Nguyễn Thông - Chuyện ăn phở (4)

Bát phở thứ hai trong đời, khi ấy đã 17 tuổi, tôi được thưởng thức vào tháng 10.1972.

Nhận giấy báo trúng tuyển đại học, tôi nhờ ông Thắng anh họ lấy xe đạp đèo thẳng lên Hà Nội. Chặng đường từ nhà tới nơi khoảng 120 cây số, hai anh em nắm cơm đem theo, ăn với cá khô, còng lưng đạp, cứ theo đường số 5 mà đi.

Máy bay Mỹ đánh tan nát con lộ huyết mạch nổi tiếng nhì miền Bắc này, chỉ sau quốc lộ 1. Hai cây cầu Phú Lương và Lai Vu đều bị sập, phải vòng theo ngả cầu phao. Đi, còng lưng đạp, mệt quá thì dừng nghỉ mươi phút. Gần tối mới tới nhà một ông anh họ khác, ông Dũng ở phố Triệu Việt Vương.

Cả gia đình ông Dũng già trẻ nhớn bé non chục người nhét trong nửa căn nhà rộng hơn chục mét vuông sâu cuối hẻm. Giờ thêm hai vị khách quê nữa, nằm xếp lớp như cá hộp. Nửa căn kia của nhà bà Hai, ngăn tạm bằng vách gỗ dán. Bà chuyên bán phở gà, cái quán nhỏ đầu ngõ. Bà có hai anh giai con to khỏe, đẹp như trung úy Phương, một anh tên Trung, anh kia tôi không nhớ tên, cùng diễn cho đoàn xiếc Hà Nội. Tới khuya, ngó qua khe tấm gỗ mỏng ngăn đôi hai gia đình còn thấy các anh tập luyện, bắp tay to cuồn cuộn. Lạ chỗ, vả lại lần đầu tiên biết Hà Nội, nằm thao thức không ngủ được.

Sáng sớm, ông Dũng dắt hai anh em tôi ra quán phở bà Hai, đãi mỗi ông em một bát phở gà tú hụ, váng mỡ gà đẹp ngời ngời, béo ngậy. Ổng làm thợ quét vôi, bạn thân của nhà thơ Tạ Vũ, kinh tế cũng nghèo nhưng suốt bao năm chiến tranh không gặp nhau, giờ đãi các em sao cho thịnh soạn chút, kẻo hai đứa thất vọng về thủ đô.

Tôi tò mò hỏi nhỏ, anh ơi, bao nhiêu một bát vậy. Ông Thắng giơ ngón trỏ và ngón út, tức là một đồng rưỡi. Ôi giời, bát phở còn đắt hơn vé ô tô khách Hải Phòng - Hà Nội. Trời ơi, sao mà ngon đến thế. Tôi chả biết khi ai đó thưởng thức sơn hào hải vị có cảm giác thế nào, chứ với tôi, bát phở gà quán bà Hai là một thứ ký ức sung sướng hạnh phúc bám chặt trong đầu, thật khó tả.

Sau nghe nói gia đình bà Hai cũng chuyển đi chỗ khác, hai anh con theo nghề xiếc “sinh nghề tử nghiệp” bị tai nạn phải bỏ nghề, một anh đã mất, anh Trung về già sống bệnh tật, cô độc. Cả ông Thắng đạp xe đèo tôi đi 120 cây số trong bom, cả ông Dũng chủ cái gia đình gần chục người trong căn phòng ép cá mòi ấy đều đã về với tiền nhân tiên tổ, để lại trong tôi ký ức về bát phở hiếm có trên đời.

Lại nhớ có đêm, đầu năm 1973 thì phải, ký túc xá Mễ Trì đã gần 1 - 2 giờ khuya mà tầng 3 nhà C2 phòng bên vẫn ồn ào, cãi nhau hăng lắm, tôi mò sang xem có chuyện gì. Hóa ra đám sinh viên đói quá không ngủ được, đang tranh cãi về phở.

Phe “văn hóa” của bọn thằng Chương, thằng Tửu bảo ăn phở cũng phải có văn hóa, đại loại dù đói mấy đi chăng nữa cũng cứ phải chừa lại tí chút cả nước lẫn cái, có như thế mới lịch sự, thể hiện cái tầm của người ăn phở. Phe “thực dụng” do bác Huy Cờ cầm đầu và đám thằng Ba, thằng Bính, Bá Tân chủ trương ăn phở thì cứ húp cho sạch, tiền mình bỏ ra chứ nào đi xin của ai. Vả lại chừa thì rất phí phạm trong khi mình đang thèm thuồng đói khát, đừng có bê cả bát ô tô húp soàn soạt thô lỗ thì thôi chứ ai cấm.

Bên nào cũng có lý, phân tích thấu đáo, sư nói sư phải, vãi nói vãi hay. Tôi ngồi ngẩn nghe, thòm thèm, quên cả về đi ngủ, và chợt nhận ra rằng phần lớn những ông đang tranh luận về phở rất hăng kia là những ông rất ít được ăn phở, thậm chí chưa biết mùi vị phở thế nào. Trừ thằng Chương bởi nó thuộc diện con nhà “có điều kiện”, còn mấy vị kia đều trong đám “hoàn cảnh” cả. Sau khi về phòng rồi, vắt tay lên trán nghĩ, chắc mình thuộc phe bác Cờ. Hôm ăn bát phở gà quán bà Hai ở Triệu Việt Vương, mình húp nhẵn chả chừa tí nào. Lại ngường ngượng, không biết bữa ấy có ai nhìn thấy.

Một lần ăn phở nữa khó quên trong đời. Sau Tết Ất Mão 1975, người bạn gái đang học bên trường ngoại ngữ rủ mình đi ăn phở ở quán phở duy nhất bên đường tàu điện ga Thanh Xuân. Mình lúng túng chần chừ mãi bởi… không tiền. Nàng cười, ngại không xèng hở, đi đi, tiền đây, mợ mới cho hôm tết.

Lội bộ bước thấp bước cao ra quán đường tàu mà cứ ngại vô cùng. Ăn chơi phải chịu tốn kém, có người lái đàng hoàng, chứ không phải phở UAV. Hai bát phở gà bốc khói nghi ngút trong cái lạnh rét nàng Bân tháng Ba. Lúc đầu còn rụt rè thẹn thùng, thứ mặc cảm vốn có của những kẻ không tiền, sau tôi làm một mạch nhoáng cái bát đã cạn trơ đáy, rồi ngồi ngắm… nàng. Chợt nhớ ai đó trong truyện của Nam Cao ao ước, “chúng mình cứ được thế này mãi thì thích nhỉ”.

Chuyện phở ngoài phở còn dài, như phở quát, phở mắng, phở xếp hàng, kể cả chuyện chán cơm thèm phở, v.v… mong có dịp lại biên tiếp hầu bạn đọc.

NGUYỄNTHÔNG 22.10.2021

Nguyễn Thông - Chuyện ăn phở (1)

Nguyễn Thông - Chuyện ăn phở (2)

Nguyễn Thông - Chuyện ăn phở (3)