Tâm Chánh - Tài khoản Nguyễn Bắc Son và bảng hạch toán tham nhũng

Chưa kết thúc phiên tòa, xã hội đã thảo luận cương thường đạo lý kiểu nhà nho, xung quanh việc Nguyễn Bắc Son nhớ hay quên các chi tiêu sau khi nhận 3 triệu đô la. 

Ông ấy phòng gian bảo mật tinh quái đến độ chọn chính ban-công vươn vai vài ba động tác thể dục mỗi ngày làm căn cứ cất trữ mấy va li đô la. 

Liệu ông ấy có không cân nhắc để khai nhận, rồi cột mình trong hậu quả của sự thành khẩn?

Theo quy trình công tác tổ chức hiện nay, khi Trương Minh Tuấn từ là phó ban tuyên giáo về thứ trưởng bộ thông tin truyền thông, đã là nhân sự chính thức cho chiếc ghế bộ trưởng. 

Không phải là ông chủ của chiếc ghế bộ trưởng, Nguyễn Bắc Son không thể “hạch toán” nó làm thù lao cho Trương Minh Tuấn. Thành ra ký có thể là nước cờ triệt phản, với thù lao đúng việc đúng mức. Tuấn cũng sẽ hài lòng vì với ông anh quyền uy ấy mình giữ được một ân tình. 

Rốt cuộc thì thương vụ ấy hẳn chẳng phải mập mờ. Có phương pháp công tác cả đấy. Trong thì hội ý lên xuống. Ngoài thì trao đổi, thỉnh thị. Tất thảy qua người điều phối dạn dày kinh nghiệm hậu trường Nguyễn Bắc Son. 

Chỉ có điều cách thức hoạt động ấy quả không thể nào nhớ chắc chắn các khoản chi tiêu. Khai như ông Son ở tòa không phải không có sự thật. 

Cũng không dễ mà Nguyễn Bắc Son trong bản cung lại mở huyết lộ cho vụ án tham nhũng này nức tiếng, vì gần như lần đầu tiên bị cáo cỡ cấp hàm như Nguyễn Bắc Son khai nhận hành vi nhận hối lộ. 

Logic chứng cứ buộc Nguyễn Bắc Son phải lập “bảng kế toán” bên có và bên nợ thể hiện tiêu pha những gì cho cân đối. Tài khoản Nguyễn Bắc Son trong vụ án này ghi nhận khoản tiền Phạm Nhật Vũ chi trực tiếp. Các bị cáo khác khai ở tòa, trong những khoản được nhận từ Phạm Nhật Vũ, họ đã chi lại một phần cho Nguyễn Bắc Son. 

Tạm dừng lại ở con số này. Nếu tòa chấp nhận các lời khai đó, thì thực tế có nghĩa là mỗi tài khoản nhận hối lộ thể hiện trong đó phần chi cho bản thân người nhận, và phần chi cho những mối liên hệ liên quan. Áp dụng bảng “kế toán” này, số có trong “tài khoản” Nguyễn Bắc Son cũng thể hiện trong đó phần chi cho những mối manh khác. Những manh mối đó trong phạm vi cân nhắc của Nguyễn Bắc Son phải là những ai? 

Cái huyết lộ mà Nguyễn Bắc Son mở chính là điều mà hệ thống tư pháp hiện tại còn phải đứng xa so với sự thật, chứ đừng nói đến khả năng tiếp cận công lý.

Cho đến nay không ai có thể lượng định Nguyễn Bắc Son đã cân nhắc gì khi thừa nhận hành vi nhận tiền, hay khi thay đổi lời khai trước tòa. Chỉ biết rằng mối liên hệ của Nguyễn Bắc Son từ khi còn là trợ lý của một trong những ông trùm quyền uy của chính trị đương đại, cố chủ tịch nước Lê Đức Anh, có thể giúp Nguyễn Bắc Son thông thuộc đến chân tơ kẽ tóc quy tắc vận hành của hệ thống xét xử dựa vào chứng cứ cung khai. Thành ra chỉ bằng một tòa hình của nền tư pháp hiện tại, khả năng của một bản án nghiêm khắc chống tham nhũng suy cho cùng, nói theo kiểu dân gian, “tới đó là dữ lắm rồi”. 

Cứ nhìn vào các mắc xích của vụ án, từ chỉ đạo của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng được ông Son tiết lộ vào giờ chót, phê duyệt hồ sơ hành chính vụ mua bán này thuộc dạng tài liệu mật, các phiên bản thẩm định giá...Các định dạng để giám sát tính khách quan của dạng giao dịch kiểu này đều là ngón nghề mà những kẻ tham nhũng thành thạo hơn cả những người xét xử nó. Thậm chí ngay từ vụ án này, các giá trị tích cực kiểu các định chế về công khai như quy định về bí mật, về quy phạm hành chính của nhà nước, về quyền tiếp cận thông tin, về tự do báo chí... là những khoản vay mượn chi xài vô độ để bảo kê tham nhũng.

Hay các ngoại suy về hành vi giảm nhẹ cho Phạm Nhật Vũ như phát biểu đầy cảm xúc trước tòa của “đệ nhất phu nhân” người đàn ông 6 vợ này, kiến nghị của giáo hội Phật giáo làm thành tình tiết đóng góp cho Phật giáo của ông Vũ, đến những hí đàm vỉa hè của những cây bút giỏi nghề tạo dư luận...Có quyền, có tiền, phải chăng cảm xúc của con người cũng trở nên có sức nặng hơn? 

Tất cả đều là thách thức không chỉ với công lý, mà cả với định dạng đương thời của một xã hội hiện đại ở Việt Nam.

Nếu đảng nói nguy cơ số một là tụt hậu với thế giới, thì sau nhiều năm đổi mới, phải chăng nó đang chuyển hóa thành mối đe dọa trực tiếp: hệ thống quản trị quốc gia bất cập trước sự phá hoại từ bên trong của tham nhũng. 

Hay nói cách khác, chống tham nhũng đang tận mặt những kẻ làm ra tham nhũng trên chóp đỉnh quyên lực. 

Liệu tiết tháo cỡ Quan Công có trấn nổi Hoa Dung đạo trước đại gian hùng Tào Tháo? 

(Đang bận, mượn Tam Quốc nói chuyện anh hùng tận thời nay hẳn chẳng phải là thứ trà đá miễn phí đang chờ đợi sao?)

TÂM CHÁNH 21.12.2019