Mai Bá Kiếm - Bà Bạch Tuyết hàm hồ khi tự cho « nghệ thuật là một nghề sang và sạch sẽ nhất »

 

Đôi lời : Tác giả viết rằng bà Bạch Tuyết làm luận án ở Anh nhưng thật ra ở Bulgaria, và không rõ bằng tiếng gì vì bà không rành ngoại ngữ ! (link tham khảo ở cuối bài) –TM.

Tôi chẳng bao giờ viết bài phê phán giới Showbiz khi họ có phát ngôn cao ngạo, nhưng với bà Bạch Tuyết tôi phải nói vì bà là đào hát duy nhất có bằng tiến sĩ.

Bà Bạch Tuyết coi “nghệ thuật” như “một nghề” là đã rất khiên cưỡng. Vì nghệ thuật có nhiều loại hình và trong mỗi loại hình có nhiều nghề.

Thí dụ, nghệ thuật âm nhạc có nghề nhạc sĩ, ca sĩ, nhạc công, múa minh họa. Nghệ thuật sân khấu có soạn giả, đạo diễn, đào kép, thầy đờn, họa sĩ phong cảnh, chuyên viên âm thanh, ánh sáng. Nghệ thuật thứ bảy (điện ảnh) có tác giả kịch bản, đạo diễn, minh tinh, cascadeur, quay phim, viết nhạc nền. Nghệ thuật nhiếp ảnh có nhiếp ảnh gia; nghệ thuật tạo hình có điêu khắc gia, họa sĩ, đồ họa viên, nhà trang trí mỹ nghệ. Nghệ thuật nấu ăn có đầu bếp…

TS Bạch Tuyết làm luận án ở Anh chắc nhớ văn phạm tiếng Anh có ba thể: equal comparison, comparative, superlative. Câu “Nghệ thuật là một nghề sang, sạch sẽ nhất” bà đã dùng thể superlative. Là tiến sĩ khi “so sánh nhất” bà phải biết chọn mẫu so sánh mang tính đại diện cho các nghề nằm trong các loại hình nghệ thuật khác, bằng cách chọn mẫu ngẫu nhiên (random sample) hay chọn mẫu theo phân lớp (stratified sample). Nếu không đủ mẫu đại diện so sánh mà nói nghệ thuật là nghề sang, sạch nhất là nói bừa!

Ở Phương Tây, bạn mới quen nhau không dám hỏi “What do you do for work?”. Ở miền Nam trước năm 1975, người ta nói “đụng chạm nghề nghiệp dễ đổ máu”. Ai có kỳ thị nghề nghiệp thì cố giữ trong lòng chứ không ai dám nói ra “nghề mày dơ - hèn, nghề tao sạch - sang”. Nếu bà Bạch Tuyết nói theo nghĩa đen thì phải chứng minh người làm nghệ thuật không tiếp xúc với môi trường dơ bẩn, hóa chất, không hút á phiện, uống nước tinh khiết, ăn thực phẩm an toàn vệ sinh…

Nếu bà nói “sạch sẽ” theo nghĩa bóng thì phải chứng minh người làm nghệ thuật luôn luôn có đạo đức sáng ngời, không giựt chồng, lấy vợ nghệ sĩ khác. Không ăn gian tiền từ thiện, không quảng cáo thuốc lang băm, không ăn mày dĩ vãng - nằm vạ khi đói khổ, không như A.V.T: “mẹ chồng với lại nàng dâu như hai cô ca sĩ có khen nhau bao giờ”!

Riêng “nghệ thuật là một nghề sang nhất” thì bà tự cao nhưng thiếu bằng chứng. Vì sang – hèn không có “đơn vị tính” trong hệ thống đo lường quốc tế, nên không thể định tính và định lượng “sang - hèn”, thì bằng cách nào bà gọi là nghề sang nhất?

Để thẩm định năng lực nghề nghiệp, Bộ Lao động các nước thường công nhận một số tổ chức đã soạn ra hệ thống lượng giá tài năng (talent assessment system) để thẩm định tay nghề giỏi hay dở. Giống như Hội Ái hữu nghệ sĩ trước năm 1975 ở miền Nam có hệ thống lượng giá để chấm và trao giải Thanh Thanh Tâm cho đào kép trẻ; chứ không hề có “hệ thống lượng giá nghề sang - nghề hèn!

Nói nghệ thuật là nghề sang và sạch sẽ nhất là kỳ thị nghề nghiệp, coi thường người lao động, là không biết phương pháp luận, là lố bịch và vô văn hóa!

MAI BÁ KIẾM 17.04.2023

Nghệ sĩ Kim Tuyến: “Tôi chọn tự do và không hối tiếc”