Đỗ Duy Ngọc - Sài Gòn ngày phong tỏa cuối cùng

 

Nếu không có gì thay đổi vào phút chót, hôm nay là ngày cuối cùng của cuộc phong toả Sài Gòn vì đại dịch.

Như vậy, trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4, thành phố đã trải qua 7 lần giãn cách xã hội tổng cộng 120 ngày. Cấp độ giãn cách luôn luôn lần sau siết chặt hơn lần trước và từ 9.7 có thể xem như phong tỏa thành phố với mức độ cao. Thời gian theo Chỉ thị 16, 16+, 16++, 16+++ đã trải qua 80 ngày.

Tính đến sáng nay, bắt đầu từ ngày 26.5 thành phố đã có 380.870 ca nhiễm (gần 50% tổng ca nhiễm ca nước), chưa kể 150.000 ca bệnh chưa được Bộ Y tế chấp nhận. Hiện số người còn đang điều trị khoảng 35.000 bệnh nhân và đã có 14.631 người tử vong vì virus Vũ Hán. Con số người chết có thể cao hơn vì có nhiều người chết tại nhà không khai báo và địa phương không báo cáo hay kiểm soát được.

Gần 15.000 người tử vong, một con số đáng buồn. Càng buồn hơn là nhiều người trong số này đáng lẽ không phải lìa đời. Họ chết vì thiếu chăm sóc, vì bệnh viện quá tải, vì thiếu thiết bị lúc đang tình trạng nguy kịch. Họ cũng qua đời vì không được đưa đến bệnh viện kịp thời, vì không kiếm ra phương tiện di chuyển. Và phần lớn là vì họ không được tiêm chủng vaccin khi dịch bùng lên ở thành phố, bởi nhà nước thiếu chuẩn bị và lúng túng trước cơn dịch đến quá nhanh.

Chính những thành tích chống dịch trong 3 đợt trước khiến chính phủ chủ quan, say sưa, tự hào với chiến thắng. Do vậy lúc biến thể Delta xuất hiện, lãnh đạo thiếu chủ động để có những biện pháo hợp lý và khoa học nhằm chống đỡ. Thới gian đầu đưa ra biết bao văn bản, nghị quyết chủ trương, nhưng càng làm số người nhiễm và người chết càng lúc càng cao. Cách ly tập trung là một ví dụ. Tập trung xét nghiệm là một thí dụ nữa. Đấy là những nơi biến thành ổ dịch và đưa tới con số người bệnh không dừng lại được.

Càng về sau, khi chủ trương xét nghiệm toàn diện, những địa điểm này cũng là nơi truyền bệnh nhanh nhất vì những sơ sót không đáng có của các nhân viên thực hiện. Biết bao người dính bệnh từ đây và bao nhiêu người đã chết vì những cái găng tay không sát trùng? Ai chịu trách nhiệm này? Ai hưởng tiền chênh lệch từ những cái que test? Rất nhiều kẻ có tội từ cơn đại dịch nhưng chẳng ai bị kết tội. Họ chỉ giàu thêm thôi. Còn người chết đã thành tro bụi trong lặng lẽ.

Và cũng vì sợ lây nhiễm khi xét nghiệm, hôm trước mạng xã hội, báo chí, dư luận đã phản ánh việc một phụ nữ trong chung cư ở Thuận An đã bị dân phòng, công an, cảnh sát cơ động và bí thư phường phá cửa nhà, giải chị này đi như tội phạm vì chị này không chịu đi chọc ngoáy theo yêu cầu. Trước áp lực của dư luận, tối 29.9, Ban chỉ đạo Phòng chống dịch bệnh thành phố Thuận An (tỉnh Bình Dương) đã tổ chức cuộc họp liên quan đến việc cưỡng chế này.

