Nguyễn Đông Thức - Hang Bêlem, ca khúc Giáng sinh hay nhất của Việt Nam

Việt Nam có ca khúc Giáng sinh nào hay nhứt? (Thậm chí theo ý riêng, tôi thấy không thua kém gì nhiều ca khúc Giáng sinh của phương Tây).

Tôi nghĩ đó là bài “Hang Bêlem", ngợi khen việc Chúa Giê-su sinh ra tại Bêlem.

Ca khúc này do nhạc sĩ Công giáo Francisco Hải Linh (tên thật là Trần Văn Trị) sáng tác năm 1945. Đây là sáng tác đầu tay của nhạc sĩ Hải Linh khi ông vừa 25 tuổi, cũng là ca khúc rất phổ biến trong các thánh lễ Giáng sinh ở Việt Nam, đặc biệt là ở miền Nam trước năm 1975 (không biết ở miền Bắc cùng thời thì như thế nào?).

Theo Google, “Mùa Giáng Sinh năm 1945, khi đi qua tòa soạn báo "Đường Sống" ở Nam Định, Hải Linh được ông Minh Châu – chủ nhiệm tờ báo – thách đố việc sáng tác nhanh một ca khúc về chủ đề Giáng sinh để đăng báo. Hải Linh nhận lời và hẹn ba ngày sau trở lại.

Đến hẹn, Hải Linh đưa bản nhạc "Hang Bêlem" tới tòa soạn và tập hát sơ qua cho một số nhân viên của tờ báo. Khi hát lên, mọi người thấy thích quá nên ông Minh Châu thương lượng là ông sẽ chịu chi phí lên Hà Nội thuê khắc nhạc vào bản gỗ để in vào 2.000 bản báo “Đường Sống” sắp tới, sau đó, ông sẽ cho Hải Linh lại bản gỗ của bản nhạc. Hải Linh đồng ý, nên phần tên tác giả của bài hát này thường được viết kép là: Hải Linh - Minh Châu.

Lúc ấy, bài hát cũng được in riêng ra 500 bản để bán với giá khoảng 3 hào/bản. Hải Linh gửi lên Hà Nội 10 bản. Một số nhà thờ tại đây sử dụng, nhiều người thấy hay nhưng không tìm đâu ra bản nhạc. Một linh mục tên là Kim Định đã mua một bản danh dự với giá 100 đồng. Hải Linh cũng đem theo một bản nhạc về Phát Diệm. Đêm vọng Lễ Giáng Sinh, Hải Linh điều khiển Hội Ca Vịnh Nhà thờ chính tòa Phát Diệm hợp xướng bản “Hang Bêlem” này.

Bài hát đã dần trờ thành "bất hủ" trong lòng những người Công giáo. Như lời nhận xét của linh mục Kim Long, phó chủ tịch Ủy ban thánh nhạc Hội đồng Giám mục Việt Nam:

"Có thể nói đêm Giáng sinh mà không hát "Hang Bêlem" của Hải Linh thì thấy thiếu một cái gì đó, vì nó có âm hưởng riêng và nó diễn tả được tâm tình của con người phải có khi đón chờ Chúa, gặp gỡ Chúa trong đêm hồng phúc".

Bài hát dạo sau này còn được thể hiện lại nhiều lần bằng các giọng ca tên tuổi như Hồng Nhung, Trần Thu Hà, Ý Lan, Cẩm Vân,... Đây là bài hát được rất nhiều người Việt Nam biết đến do lời nhạc gần gũi, giản dị, sáng trong và tồn tại mãi trong lòng người”.

Một ca khúc hay và thánh thiện như vậy, vậy mà không hiểu sao trong thời trẻ thơ nhiều chuyện tào lao của tôi, tôi từng có lúc vừa chạy xe đạp vừa rống lên như vầy trong đêm Noel: “Đêm đông đại bác tấn công vô chùa. Tấn công vô chùa làm cho sư sãi phải chui xuống hầm...” Hahaha!

Mời các bạn nghe “Hang Bêlem” do Cẩm Vân trình bày cùng dàn hợp xướng của trường nhạc MPU Sài Gòn, cách đây vài năm. Xúc động khi gặp lại nghệ sĩ saxo Xuân Hiếu (nay đã mất) trong clip này!

NGUYỄN ĐÔNG THỨC 23.12.2019 (Tựa bài do Thụy My đặt)