ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng: Tòa tối cao vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội vụ Hồ Duy Hải

(MTG 14/05/2020) Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng vừa có văn bản gửi Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, nội dung thư về vụ án Hồ Duy Hải.

Vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội

Theo ông Nhưỡng, ngày 8.5.2020 Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao (TANDTC) tuyên án giám đốc thẩm vụ Hồ Duy Hải đã gây nên sự bức xúc rất lớn trong xã hội.

Cử tri và người dân khắp cả nước, trong đó có cả những nhà chuyên môn nguyên là thẩm phán TANDTC, chuyên gia luật, giáo viên… đều cho rằng, với những chứng cứ và lập luận mang tính chủ quan, áp đặt, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã phán quyết đồng tình với hai bản án bị dư luận phản đối mạnh mẽ hơn chục năm, để dễ dãi kết án tử một con người.

Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Lưu Bình Nhưỡng cũng cho biết dư luận cho rằng phán quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội và đã dựa trên tư duy, quan niệm mang tính buộc tội, vấn đề “cấm kỵ” trong lĩnh vực hình sự. Mặc dù công nhận nhiều sai sót mang tính mấu chốt trong quá trình điều tra, nhưng hội đồng lại cho rằng sai sót đó “không ảnh hưởng đến bản chất của vụ án”.

"Đương nhiên, bản chất của vụ án là “giết người” chứ không phải là do “sét đánh chết người”. Nhưng bản chất của cấu trúc tội phạm có thể sẽ thay đổi, chính xác hơn nếu hoạt động tư pháp tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật tố tụng. Thực tiễn đã có những vụ án rất điển hình phải trả giá do vi phạm tố tụng như ngụy tạo chứng cứ, thiếu trách nhiệm, rắp tâm kết tội… đã làm điêu đứng cả nền tư pháp và làm mất uy tín của Đảng, Nhà nước", ông Nhưỡng nói.

Đại biểu Nhưỡng nêu vụ án này đã được Ủy ban Tư pháp của Quốc hội giám sát, qua đó đại biểu Lê Thị Nga, hiện là Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, chỉ ra một loạt vấn đề cần phải làm rõ, cần phải thỏa mãn để khẳng định tính chính xác của việc kết án tử đối với Hồ Duy Hải.

“Hiện tại, dư luận trong xã hội không đồng tình với phán quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC không phải để bênh vực mù quáng cho Hồ Duy Hải mà là không đồng tình với cách tiến hành tố tụng thiếu công tâm, mang nặng định kiến và vi phạm những nguyên lý cơ bản về tội phạm học, tố tụng hình sự. Đặc biệt, càng nghe giải thích của các vị đại diện cho TANDTC cũng như người được mời phỏng vấn phát biểu trên báo chí sau khi kết thúc phiên xét xử, dư luận càng bức xúc hơn vì đó là cách suy luận chủ quan, bất chấp quy định của pháp luật”, ông Nhưỡng nhấn mạnh.

Đề nghị Tổng bí thư, Chủ tịch Quốc hội vào cuộc

Theo ông Nhưỡng, xung quanh vụ việc này, đang tồn tại một số vấn đề cần giải quyết.

Thứ nhất, dư luận rất dị nghị về việc ông Nguyễn Hòa Bình, người đã quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm với tư cách Viện trưởng Viện KSNDTC, nay lại ngồi ghế “chủ tọa” xét xử kháng nghị giám đốc thẩm.

Vì vậy có thể (và đã có kết quả chứng minh) mang định kiến tư pháp vào quá trình điều hành, xét xử, quyết định không vô tư, thiếu khách quan, rõ ràng đã vi phạm quy định tại điều 21 Bộ luật Tố tụng hình sự.

Thứ hai, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã không xem xét công tâm, khách quan, khoa học, đúng đắn đối với các vi phạm tố tụng của cơ quan điều tra.

