Những giờ cuối cùng của bè lũ Assad tại Syria (1)

 

(Georges Malbrunot, Le Figaro 09/10/2024) Sau nhiều năm đàn áp đẫm máu, các nhân vật trong chế độ đã biến mất, âm thầm bỏ trốn khỏi đất nước.

« Ông ta đã bỏ chạy, bỏ lại đất nước trong cảnh hỗn loạn ». Cảm giác cay đắng là sâu sắc nơi viên chức Syria liên lạc qua điện thoại sáng Chủ nhật ở Damas. Đêm hôm trước, lúc gần 22 giờ, Bachar Al Assad đã lặng lẽ ra phi trường cách thủ đô khoảng hai chục cây số về phía nam, trong khi quân nổi dậy đã bao vậy dinh thự tưởng chừng bất khả xâm phạm của một hệ thống đang hụt hơi.

Assad và những người thân cận vội vẽ leo lên máy bay riêng. Ai cùng chạy trốn với ông ta ? Khó thể nói một cách cụ thể. Có thể là bà vợ Asma, luật sư chuyên về kinh doanh được đào tạo ở Luân Đôn, chưa bao giờ chỉ trích những hành động tàn bạo của người chồng ; hai người con ; và em trai Maher - người chỉ huy đáng sợ của lữ đoàn số 4, được cho là phải bảo vệ Dinh Nhân dân, nằm ở ngọn đồi nhìn xuống Damas, nơi có văn phòng của Assad. Tối Chủ nhật, các hãng tin nhà nước Nga khẳng định Bachar Al Assad và gia đình đang ở Matxcơva.

Russia's decade long effort to prop up Syrian dictator Assad has failed, with rebels in full control after only one week fighting.

Inside Assad's presidential palace, Damascus. pic.twitter.com/wHVqtezBfq

— KyivPost (@KyivPost) December 8, 2024

Chỉ trong vòng 12 tiếng đồng hồ, không một trận đánh kháng cự nào, quân nổi dậy đã làm sụp đổ gia tộc Assad, đã trị vì Syria từ 54 năm qua. Trước hết là Hafez Al Assad, rồi từ năm 2000 đến lượt con trai Bachar của ông ta - một trong những nhà độc tài bạo tàn nhấ thế giới, duy trì quyền lực nhờ tham nhũng, tra tấn và đàn áp.

Cùng có nguy cơ bị những người chống đối trả thù - họ sắp sửa cướp phá dinh thự và cựu đại sứ Pháp ở Syria mệnh danh là « Dinh Nhân dân, nơi mà nhân dân chưa bao giờ được đặt chân vào » - Bachar và Maher liệu có bỗng dưng hòa giải với nhau ? Một nhà ngoại giao Ả Rập hiểu rõ về Syria nói : « Lúc gần đây quan hệ của họ xung khắc ». Trong gia đình, nơi chuyện làm ăn và quyền lực đôi khi xung đột, người ta giải quyết bất đồng bằng súng. Nhà ngoại giao trên nói thêm : « Tranh cãi giữa họ xảy ra cách đây không lâu, Maher không muốn bà Asma thâu tóm quá nhiều tài sản và bớt đi việc phô trương ».

Assad không trả lời nữa

Họ đi về đâu ? Những khả năng rất hạn chế. Đến Nga, nơi Asma bị ung thư vẫn đến chữa trị thường xuyên ? Đến Abu Dhabi của Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất; nơi Bouchra, chị của Bachar sinh sống từ 2012 từ khi chồng bà ta, Assef Shawkat, giám đốc tình báo quân sự bị sát hại tại Damas trong những điều kiện đáng ngờ ? Hay đến Iran, hoặc Belarus, chốn lui tới quen thuộc của gia đình Assad ? Chủ nhật, Nga nhẹ nhàng thông báo là Bachar Al Assad đã rời đất nước, « sau khi ra lệnh chuyển giao quyền lực êm ái ».

Assad để lại phía sau thủ tướng Mohammed Al Jalali, được các nhà quan sát cho rằng chỉ là một nhân viên bình thường trong hệ thống Syria. Từ tư gia ở Mazzé, sáng Chủ nhật ông này đã thu một video, trong đó ông chìa tay về phía nổi dậy để chuẩn bị chuyển giao. Vài giờ sau Al Jalali cho biết đã liên lạc được với Mohammed AlJoulani, thủ lãnh lực lượng Hayat Tahrir al-Cham (HTC), từng là một nhánh của Al Qaida. HTC là nhóm quan trọng nhất trong liên minh đã đánh gục chế độ.

Viên chức này, nay ẩn náu trong một căn hộ ở thủ đô và tìm cách rời Syria, từ hôm tối thứ Sáu đã thổ lộ với chúng tôi, là từ nhiều ngày qua, « không còn ai trả lời qua điện thoại, tình hình rất nóng ».

Đã hẳn chẳng phải là Bagdad mùa xuân 2003, khi bộ trưởng Thông tin Mohamed Al Sahaf tuyên bố trên truyền hình - đồng thời chuẩn bị chạy trốn sang Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất - rằng không có người lính Mỹ nào tại thủ đô Irak. Dù vậy một sự chối bỏ thực tế có thể thấy được trong những phát biểu trấn an của bộ trưởng Nội vụ Syria tối thứ Bảy, có thể là dưới áp lực. Nguồn tin trên đây của chúng tôi cũng nói rằng « chính quyền vẫn có đủ quân để bảo vệ Damas », « chính những tên tội phạm đang tiến gần Damas ». Tối thứ Sáu, khi quân nổi dậy bao vây thành phố quan trọng Homs cách thủ đô 140 kilomet về phía bắc, một doanh nhân có thời gian dài ủng hộ Assad nhận ra sự thật : « Chỉ một chữ tóm gọn tình trạng của chúng tôi từ sáu tháng qua : sự trống rỗng. Trống rỗng về kinh tế, chính trị và quân sự ».

Trên thực tế, thanh niên chạy trốn khỏi đất nước để tránh bị bắt lính, những quân nhân hiếm hoi còn ở lại, nhận đồng lương đáng buồn cười là chưa đầy 10 đô la một tháng, không muốn chiến đấu. Ngay cả những người Syria ủng hộ chế độ độc tài bằng miệng vì sợ hỗn loạn, cũng không còn chịu đựng nổi, trong một đất nước bị trừng phạt nặng nề. Doanh nhân trên dự báo : « Nếu Iran và Nga không can thiệp, thì sẽ là hồi kết ».

Cuộc họp ở Qatar

Đối với dòng tộc Assad, hồi chuông báo tử đã rung lên vào tối thứ Bảy tại Doha ở Qatar, nơi các nhà bảo trợ Nga và Iran họp lại, đại diện bởi hai ngoại trưởng Serguei Lavrov et Abbas Araghchi, đối mặt với đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan - Ankara là nhà tài trợ chính cho phe nổi dậy. Không thông cáo chung nào được đưa ra sau cuộc họp được coi là cơ hội cuối cùng cho Assad.

(Còn tiếp)