Ông Võ Thanh Quan, Bí thư Đảng ủy phường Vĩnh Phú bị kiểm điểm, phê bình về cách cưỡng chế thô bạo. Ông này cũng xin lỗi nạn nhân, nhưng qua cách trình bày cho thấy lời xin lỗi không thật tâm, vẫn ngụy biện về những hành vi sai trái của mình. Đồng thời nạn nhân lại bị đề nghị xử phạt về hành vi không chấp hành quy định phòng chống dịch bệnh để răn đe, không để xảy ra các trường hợp tương tự. Nạn nhân cũng bị thu giữ chứng minh nhân dân, lập biên bản vi phạm hành chính và yêu cầu người dân bỏ video và status sự việc trên Facebook cá nhân.

Thiết nghĩ, những người tham gia cưỡng chế dưới sự chỉ đạo của ông Bí thư đã vi phạm luật pháp, phá cửa xông vào nhà bắt người khi chưa có lệnh của các đơn vị chức năng là xâm nhập gia cư bất hợp pháp, xâm phạm thân thể và làm nhục người khác. Nếu biết nhận thấy lỗi lầm của mình thì lời xin lỗi có thể chấp nhận nếu nạn nhân không bị xử phạt sau đó. Còn nếu như buộc phạt nạn nhân thì cũng phải xử tội những người vi phạm đúng theo luật pháp, nếu cần thì phải ra toà án xử. Không thể bỏ qua chuyện bằng một lời xin lỗi mà vẫn xử phạt nạn nhân được. Như thế là không công bằng. Sao phạt dân mà quan chỉ là kiểm điểm?

Còn việc quay và phát tán video, chính người trong đoàn cưỡng chế quay clip và lúc đầu đưa lên để làm bằng chứng người phụ nữ này vi phạm. Nhưng không ngờ bị dư luận phản đối. Giờ lại yêu cầu người dân không được phát tán clip này. Vụ việc đã được phổ biến rộng rãi, ai cũng đã xem và đã hiểu đầu đuôi câu chuyện, có lý do gì mà phải lấp liếm. Xóa hay không ở thời điểm này không còn giá trị chi nữa. Trong sự việc này, nếu không có báo chí, dư luận và nhất là mạng xã hội lên tiếng chắc chắn câu chuyện sẽ bị ỉm đi và nạn nhân phải cúi đầu im lặng trong uất ức.

Ngày xưa trong chế độ phong kiến, dân không ngại quan to mà chỉ ngán mấy lũ sai nha, trương tuần, lý trưởng. Những kẻ đó gần dân, sát với dân nên chúng bóp cho dân lè lưỡi. Ngày nay cũng thế, dân phòng, công an phường, lãnh đạo phường, xã là những người khiến cho dân tình chán ngán và mất lòng tin nhiều nhất. Đám đấy hay lộng quyền khi có chút quyền lực và làm khổ dân với chút uy quyền được giao cho. Khi có chuyện thì phủ bênh phủ, huyện bênh huyện, thiệt thòi lúc nào người dân cũng phải cúi đầu gánh chịu.

Trở lại chuyện giảm giãn cách ngày mai 1.10, hôm nay thành phố đang họp bàn để quyết định những biện pháp sẽ được sử dụng. Theo thông tin mới nhất sau ngày 30.9 sẽ hết các chốt trong nội đô, chấm dứt giấy đi đường. Phó chủ tịch Lê Hòa Bình đã thông báo triển khai chỉ thị.

Theo đó, thành phố sẽ tiếp tục kiểm soát dịch toàn thành, giảm ca tử vong, tăng cường hệ thống y tế và  đưa sinh hoạt sang trạng thái "bình thường mới" thay vì phong toả với cách ly. Tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thành phố chủ trương không mở cửa ồ ạt mà triển khai từng bước theo an toàn, có lộ trình, mở cửa đến đâu đảm bảo an toàn đến đó.

Như vậy, việc đi lại của dân vẫn chưa trở lại bình thường được tuy đã không còn cấp và xét giấy đi đường. Bởi theo Phó giám đốc Sở Công an Nguyễn Sỹ Quang, sẽ gỡ hết các chốt trong nội thành nhưng vẫn duy trì các chốt giáp ranh để kiểm soát dịch sau 30.9. Tuy nhiên, công an vẫn duy trì các chốt kiểm tra lưu động và có cách kiểm tra tùy theo tình hình địa bàn quận huyện. Người dân rời thành phố đến các địa phương khác phải theo sự tổ chức của nơi đi và nơi đến, không được lưu thông bằng xe cá nhân. Phó chủ tịch Lê Hòa Bình cũng lưu ý người dân phải di chuyển theo tổ chức và không tự ý đi lại giữa các tỉnh, thành phố khác.