Có thể nói nhiều vấn đề ẩn khuất bị che lấp đã được dư luận nêu bức xúc trong suốt thời gian qua (như: thời gian thực hiện hành vi phạm tội không chính xác; thời điểm nạn nhân bị chết không được xác định; vi phạm trong việc thu giữ mẫu máu, vân tay, chưa xác định lời kể của các nhân chứng quan trọng…).

“Nhưng qua 3 ngày làm việc Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã không thỏa mãn những điều xã hội đang quan tâm theo dõi, đặt ra để giải quyết về phương diện tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật tố tụng, có dấu hiệu vi phạm các điều 7, 8, 13, 15, 17 Bộ luật Tố tụng hình sự”, ông Nhưỡng nhấn mạnh.

Thứ ba, quá trình xét xử, Hội đồng Thẩm phán TANDTC tự đặt ra một quyền năng trên cả luật do Quốc hội ban hành.

“Tuyệt nhiên không có quy định nào cho phép Hội đồng Thẩm phán TANDTC phán quyết về việc kháng nghị của Viện KSNDTC đúng hay không đúng pháp luật. Như vậy Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã tự cho mình áp đặt thêm quyền năng thứ 7 đứng trên luật pháp. Đây là sự vi phạm nghiêm trọng cả về chính trị và pháp lý”, ông Nhưỡng nhấn mạnh.

Thứ tư, một số giải thích gần đây của hai Phó chánh án TANDTC (Nguyễn Trí Tuệ, Bùi Ngọc Hòa) về những vấn đề xung quanh vụ án và quá trình xét xử càng bộc lộ rõ quan điểm không chuẩn định về thẩm quyền của Viện KSNDTC, về vai trò của Chánh án TANDTC, về tính độc lập của thẩm phán, nhất là về cách thu thập, đánh giá chứng cứ.

"Việc này càng làm tăng thêm sự hoài nghi, thiếu niềm tin đối với cơ quan xét xử cao nhất của Nhà nước pháp quyền Việt Nam, có vẻ như không ai hiểu vụ án hơn Hội đồng Thẩm phán TANDTC" ông Nhưỡng nêu.

ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng cũng cho hay, qua một số thông tin cử tri thì đang có cuộc vận động, chỉ đạo ngầm một số cơ quan báo chí viết bài “ủng hộ” TANDTC; tìm cách hạn chế, cấm đoán đưa tin từ những người không đồng tình với TANDTC, thậm chí “dựng chuyện”, “chụp mũ” đại biểu quốc hội bị phản động lợi dụng… nhằm mục đích bịt đường dư luận đang đòi hỏi tòa án phải tôn trọng và hành động vì công lý, xét xử đúng pháp luật.

“Người dân nghi ngờ về tính đúng đắn, vai trò của Hội đồng Thẩm phán TANDTC với tư cách “người gác cửa” cuối cùng của công lý và nền tư pháp; cho rằng, phán quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC sẽ tạo ra tiền lệ nguy hiểm, tiền lệ rất xấu, hậu quả khôn lường cho hoạt động tư pháp, trong khi theo Hiến pháp lại đó là cơ quan xét xử cao nhất, thực hiện quyền tư pháp”, ông Nhưỡng nhấn mạnh.

ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng đề nghị Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo Ban Cán sự đảng TANDTC, Ban Cán sự đảng Viện KSNDTC, Đảng đoàn Liên đoàn Luật sư Việt Nam báo cáo Ban Nội chính, Ban Bí thư, Bộ Chính trị; chỉ đạo Chánh án TANDTC, Viện trưởng Viện KSNDTC, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam báo cáo Chủ tịch nước về vụ án nêu trên.

Đồng thời, đề nghị Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Chánh án TANDTC, Viện trưởng Viện KSNDTC có báo cáo riêng vụ việc Hồ Duy Hải tại kỳ họp thứ 9 của Quốc hội; tổ chức thực hiện giám sát tối cao của Quốc hội hoặc giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với các vụ án do Hội đồng Thẩm phán TANDTC xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm gây bức xúc dư luận, trong đó có vụ án Hồ Duy Hải, gây ảnh hưởng đến tình hình trật tự an toàn xã hội thời gian qua.

LAM THANH