cũ.
Được hay thua, mất hay còn, lắm lúc làm tôi cuống cuồng giữa bất an và ngộ nhận. Thế nhưng, ngày cuối năm, ngồi dưới mái ấm gia đình chợt nghe lòng nhẹ nhàng như nắng sớm vườn mai chơm chớm nụ.
Đây là cái xích đu lắc lư tuổi lên 5. Ngoài sân là cây mận leo trèo tuổi lên 10. Còn kia là chiếc xe đạp cút kít tuổi 16 cứ chạy tới chạy lui mà chưa bao giờ dám dừng lại trước cổng nhà bạn gái…