Thành phố cho phép những trường hợp cấp thiết đi lại liên tỉnh phải theo hướng dẫn của Sở Giao thông Vận tải TP.HCM.

"Người dùng xe cá nhân sẽ không đi qua được các chốt liên tỉnh. Thành phố cũng sẵn sàng đón công nhân có tham gia hoạt động sản xuất tại thành phố mà thời gian qua đã về quê, đặc biệt tại các tỉnh giáp ranh. Thành phố sẽ phối hợp với các địa phương theo quy trình để đưa công nhân về lại bằng phương tiện chung", ông Bình nhấn mạnh và kêu gọi người dân ở lại thành phố tham gia lao động sản xuất, đảm bảo cuộc sống. Bởi khi mở cửa cho các nhà máy, công ty hoạt động trở lại, tình trạng thiếu công nhân là chuyện đáng lo.

Vaccin vẫn tiếp tục tiêm, ưu tiên cho người ở tuyến đầu và người có nguy cơ. Đặc biệt sẽ lên kế hoạch triển khai tiêm vaccin cho trẻ em theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Theo cổng thông tin thành phố thì đến giờ này, số người trên 18 tuổi đủ điều kiện tại các quận huyện đã tiêm mũi 1 trên mức 95%, mũi 2 là 45%. Thành phố lại tiếp tục ra App. Ứng dụng mới nhất có tên là PC-Covid. Bà Võ Thị Trung Trinh, Phó giám đốc Sở Thông tin, Truyền thông cho biết sáng nay 30.9 ứng dụng PC-Covid chính thức đi vào hoạt động. Và đây là ứng dụng duy nhất liên quan đến phòng chống dịch tại thành phố. Sau này, toàn bộ dữ liệu tại ứng dụng Y tế HCM sẽ được cập nhật vào PC-Covid.

Theo lãnh đạo Sở Thông tin, từ 1.10, tất cả các cơ quan, đơn vị nhà nước, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ được phép hoạt động trên địa bàn thành phố phải đăng ký mã QR tại địa chỉ http://antoan-covid.tphcm.gov.vn/.

Còn người dân sẽ dùng app Y tế HCM để thực hiện giao dịch trên địa bàn trong khi chờ toàn bộ dữ liệu cập nhật lên PC-Covid.

Nhưng cũng như hơn hai chục cái app trước, ứng dụng PC-Covid gặp lỗi, nhiều người không thể truy cập như không nhận được mã OTP, chậm cập nhật dữ liệu, tự động đăng xuất là những lỗi phổ biến mà ứng dụng PC-Covid gặp phải trong ngày đầu ra mắt. Tóm lại là cho đến nay, cả nước cũng như thành phố vẫn chưa có một cái ứng dụng nào ra hồn. Cái nào cũng lắm trục trặc, làm ra rồi bỏ dở nửa chừng. Kiểu này cũng là một kiểu tốn tiền vô ích, tiêu tiền không hiệu quả.

Nói thì rất hay như: "Hiện tại, bạn đã có thể tải về ứng dụng PC Covid cho điện thoại của mình. PC Covid là ứng dụng tổng hợp, thống nhất tất cả tính năng của các app phòng chống dịch Covid-19 trước đây, giúp bạn không cần phải tải thêm nhiều ứng dụng trên điện thoại nữa". Nhưng thật sự cũng chỉ là làm cho có mà không sử dụng được. Hỏi ra thì cái app này do BKAV của anh Quảng nổ đẻ ra. Ai chứ cái chàng cưa bom này thì không bao giờ tin nổi, thế mà không hiểu tại sao lãnh đạo nhà mình chuyện gì dính đến IT cũng đều giao cho ảnh là tại làm sao?

