Lê Vĩnh Triển - Bỏ phong tỏa, sống chung với Covid ở Sài Gòn ? Một góc nhìn

Kinh tế kiệt quệ, cuộc sống phần lớn người dân lệ thuộc thu nhập tháng thậm chí ngày (công nhật) cũng đã kiệt quệ. Doanh nghiệp phá sản, giải thể, đời sống hầu hết mọi giới đều suy sụp...

Nhu cầu nới lỏng hay xóa giãn cách/ phong tỏa là rất rõ ràng, để dân tự cứu mình chứ không trông chờ vào các gói an sinh - kêu to nhưng thực chất là không thấm đâu vào đâu. Đối diện với nhu cầu bức thiết này, nhà chức trách lo lắng điều gì?

Không nói ai cũng biết, chính quyền lo dịch bùng phát trở lại và mọi thứ có được (cái gì?) bằng sự hy sinh kinh tế để tránh dịch thời gian qua sẽ bị mất trắng.

Rõ ràng, cũng không có gì lạ, trong một cuộc chiến, lương thực và hệ thống y tế chăm sóc cho dân chúng bị dính bom đạn và binh sĩ bị thương là hai vấn đề cốt lõi. Phòng chống dịch bệnh ở Sài Gòn hiện nay cũng vậy. Đời sống kinh tế của người dân và khả năng của hệ thống y tế, kể cả y tế dự phòng phải là hai mối quan tâm chính. 

Đời sống kinh tế của người dân thì như đã nói, buộc phải mở cửa vì chính quyền không lo nổi cho dân chúng. Mở cửa chậm hơn chỉ càng làm khó nhau hơn, và đời sống của đại bộ phân cư dân sẽ càng khó khăn một cách không cần thiết. Đó là nhận định đối với vấn đề hay tham số thứ nhất là kinh tế và sự kiệt quệ của dân cư.

Tôi cho rằng, nếu xóa giãn cách ngày 15/9 hay chậm hơn mà không đặc biệt quan tâm đến vấn đề thứ 2 là hệ thống y tế gồm cả dự phòng thì rủi ro không kiểm soát được nếu dịch bùng phát lại là rất lớn.  Như vậy vấn đề không phải là mở cửa ngày mai hay chậm hơn, mà là chính quyền có tập trung làm mạnh hệ  thống y tế hay không. Hơn nữa, nếu tập trung đặc biệt vào hệ thống y tế và phòng dịch còn có thể giảm thiểu khả năng dịch bùng phát trở lại.

Có tài liệu nói một lý do mà Đặng Tiểu Bình gây chiến với Việt Nam  năm 1979 là nhằm làm lộ rõ những yếu kém của quân đội Trung Quốc từ đó có cơ hội cải tổ mạnh mẽ quân đội.

Đợt bùng phát dịch Covid-19 này làm bộc lộ rõ ràng những yếu kém vô cùng lớn của hệ thống y tế và hệ phòng dịch của Việt Nam. Nếu chính quyền không nhân cơ hội này, vượt qua các lợi ích cục bộ giữa các ngành, đầu tư mau chóng vào y tế, trước mắt ở Thành phố Hồ Chí Minh và các thành phố lớn, thì có thể xem như mất cơ hội chống dịch bệnh thành công trong tương lai. Mất luôn cơ hội cải tổ một lĩnh vực nhiều ách tắc, bất cập.

HỆ THỐNG Y TẾ VÀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE NÓI CHUNG

Theo đuổi vaccin là đúng, nhưng rõ ràng cách thức chống dịch, hệ thống hạ tầng thông tin y tế, các tuyến y tế địa phương, trang thiết bị chữa trị, thuốc men; hệ thống khám chữa từ xa (Telemedicine), nghiên cứu và sản xuất vaccin các loại; và cả cơ chế thu nhập, động viên đối với ngành Y ...là những yếu tố nền tảng nhằm:

- Phát hiện bệnh (FO) sớm

- Phát thuốc sớm nhất

- Mang đi sớm nhất khi trở nặng.

- Có nhiều máy thở nhất có thể

- Hệ thống thông tin trong dân chúng, nâng cao ý thức phòng chống dịch

- Trang thiết bị chữa trị tại bệnh viện   

...

là những thứ cần đầu tư, cần tiền ! Người viết không phải người trong ngành Y, nên không bàn sâu về cách thức tổ chức hệ thống điều trị. Hơn nữa cũng đã có nhiều nhà chuyên môn đề cập. Ở đây chỉ nói một điều, đó là việc đầu tư ngay, nhanh và mạnh cho nền Y tế kể cả Y tế dự phòng.  Đây là thời điểm tốt nhất và cơ hội nên làm nhất để cải thiện trình độ của cả hệ thống y tế nước nhà vì khả năng được ủng hộ bởi các ngành các giới là cao nhất.

Điều trên đặc biệt quan trọng vì hai ví dụ:

Israel dịch bùng phát trở lại sau ba tháng lắng xuống (đầu tháng 4 - cuối tháng 6/2021)

Anh bùng phát trở lại sau hai tháng rưỡi lắng xuống (đầu tháng 4 - giữa tháng 6/2021) 

Cả hai quốc gia trên đều có mật độ tiêm chủng cao trước khi dịch bùng phát trở lại. Đều giàu có và chủ động về vaccin hơn Việt Nam. Cả hai quốc gia trên khi dịch bùng phát đều chống đỡ tương đối tốt.

Sài Gòn Việt Nam đã phủ vaccin khá tốt, nhưng không chủ động vaccin. Có đáng lo không? Vậy dịch có bùng phát sau 3 tháng ở Sài gòn Việt Nam không? Nếu dịch bùng phát sau 3 tháng thì hệ thống y tế có chống đỡ nổi hay không?

1. Có đáng lo không? Không lưu ý không học hỏi, và đặc biệt là rõ ràng, nếu không gấp rút nâng cấp hệ thống y tế như nêu trên thì thật sự đáng lo.

2. Nếu dịch bùng phát sau 3 tháng nữa thì hệ thống có chống nổi không? rõ ràng, , nếu không gấp rút nâng cấp hệ thống y tế như nêu trên thì không chống nổi.

3. Dịch có bùng phát sau 3 tháng ở Sài Gòn, Việt Nam không? Có thể. Tuy nhiên, bài học của Anh và Israel là cả hai nước này (có lẽ vì chủ động được vaccin) đều đã nới lỏng gần như hoàn toàn các biện pháp phòng chống dịch nơi công cộng, và đó được cho là nguyên nhân chính của dịch bùng phát trở lại.

Như vậy, có thể tin rằng nếu Sài Gòn tháo bỏ giãn cách, lô cốt rào chắn và các loại soát xét gây tụ tập đông người ngu ngốc như thời gian qua, nhưng vẫn đề cao cảnh giác bằng 5K thì hoàn toàn có thể tránh nguy cơ dịch bùng phát trở lại! Ngoài ra, nếu gấp rút nâng cấp hệ thống y tế như nêu trên thì hoàn toàn có thể giảm thiểu khả năng dịch bùng phát trở lại sau 3 tháng vì hệ thống y tế dự phòng giúp phát hiện sớm, chữa trị sớm các ca nhiễm như mục đích đầu tư vào nó.

Câu hỏi là, liệu chính quyền có nhận ra mấu chốt của vấn đề và có tầm nhìn cho tương lai của chăm sóc sức khỏe người dân?

Việc đầu tư gấp rút như trên cho hệ thống y tế nước nhà ngoài mục đích xử lý nguy cơ trước mắt hiện rõ còn thể hiện tầm nhìn xa hơn của chính quyền trong việc nâng cao sức khỏe của toàn dân. Cơ hội làm cuộc cách mạng trong ngành y và toàn bộ hệ thống chăm sóc sức khỏe cho quốc gia không lúc nào rõ ràng, cấp thiết và được ủng hộ mạnh hơn từ các ngành, các giới - Và dĩ nhiên, người dân trông mong vào sự minh bạch và liêm chính của việc bỏ tiền vào công cuộc chính đáng này. 

Quay lại chuyện bỏ phong tỏa, giãn cách toàn thành phố ngày 15/9. Nếu đã có tầm nhìn và nhận ra việc quan trọng hơn nên làm, chính quyền không việc gì phải chần chừ trong quyết định của mình.

(Một số lưu ý: Sài Gòn là một thành phố, Israel, Anh là quốc gia. Việc chống dịch của Sài Gòn vừa gắn liền với các tỉnh thành, vừa chịu sự chi phối của Trung ương; biến thể bùng phát ở Anh và Israel là Delta, cũng chính là biến thể đã, đang hành hạ Sài Gòn, Việt Nam. Liệu có biến thể nào mới để khiến Sài Gòn, Việt Nam tái phát? Hy vọng là không).

LÊ VĨNH TRIỂN 14.09.2021