Tuy mang tiếng nới lỏng nhưng hình như nhiều sinh hoạt cũng đang ở trong tình trạng siết chặt.  Chủ trương đưa sinh hoạt của người dân bước sang trạng thái bình thường mới. Nhưng chỉ có 8 nhóm được cho phép hoạt động, đó là các cơ quan, đơn vị nhà nước. Các cơ quan lãnh sự, tổ chức quốc tế và văn phòng kinh tế - văn hóa nước ngoài có trụ sở trú đóng trên địa bàn thành phố. Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập và tư nhân; các cơ sở dịch vụ y tế; các cơ sở kinh doanh dược, mỹ phẩm, vật tư, trang thiết bị y tế. Các hoạt động sản xuất, thương mại, kinh doanh, dịch vụ (14 nhóm hoạt động). Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao. Hoạt động giáo dục, đào tạo. Hoạt động của các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, thờ tự tập trung tối đa 10 người. Hoạt động trong nhà (hội họp, tập huấn, hội thảo…) tập trung tối đa 10 người; trường hợp người tham gia đã được tiêm đủ liều vaccin hoặc đã khỏi bệnh được tập trung tối đa 70 người.

Các hoạt động tiếp tục tạm dừng như: Các sự kiện: văn hóa, nghệ thuật, tôn giáo, tín ngưỡng, mít tinh, lễ phát động trừ các trường hợp được cơ quan có thẩm quyền cho phép hoạt động. Hoạt động kinh doanh, dịch vụ: quán bar, spa, massage, dịch vụ làm đẹp, dịch vụ ăn uống tại chỗ, rạp chiếu phim, vũ trường, karaoke, trò chơi điện tử. Hoạt động bán hàng rong, vé số dạo. Hoạt động của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khác trừ các trường hợp được cho phép hoạt động.

Tiêu chí mở cửa thành phố. và các tỉnh phía Nam là đạt một số tiêu chí của Bộ Y tế. Trong đó có yếu tố vaccin. Thế nhưng cho đến nay không có đủ vaccin thì sao đạt chuẩn? Bắt chiến đấu mà không cung cấp đủ súng đạn thì làm sao thắng. Đưa tiêu chuẩn mà không phân bổ cho đủ vaccin thì làm sao? Chích nước cất à? Hay là phải chọn Sinopharm hay vaccin Cuba. Dân đang mong được chích cho đủ hai mũi để bớt lo nhưng kiểu này chắc còn lâu. Mà vaccin còn lâu thì chuyện mở cho hết cửa cũng còn lâu.

Sinh hoạt cần thiết nhất của người dân bây giờ đang mong là sớm được đi lại tự do và bình thường bằng các phương tiện tự có. Đồng thời các chợ truyền thống được mở cửa. Có được hai yếu tố đó mới thấy thành phố có lại chút sinh khí. Chứ vẫn còn những trói buộc như dự định sau 30.9 sẽ thực hiện thì cũng chỉ mở nửa chừng, dân cũng chưa tìm lại được những sinh hoạt cũ, chưa bình thường được.

Cho tới ngày cuối cùng của đợt phong tỏa, thành phố vẫn chủ trương việc nới lỏng giãn cách xã hội sẽ thực hiện trên nguyên tắc triển khai từng bước thận trọng, chặt chẽ, chắc chắn theo phương châm "An toàn là trên hết", "An toàn tới đâu mở cửa tới đó, mở cửa thì phải an toàn".

Thế thì để an toàn, ta tiếp tục nằm nhà, tiếp tục đi ra đi vào chờ thời gian an toàn nhất vậy. Cho nên gọi ngày này là ngày phong tỏa cuối cùng cũng chưa hẳn là thế. Cửa mới đang mở he hé thôi, còn nhiều điều ràng buộc lắm, còn nhiều chuyện để lo lắm. Đừng có mơ bao giờ cho đến tháng mười. Ngày mai là bắt đầu tháng mười rồi đấy!

Sài Gòn ngày lockdown cuối cùng

ĐỖ DUY NGỌC 30.09.2021